Шэнэхээнэй шэнэ үе

- Сайн байна, танай Шэнэхээн нютагта энэ халдабаритай хамшаг хүрөө гү? Мүнөө сагта хэр хатуу байдал байнаб?

- Мэндэ-э, манай Шэнэхээн, Yбэр Монголдо ехээр тараагүй. Yсөөхэн хүн үбдөөд байһанаа арга хүүлэжэ, һайн болоо. Энэ үбшэнэй таража эхилэмсээр, гүрэнэй бүхы ажал тогтожо, хүн зониие гэр гэртэнь тараажа һуулгаа. Гансал эмшэд, сагдаанар, эдеэнэй дэлгүүр мэтын газарай ажалшад үдэр һүнигүй хүдэлөө. Харин бусад зон эдеэгээ абахын лэ тула үглөөнэй найман сагһаа үдэшын зургаан саг болотор гансал дахин гараха аргатай байгаа. Тиихэдээ айлһаа нэгэл хүн гаража болохо. Энэ журам эбдээд, сагдаанарта баригдабал, ехэ яла түлэхэ. Хоёр һара шахуу иимэ байдалтай байһанаа мүнөө яһала юумэнүүд онгойжо, хүдэлжэ эхилээ. Тиигэбэшье гүрэн соогоо холо хото ошожо болохогүй, хорилтотой байжал байна.

- Эндэмнай хабарһаа хойшо элдэб найр наадан, олон зоной хабаадалгатай арга хэмжээнүүд хоригдонхой. Түрэ найрнуудшье болоногүй. Шэнэхээндэ мүн лэ тиимэ гү?

- Хитадтамнай баһал олоороо сугларжа болохогүй, тиигээшье һаань, Шэнэхээндэмнай хүдөөгэй түрэнүүд боложо эхилэнхэй. Хото соо хэжэ болохогүй. Тиимэһээ буряадууднайл түрэлөө суглуулан, хүдөөдөө найрлана.

- Ямар мэргэжэлтэйбши? Хаана һураһан байнабши?

- Би Ородто Улаан-Yдэдэ Д. Банзаровай нэрэмжэтэ Буряадай гүрэнэй ехэ һургуули нёдондо жэл дүүргээд, Хитадтаа Санья хотодо аялалай түбтэ Ород, Монгол гүрэнүүдһээ ерэһэн амарагшадай оршуулагшаар хүдэлөөб. Мүнөө хилын хаагдахада, ажални зогсоод байна.

- Ород гүрэн ерэжэ, дээдэ һургуулида һураха хүсэлтэй Шэнэхээнэй залуушуул хэр олон бэ? Ямар ушарһаа иишээ тэгүүлһэн байнабши?

- Манай Шэнэхээнэй залуушуул Ородой элдэб хотонуудаар һурадаг. Тон олониинь Улаан-Yдэдэ. Юундэб гэхэдэ, дан холо бэшэ, түрэл түтим Улаан-Yдөөр олон. Тиигээд Ородой дээдэ һургуулинууд Хитадта һайн гэжэ тоологдодог, үшөө бэшэ гүрэнүүдтэ орходоо, түлбэринь багашаг.

- Ши бидэнэй үеын хүнүүд мүнөө- мүнөө хуби заяагаа шиидхэжэ, бэри хүрьгөөр оролсохо сагнай боложо байна. Хадамтай гүш?

- Хадамтай. Хадамда гараһаарни, хоёр жэл үнгэрөөд байна.

- Үетэн соошни хитад гү, али бусад үндэһэтэнтэй гэрлэһэн хүнүүд бии гү? Юрэнхыдөө, Шэнэхээнэй буряадууд ондоо яһанай зонтой бэри хүрьгөөр оролсохые хэр гэжэ үзэдэг бэ?

- Үетэн соомни ондоо яһанай зонтой ниилэһэн нэгэ хэды хүн бии, тии-гээшье һаа үсөөн. Эндэмнай ондоо яһанай зонтой ниилэхые балайшье һайн гэжэ һанахагүй. Юундэб гэхэдэ, урданай һургаалаар, мүнөөшье хараад абахада, үсөөн то­ото арад аад, угаа алдажа болохогүй.

- Ажалшни зогсоогдоходонь, мүнөө хаана юу хэжэ байнабши?

- Мүнөө Шэнэхээнээ ерээд, хүдөөдөө байнаб. Yглөөнэй дүрбэ хахад сагта бодожо, үнеэдээ һаагаад, хонёо адуулаад, хилээмэеэ баридагби. Эндэмнай Ородто шэнги бэшэ, өөһэдөө хилээмэеэ барижа эдинэбди. Юундэб гэхэдэ, Хитадтамнай манай буряадуудһаа бэшэ арад хилээмэнэй орондо будаа эдинэ. Тиигээд үдын хоол юумэеэ шанаһаар байтарни, үдэр үнгэрхэдэнь, эртэ амаржа, арбан сагаар унтаха хэрэгтэй.

- Хони хайшалха хаһа боложо байна. Шишье энэ ажалда хабаадана ёһотойш. Yдэрэй хэды хони хайшалнабши?

- Арбаад, заримдаа хорёод болодог. Эжы абамни үдэрэй 60-70 хони хайшалдаг.

- Һайн даа, гэр бүлэдэшни амгалан байдал, бэеын энхэ элүүрые, ажал хэрэгүүдтэшни амжалта хүсэе.

Yнэхөөрөөшье, Шэнэхээнэй буряад аха дүүнэрнай тэрэ олон хитадууд соо мүнөө болотор түрэл хэлэеэ, ёһо заншалаа алдаагүйнь һайшаалтай. Yндэһэн буряад хубсаһаяа хаанашье гоёжо үмдэхэдэнь, омогорхомо гоё байгша. Басагад хүбүүдынь эртэ урдын элинсэгүүдэйнгээ һургаал хадуужа абан, буряад сэдьхэлтэйень тэмдэглэхээр.

Гэрэлма ЖИГДЫЛМЕЕВА,

Буряадай гүрэнэй ехэ һургуулиин оюутан