Сэдьхэл хүдэлгэмэ НААДАН

Түрын һүлдэ - Юһэн хүлтэ Ехэ сагаан тугаа хүндэтэ харуулай сэрэгүүдээр хамгаалуулан, Нагал хаан уулын үбэртэ залаба. Нааданда ерэһэн арад түмэн дүхэриглэн зогсоод, баруун гараа зүрхэндөө абаашаад, Юрэнхылэгшэтэеэ суг хамта түрын дуулал дуулажа байхадань, ямар һүр жабхалантай гээшэб. Үндэһэн хубсаһаяа үмдэһэн олон зон һайхашаама гоёор харагдана. Хоёр гараа дэлгээжэ: «Ухай!» - гэжэ омог дорюунаар уряалхадань, Эзэн Чингис хаанай үедэ монголшууд иигэжэл баяраа мэдүүлжэ, омогшон байһан байгаа хабди даа гэһэн бодол толгойдо ороно.

Үндэһэнэй Ехэ Наада нээхэдээ, Монгол Уласай Юрэнхылэгшэ Х.Баттулга арад түмэндөө хандажа, үгэ хэлээ:

Хурмаста тэнгэри хура бороогоо хайрлажа, газар дэлхэймнай үнгэ шарай гэрэлээр сасаржа байхада, Ехэ Наадандаа суглараад байһамнай һайхан. Мүнөө үедэ монголшууд уламжалалта соёлоо, үндэһэтэнэйнгөө үнэтэ зүйл эрхимлэн дээдэлжэ, шэнэ сагай хүгжэлтэ дэбжэлтые ашаглан, шэнжэлхы ухаан бодолой шэнэ эрилтээр хүн түрэлтэнтэй хүл ниилүүлэн алхалжа байна. Энэ үедэ монгол хүнэй эрдэм ухаагаа, абьяас бэлигээ дэлхэй даяар гайхуулха олон һайхан ушар тохёолдол бүрилдөө. Мүнөө жэлэй Нааданда хүсэтэ бүхэшүүлэймнай мэхэ гохонь даасатай байжа, хии морито хүлэгүүдэймнай шандааһан шанга, эрхы мэргэн харбаашадаймнай һурша номонь оншотой байхань болтогой. Мүнхэ тэнгэри доро Монгол түрэ хэтэдээ оршожо, манай монгол түмэнэй хии морин дээгүүр хиидэжэ байхань болтогой! Һайхан наадаарай!»

Иигэжэ амаршалгын үгэ хэлэһэнэй удаа Х.Баттулга арюун һүлдэтэ Юһэн хүлтэ тугтаа хүндэ ямбаяа үзүүлбэ.Монгол Уласай Юрэнхылэгшэ амаршалгынгаа эхиндэ «эльгэ нэгэтэ монгол угсаатан» гэжэ хандахадань, сэхэ намда хандан хэлэжэ байһандал үзэгдөө һэн. Аха дүү монгол арад зонойнгоо Юһэн хүлтэ тугтаа һүгэдэн мүргэжэ байхадань, мяханһаань таһарһан мяхан, шуһанһаань сэсэрһэн шуһан би зүрхэеэ хүлгүүлжэл байгааб. Дуугаа дуулажа, хатараа хатаржа, эрын гурбан наадаяа наадажа байхадань, гэрэл түхөөһэн шарайнуудынь, ялалзаһан нюдэдыень харахадаа, би тэдэнэй нэгэмби, би буряад-монголби гэһэн мэдэрэлдэ эзэлэгдэнэб!