Ниигэм 19 aug 2020 831

Алханын аршаанһаа хүртэхэеэ...

Хизаарай амбан захирагшын тогтоолоор Үбэр Байгалай дэбисхэр дээрэхи аршаангууд, санатори, профилакторинууд июль hapahaa ажалаа ябуулжа эхилээ.

Түмэн зоной бараалхадаг «Алхана» гэһэн аяншалгын бааза июлиин 4-һөө эхилжэ, амаралгын ээлжээтэ хаһаяа нээгээ. Тиигэжэ эдэ үдэрнүүдтэ Алханын аршаан дээрэ амарагшад олон боложо, хүлгөөтэй, үймөөтэй болоо. Аршаанда зоной амаралга зүбөөр зохёохо, бүхы эрхэ нүхэсэл байгуулха үүргэтэй «Алхана-Тур» гэһэн аяншалгын комплексын хүдэлмэрилэгшэдэй ажалай хэмжээн үргэдэбэ гээшэ. Тус комплексын дарга Саян Ганжиповтай уулзажа, энэ жэлэй амаралгын хаһа хайшан гэжэ эмхидхэгдэхэб гэжэ тодорхой мэдээсэл абаһан байнабди.

Нарилха - хаанашье шухала

COVID-19 үбшэнэй дэлгэрһэн ушарһаа амаралгын булангуудта энэ тахалһаа нарилха талаар шанга эрилтэнүүд табигданхай. Бактери, вирус һалгадаг хэрэгсэлнүүд абтаа, аршаанда ажаллаха зон бүгэдэ коронавируста анализуудаа тушаагаа, хашагһаа һэргылэлгын хэмжээнүүд ябуулагдаа», - гэжэ Саян Ганжипов тодорхойлно. Зоной байрладаг, аршаанда ородог ба бусад газарнуудта санитарна эрилтэнүүдые сахижа ябаха тухай баннернууд тодхогдонхой. Баазын ажалшад баг, резинэ бээлэй үмдөөд, ажалаа ябуулна. Зоной байрладаг газарнуудта үе-үе болоод, дезинфенкци хэгдэнэ. Зониие нэгэ газар олоор суглуулхагүй гэжэ оролдоно.

Амаралга тушаа

Агын тойрогһоо, Үбэр Байгалай хизаарай олон аймагуудһаа, Буряад оронһоо, Эрхүү можоһоо, Россиин бусад нютаг газарнуудһаа зон жэл бүри Алхана ерэнэ. Мүнөөдэрэй байдалаар, Алханын аршаанда нэгэ доро 200 хүниие угтан абаха коттеджнүүд, кемпингнүүд үүдэеэ сэлинхэй. Коттедж, кемпингнүүдэй хажуугаар амарагшадта майхангуудые табиха газарнууд бэлдээтэй. Зоной саг зуура байрладаг булангууд ами аминдаа секци боложо хубаарилагданхай: кемпингнүүдэй, коттеджнүүдэй, майханай. Кемпингнүүдэй таһалга бүхэн 4 хүнэй һууритай. Таһалганууд соо уһа бусалгадаг, дулаасуулдаг хэрэгсэлнүүд, холодильник бии. Коттеджнүүд хоёр дабхартай. Коттедж бүхэн дүрбэ-дүрбэн таһалгатай. Нэгэ коттедж соо 12-18 хүн нэгэ доро амарха аргатай.

“Алхана-Тур” баазын ажалшад зоной ашатайгаар амархын тула таарамжатай эрхэ нүхэсэл зохёоно. Амаралгын хаһын нээгдэхын урда тээ бэе махабадаа бэхижүүлдэг түхеэрэлтэ (воркаут) тодхогдоһон байна. Саян Викторовичэй хэлэһээр, аяншалгын бааза Дулдаргын аймагай захиргаанай мэдэл доро юм. Тиимэ тула хэһэн ажалаараа, ороһон олзо оршо, гаршаар аймагай захиргаанда тоосодог гуримтай. Тиин үнгэрэгшэ жэлдэ Дулдаргын аймагай захиргаан хизаарай Правительствын соносхоһон конкурсдо хабаадажа, арбан эрхим аймагай тоодо 31,5 сая түхэригэй грантда хүртэһэн байха юм. Тэрэнэйнь 12 сая «Алхана-Тур» аяншалгын бааза хүгжөөлгэдэ һомологдоһон. Грантын ашаар Алханын амаралгын булан экономикын талаар нилээд түлхисэ абажа, аяншалагшадай шанартайгаар амарха байра байдал зохёохо аргатай болоо бшуу. Тодорхойлходо, грантын мүнгөөр һэеы гэрнүүдэй хотохондо зунай 20 гэр, үбэлдөө зоной амарха дулаан байранууд баригдаха юм. Үбэлдөө хүдэлхэ байрануудта дулаа оруулха соргонууд татагдаха. Санузел, ассенизаци түхеэрэгдэхэ. Гэр бүхэн эд бараагаар хангагдаха. Эдэ бүгэдэ байра байдалай бэлэн болоходо, зониие багтаамжын асуудал шиидхэгдэхэ болоно. Зунай сагта амарагшадай олоор ябахада, коттеджнүүд, кемпингнүүд дуталдадаг байгаа. Барилганууд үбэлэй хаһын эхилтэр үргэлжэлхөөр түсэблэгдэнэ.

Үнгэрэгшэ жэл Алханада ганса хизаарһаа 30 мянга гаран хүн амараа. Зунай ба үбэлэй хаһада зон ябажа, Дулдаргын аймагай захиргаанай бюджедтэ ехэ хэмжээнэй олзо оршо оруулна бшуу. Аймагай захиргаан, аяншалгын бааза амарагшадай һайнаар амархын тула бүхы байра байдал зохёохо гэжэ оролдодог. Зоной сүлөө сагаа аятайгаар үнгэргэхын тула волейболой, футболой, теннисэй, бадминтоной талмайнууд түхеэрэгдэнхэй. Аршаан дээрэ «Дали» гэһэн амаралгын бааза бии. Тэрэ «Алхана» гэһэн үндэһэн паркын мэдэлэй. Тэндэ нэгэ доро 100 хүн амарха аргатай юм. Амарагшадай ашада каркасаар баригдаһан гэрнүүд бии. Түлөөһэтэ хангалтануудаарнь һонирхоходо, аршаанда нэгэ хүнэй амархын - 200 түхэригтэ, хүнгэлэлтэтэйгөөр 100 түхэригтэ болохо. Зунай гэрнүүд - нэгэ хүнэй 500 түхэригтэ. Амарагшадай паркын дэбисхэр дээгүүр унаагаар ябахаяа һанабалнь, «УАЗ-2206», «УАЗ-хантер», «ГАЗ- 2217» түхэлэй унаанууд арендэдэ дурадхагдана. Энэ жэл Алханын аршаанай нээгдэхэдэ, амарагшад үдэрэй туршада аршаанда сохюулаад гарадаг байгаа. Мүнөө амарагшад хэдэн хоногоор орожо, гүйсэд амараад гарана.

Алханын аршаан ааяма халуун зуншье сэб хүйтэн уһатай байдаг гэжэ мэдээжэ. Тэрэ аршаанда ороходоо, хүнэй бэе, үе мүсэ һайн болодог. Мүн зүрхэнэй, эльгэ бөөрын, нюдэнэй, хотын аршангууд бии. Амарагшад аршаанда сохюулаад, баряашада бэеэ барюулха аргатай. Агын эмнэлгын колледжын оюутад, мүн ондоо баряашад ажаллана. Эдеэ хоол баридаг зунай веранданууд ажалаа ябуулжа эхилээ.

Зунай сагта түмэн зоной Алхана уула бараалхахада, хэршье олзо оршотойшье һаа, муу таланууд бии. Ушар гэхэдэ, олон хүнэй ябахада, паркын дэбисхэр муудана, амитад ба ургамалнууд гэмтэнэ. Алханада элдэб амитад, шубууд ажамидардаг, ой соо жэмэс ургадаг. Алхам бүхэндэ эхэ байгаалияа гамнажа ябагты, сэсэг ногоо таһалжа болохогүй, аршаан руу юумэ хаяхагүй, ариг сэбэрые сахижа ябагты, хүшөө шулуу носожо болохогүй гэжэ баннернууд уряална.

Алхана уула бараалхагшадта

«Алхана» паркын дэбисхэр дээрэ оршодог нангин шүтөөнэй газарнуудта мүргэхэеэ олон тоото һүзэгшэд ерэдэг.

Буддын шажанай мүргэлэй газарнуудаар зон ябажа, буян үйлэдэнэ. Мүргэлэй газарнуудаар зониие гидүүд, экскурсоводууд дахуулжа ябадаг. “Димшэг Сүмэ”, “Үүдэн Сүмэ”, “Эхын Умай”, “Нара Хажад” гэһэн нангин газарнуудаар зон мүргэл хэдэг гэжэ мэдээжэ. Амарагшадай ябаха зургаан маршрут бии. Нэрлэбэл, “Шулуун Хорёо”, “Шулуун Зүрхэн”, “Гуу”, “Аршаан”, “Үүдэн Сүмэ”, Алханын орой”. Аян замда ябахын тула түлөөһэтэ хангалтанууд дурадхагдана. “Бага гороо” замаар ябабал, нэгэ хүнэй 250 түхэригтэ болохо. Алханын орой гарахаяа һанабал, экскурсоводто нэгэ хүн 500 түхэриг түлэхэ. “Шулуун Зүрхэн”, “Димшэг Сүмэ” маршрудуудаар хүнэй - 100, “Шулуун Хорёо” – 50, “Ехэ гороо” 800 түхэригтэ болоно. Аршаанай газарнуудтай танилсахаяа һанабал, 100 түхэригтэ юм.

Аяншалагшад Алхана өөдэ гаража ябахадаа, гоё байгаалитайнь танилсадаг гээшэ. Ургамалай баялигые харадаг, аршаан булагуудһаа ундаа харяан уудаг. Аян замда жэрхи, хэрмэн гэхэшэлэн багахан һабарта амитад дайралдаха. Үнгэ бүриин шубууд ажамидардаг. Хуһан, уляаһан, нүүргэдэһэн (ольха) г.м. набшаһата модод ба һөөгүүд, нарһан, шэнэһэн, хуша г.м. шэлбэһэтэ модод нэмжын ургадаг. Алхана уула шулуутай нюсэгэн оройтой. Тэндэ гаража, саана холуур нюдэнэй хараада дайдые шэртэхэ гээшэ ехэ һонин.

Эрдэни ЧИМИТДОРЖИЕВ

Фото: m.lv.sputniknews.ru