​Буряад Уласта «Ниигэмэй хонин һүрэг» гэһэн түсэл бэелүүлэгдэһээр

Ородой Холбоото Уласай Буддын шажантанай заншалта Сангхын бэелүүлдэг «Ниигэмэй хонин һүрэг» гэһэн түсэл бэелүүлэгдэһээр. Тус түсэл эхилһээр 6 жэл болобо, тэрэ хугасаада аяар 6 мянганһаа үлүү хонид арад зондоо тараагдаа. Үнгэрһэн хабар абаһан түл тараалган эхилээ.

Гүрэнэй Юрэнхылэгшэ Владимир Путинтай хэдэн жэлэй саада тээ уулзахадаа, Буряад орондоо хони үсхэбэрилгэ хүгжөөжэ, арад зондоо туһалха тухай түсэл бэелүүлхэ хүсэлөө Хамба лама элирхэйлээ һэн. Энэ хэрэгтэ мүнгэн туһаламжа үзүүлхыень гүрэнэй толгойлогшодо хандаа бэлэй. Владимир Путин энэ үүсхэл дэмжэжэ, хони худалдажа абахада хэрэгтэй мүнгэ өөрынгөө нөөсэ жасаһаа гаргашалаа. Мүн тиихэдэ гүрэнэй Засагай газарай Түрүүлэгшэ Дмитрий Медведев туһалаа һэн. Тиигэжэ «Ниигэмэй хонин һүрэг» гэһэн мэдээжэ түсэл 2012 онһоо бэелүүлэгдэжэ эхилээ гээд һануулая. Энэ жэлэй түл абалгын дүнгөөр түрүүшын һүрэг хонидые Буряадай 3 аймаг руу тараажа үгэхэнь.

Үгэһэн хүн үгырдэггүй

Хамбын хони абажа үсхэбэрилэгшэдэй түрүүшын уладай нэгэн Эдуард Доржиев ахатан болоно.

- 2014 ондо бидэ нүхэр хүбүүнтэеэ хэлсэжэ, хонин һүрэг абажа харууһалха гэжэ шиидэһэн байгаабди. Тиихэдээ бидэ 1000 толгой хони туужа асараад, һара шахуу хараһанай удаа һүрэгөө 2 болгожо хубаажа абаад, мүнөө болотор үсхэбэрилжэ, зондоо тараажа байнабди. Тэрэ гэһээр бидэ нүхэртэеэ ами аминдаа 200 толгой хони жэл бүхэндэ тараажа байна гээшэбди. 1200 толгой хони хубаарилаад байнабди, мүнөө үгэһэнтэеэ 1400 толгой болобо, -гээд Эдуард хэлэнэ.

Энэ түсэлэй гол удхань гэхэдэ, хүдөөдэ ажаһууһан зониие ама тоһодохоор ажалтай болгохо, мүнгэ тангаар дутажа байгшадай байдал, һуудал тэгшэлэн заһаха гэһэн бодол юм. Хубаарита хониндо хүртэһэн хонишод ганса өөһэдөө баяжаха бэшэ, мүн нютагайнгаа бусад хүнүүдтэ тэдэнээ тараажа байха уялгатай юм. Тэрэнь албан ёһоор зохёогдон бэшэгдэһэн тусхай хэлсээнүүд соо тодорхойлогдонхой байдаг.

- Бидэ хонин һүрэгөө тараажа үгэхэдөө, нэгэшье хайрланагүйбди. Хэзээ нэгэтэ бидэндэ туһа үзүүлжэ, хонитой болгоо ха юм. Бидэшье өөрынгөө зүгһөө баһал арад зондоо туһалха гэжэ оролдолго гаргажа ябана гээшэ ха юмбибди, -гэнэ Эдуард Доржиев. -Хонин һүрэгтэй болоходоо, нютагаархимнай ажалтай, олзо оршотой болоно. Хони харахада, балай хүндэ юумэн үгы. Эдэмнай түхэреэн жэлдэ бэлшэжэ, эдихэ хоолоо өөрөө олодог амитад гээшэ.

Шэнэ һүрэг байгуулагшад

Хони харууһалхадаа, альгаа алталхаб гэжэ ойлгоһон Батажаргал Самбуев байгша ондо түрүүшын 100 толгой хонитой һүрэг түрэл Захаамин нютагаа абаашахань.

- Табан хушуу малайнгаа нэгэн болохо бүмбэр сагаан хони адуулха гэжэ бодоод, Хамба ламын түсэлдэ оролсобобди. Хонидоо харууһалха байра байдалыень хуу бэлдээбди, бэлшэхэ бэлшээримнайшье баян. Бидэ түрүүшынгээ түл абажа эхилхэдээ, мүн лэ саашань нютаг соогуураа тарааха уялгатайбди, -гээд, хонин һүрэг һая байгуулжа байһан Батажаргал Самбуев хэлэнэ.

Захааминай аймаг руу - хоёр һүрэг, харин Түнхэнэй аймаг руу нэгэ һүрэг эльгээгдэхэнь. Иимэ түсэлдэ арад зониие орогты гэжэ баалана бэшэ, харин тэдэ өөһэдынгөө һайн дураар ерэжэ, хони абана гээд ойлгохо хэрэгтэй. Хэрбэеэ алибаа шалтагаанаар «Ниигэмэй хонин һүрэг» түсэлһөө гараха гэбэл, эхилхэдээ абаһан хониёо һөөргэнь тушааха ёһотой. Зуун толгой абаһан байгаа һаа, зууе, гурбан зууе абаһан байбал, тэрэл гурбан зуугаа. Хэдэн жэлэй туршада адуулжа үдхэһэн, һайнаар түл абаһан байгаа һаань, тэрэнь хуу өөртэнь лэ үлэхэ юм. Хэды толгой хонитой боложо үмсэлхэеэ хүн бүхэнһөө өөрһөөнь лэ дулдыдаха болоно бшуу.

- Арад зондоо туһалха, ажалтай болгохо гээшэ манай ябуулжа байһан түсэлэй гол удхань гээшэ. Хонин һүрэг үдхэжэ, олондо тараахаһаа гадуур хонишод өөһэдөө баяжана. Хонишон бүхэнэй һүрэгынь мүнгэндэ оруулжа тоолобол, адагынь 1 саяһаа дээшэ болохо. Хүдөөдэ ажаһуугаа нютагаархидаймнай олзо оршоёо арьбадхажа һуухадань, һайн лэ гээшэ ха юм, -гэжэ Хамба лама Дамба Аюшеев тэмдэглэнэ.

Хариин газараар жаргал бэдэржэ, бэеэ мэхэлжэ ябанхаар, адуу малаа үдхэжэ, түрэһэн тоонто нютагтаа ажаһуухаһаа дээрэ юумэн байха аал?