Һүн сагаан харгытай байг лэ!

Анхандаа эндэнь Сергей Тагарович Бальжиев хани нүхэр Альбина Андреевнатаяа Хурамша нютагай мал үсхэбэрилдэг байһан юм. Хүндэ хүшэр сагай ерэхэдэшье, тэдэнэр хэжэ байһан ажалаа алдангүй ябаа.

 Аба эжы хоёрнай эндэ бүри залууһаа байһан. Шэнэдхэн хубилгалгын үедэшье эндээл хубиингаа мал үсхэбэрилөөд байдаг һэн. Харин бидэ гэр бүлөөрөө энэ жэлһээ иишээ ерэжэ, аба эжынгээ ажал хэрэг өөр дээрээ даажа абаабди, - гээд, залуу малшан Саяна Дагаева абаһаар лэ ажахытаяа танилсуулжа эхилнэ. - Аба эжы хоёрнай 2008 ондо ажахыгаа бүридхэжэ, КФХ «Бальжиева» болгоһон юм.

Гүрэн түрын зүгһөө багаханшье дэмжэлгэ үгтэжэ эхилхэдэнь, Бальжиевтанай гэр бүлэ ажахынгаа саарһа данса эмхилжэ, тэрэ тэдхэмжэдэ хүртэлсэхэ гэжэ шиидээ ха юм. Тиигэжэ 2014 ондо грант шүүжэ, һүнэй үүлтэрэй мал үсхэбэрилжэ эхилһэн юм. Симментал үүлтэрэй үхэр мал худалдажа абахынгаа хажуугаар, тэдээндээ шэнээр байра баряа, ажалаа хэхэ трактор худалдан абаа.

 Аба, эжымнай наһанайнгаа амаралтада гарахадаа, бүхы ажалаа маанадтаа дамжуулаа. Тиигэжэ би өөрынгөө нэрэ дээрэ КФХ «Дагаева» гээд ажахы байгуулааб. Ажалаа бүри үргэдхэхэ гэжэ шиидээд, мүн лэ грант бэшээд, энэ хабартаа хүдөө ажахын яаманай дэмжэлгэдэ хүртөөбди. Гэртэхинэйнгээ үндэһэлжэ табиһан ажахы бүри үргэдхэжэ, шэнэ замда гаргаха түсэбтэй байнабди", - гээд, Саяна Дагаева хөөрэнэ.

Бальжиевтан хоёр хүбүүн, нэгэ басагатай. Хүүгэдээ үндылгэжэ, бултандань дээдэ һургуули үзүүлһэн, гэр бүлэ болгоһон. Аба, эжынгээ хэрэг үргэлжэлүүлхэеэ басага хүрьгэнтэниинь буусадаа бусаад, ажалаа эрхилжэ байнад. Евгений, Саяна Дагаевтан дээдэ һургуули дүүргэһээр, хотодо түбхинэжэ һуугаа. Гэрэй эзэн сагдаагаар, харин Саяна багшаар хүдэлжэ байтараа, нютагаа бусаба ха юм.

Бидэ үдэшын һаалиин үедэ хүрэжэ ошоһон байнабди. Саяна Евгений нүхэртэеэ хүбүүн басаган хоёроо дахуулаад, хэбтэһэн үнеэдээ бодхоожо, һаалиингаа байрада оруулаад, тээрмэдэһэн талха үбэнүүлжэ үгэнэд. Мүнөө дээрээ гансата 40 гаран үнеэд үглөө, үдэшэниинь һаагдана. Малынь нажарай халуун сагта үдэртөө тиирэжэ үнжөөд, һүниин һэрюундэ бэлшээридэ гарана. Хоёр ажалшадынь шадамарнууд, түргэхэнөөр үнеэдэйнгээ хүхэнүүдые угаажархина. Нэгэ доро хоёр үнеэндэ аппарат тодхогдоод, һаали эхилнэ.

- Нэгэ һаахадаа, 300 гаран литр һү абанабди. Анхандаа Улаан- Үдэ абаашадаг һаа, мүнөө эндээл «Саран» гэһэн үйлэдбэридэ тушаадаг болонхойбди. Һүеэ буйлуулжа, зөөхэй, ээзгэй гэхэ мэтэ сагаан эдеэ гаргадагбди. Тэрэнээ аймаг дотороо, мүн хотын дэлгүүрнүүдтэшье абаашажа худалданалди даа, - гэжэ Саяна Евгений хоёр хөөрэжэ үгэнэ.

Һүүлэй үедэ һайн шанартай эдеэ хоол эдихэ тухай хаа-хаанагүй хэлсэдэг болонхой. Тиимэһээ хээрын ногоогоор хоолложо бэлшэһэн үнеэнэй һү ууха хэрэгтэй гээд, зомнай ойлгодог боложо байна хэбэртэй. Харин хүдөө нютагаар таба, зургаан үнеэдтэй аад, тэдэнээ тугалтайнь бэлшээридэ табижархёод, дэлгүүрһээ хэмэл һү абажа уужа байдаг айлнууд олон зандаа. Хэдэн жэлэй үнгэрхэдэ, өөрын гараар бэлдэгдэһэн тон һайн шанартай эдеэн одоошье сэнтэй боложо, хүдөө ажалшадаймнай байдал һайжарха бэзэ гэжэ найдая.

 

 Дагаевтанай гэр бүлын ажахыда бүхыдөө 150 гаран эбэртэ бодо мал харууһалагдана. Тэдэнэр грантын ашаар үшөө хэдэн үнеэдые худалдан абаха юм. Үшөө заһабарилгын ажал хэгдэхэ юм ааб даа. Үхэр малайнгаа үбэлдөө эдижэ ондо орохо үбһэ ногоо сабшаха хэрэгтэй. Малшад үбһэнэй хажуугаар, судаанай ногоо тарижа бэлдэнэ. Ехэ һү һаажа абаха гэбэл, үнеэдээ тураангүй, һайнаар эдеэлүүлхэ хэрэгтэй гээд, хүн бүхэн ойлгоно ёһотой.

 

Мүнөө сагта гүрэн түрын талаһаа туһаламжа ерэжэ байгаашье һаань, мал хараха гээшэ тон хүндэл даа. Нэн түрүүн хүдөөдэ ажал хэхэ хүн олдохоёо болинхой. Бидэнэй наһанайхид бага багаар һалирһаарбди. Манай ошоходо, яаха юм бэ, бү мэдэе! Залуушуул амархал гэжэ ябаха. Юу хэһэндээ Байгал далай ба эндэ-тэндэ ошохомнай гээд ябагшаб? Бидэ хоёр наһан соогоо хажуудаа байһан нууртаашье ошожо амаржа үзөөгүйбди, - гэжэ Саянын эжы Альбина Андреевна һанаа алдан тэмдэглэнэ. - Тиибэ ябаашье саг сагтаа гэлсэдэг ха юм даа. Залуушуул тааралдуулаад лэ, ажалаа зохёоно бэзэ. Үхэр малаа хаагаад ябаха бэшэш.

Ажал хэхэеэ һанаһан, шармайһан зондо гүрэнэй талаһаа туһаламжа үзүүлэгдэнэ гээд, энэ ажахын жэшээ дээрэ харамаар. Гансал өөрын эрмэлзэл, хүсэл хэрэгтэй.

Буряад угсаатамнай табан хушуу малаа үдхэжэ, үнеэнэйнгээ һүөөр хэдэн ондоо эдеэ бэлдэжэ, үри хүүгэдээ тэжээһээр, энэ болотор хүрэжэ ерээ ха юм даа. Хэр угһаа монгол туургата арадууд сагаан эдеэгээ хүндэлдэг, эдеэнэй дээжэ гэжэ нэрлэдэгынь дэмы бэшэ. Ямаршье амитан энэ дэлхэйдэ түрэхэдөө, эгээл түрүүн эхын хүхэ хүхэжэ, сагаан һүмбэйгөө уужа, тэнжэнэ гээшэ. Тиимэһээ эдеэнэй дээжэ болохо һү үйлэдбэрилжэ байһан Дагаевтанай гэр бүлын ажахын саашанхи хүгжэлтынь зам сагаан байхань болтогой!