Салинтнай хүрэнэ гү?

Ямаршье сагта, ямаршье засагай байхада, ямаршье хүнэй ажабайдалда салин хүлһэн гол удха шанартай. Илангаяа Зүблэлтэ засагай үедэ үндыһэн зон һайн салинтай ажалда хүдэлхэеэ оролдодог байна. Тэдэнэр үхибүүдээшье һайн салинтай ажалда хүдэлхыень һайнаар һургажа, дээдэ эрдэмтэй болгохые оролдодог. Һая болотор эмшэн, багша, нягталан бодогшо – бухгалтер, экономист, инженер мэргэжэлтэд лэ дээгүүр һанагдадаг һэн. Абаһан салингынь (тогтомол үдэрнүүдтэ гараад лэ байха) яһала хүрөөд, һайнаар хубсалаад, санатори курортнуудта амараад, саг соогоо эмнүүлээд байгаал даа. Нөөсэлэлгын кассада зариман яһалахан мүнгэ хадагалаадшье байгаа.

Харин мүнөө сагта илангаяа залуу хүдэр хүбүүд, шуран бэрхэ басагад салингаа голоод, хүйтэн сэбдэг хойто ороншье, үлэмжэ халуун урдахи болон тэнгис далайн саадахишье оронуудта вахтаар гү, али хэдэн жэлээршье ябашана. Теэд ондоо тээшэ “ута мүнгэндэ” ошожо шадахагүй, эндээ “уяатай” хүн салингаа хайшань гаргашалнаб гэжэ һонирхобобди.

Хүдөөдэ ажаһуугшад өөрын мяха тоһотой, газарай эдеэ ургуулжа, салингаа яһала алмана гэхэдэ, хүдөөдэмнай салинтай улад үсөөн ха юм даа. Тиимэһээ ноёд хатад, түшэмэлнүүд, олзын хэрэг эрхилэгшэд бэшэ, харин хотын юрын жиирэй алба хаагшадта хандаабди.

Эрдэм Цынгеев, Росгвардиин залуу алба хаагша:

- Нэн түрүүн квартплатаяа – уһанайнгаа, дулаанайнгаа, зайн галайнгаа түлбэри түлэнэб. Тиигээд кредидээ даруулнаб, харгынгаа мүнгэ илганаб. Ажалдаа үдын хоол бариха мүнгэ амяарланаб. Үлэһэн мүнгэнһөө һара соо хүрэхөөр эдеэ хоолой зүйл абажа бэлдэнэб. Гарай утаһанда, сүлжээ холбоондо баһал мүнгэ гаргашалнаб. Тиигээд лэ нэгэ заа үлэһыень банкынгаа картада орхидогби. Ехэшье юумэн үлэгшэгүйл даа. Нүхэдөөрөө уулзахадаа, хармаан хооһон ябахагүйш. Һара соо нэгэшье һаа, милаан, хурим түрэ, түрэһэн үдэр гээд хэн нэгэнэйдэ заабол болохо даа. Хаа-яа һанагдаагүй хэрэгшье гарашаха даа.

Любовь Гармаева, Буряадай гигиенэ болон эпидемиологиин түбэй мэргэжэлтэн, наһанайнгаа амаралтада дүхэнхэй:

- Кредидээ түлэнэб, эдеэ хоолоо абанаб – хоол хошымнай сэн үдэрһөө үдэртэ нэмэжэл байха юм, гайхалтай. Ажалдаа баһа үдэрынь нэгэ дахиншье халуун хоол бариха хэрэгтэй. Холохоншье һаа, өөрын гэртэ һууһанайхиие алмагданал даа. Түлеэгээл саг соонь абаха хэрэгтэй, оройтуулбал, баһал шангахан сэнтэй болошодог. Зайн галай түлбэри саг соонь түлэхые оролдоноб. Авто-унаамни гэмгүй уудаг, харгымни утахан аад, заһаха, уллаха гээд мүнгэн гарадаг даа. Баһа үбэлэй ула һэлгүүлхэш даа. Олон соо ажалдаа ябахадаа, барагаар хубсалха хэрэгтэй. Аха дүүнэрни олон, элдэбын һайндэрнүүдтэнь ошоогүйдэ аргагүй. Тииһээр лэ салимни һара соогоо хүрэдэг лэ даа. Ажалтай байһамни болоо гээд лэ ябадагби.

Валентина Данзанова, Семашкын нэрэмжэтэ больницын халуун эдеэ бэлдэдэг газарай ажалшан, дундуур наһанай:

- Абаһан салимни тон наряар хубаагдадаг. Байраяа, уһаяа, дулаагаа, зайн галаа, кредидээ нэн түрүүн түлэхэш. Басагамни түлөөһэтэйгөөр һурадаг, мүнөө сагаар тиимэ ехэшье бэшэ, гэбэшье баһал саг соонь түлэхые оролдохош. Олон соо улайн сайнгүй ябахаарнь, гэмгүйхэнөөр хубсалуулхые оролдохош даа. Тиигээд лэ эдеэ хоолдоол мүнгэн гарашагшал даа. Баһа хаа-яашье айлшад буушаха, өөһэдөөшье баһал хэн нэгэнэйдээ айлшалхадаа, гар хооһон ябахагүйш.

Баярма Буянтуева, Эдиршүүлэй тамирай һургуулиин мэргэжэлтэн, залуу эжы:

- Байра байдалаа түлэжэрхинэб, кредидээ саг соонь бусаажа байха хэрэгтэй, тиигээд сэсэрлигэй түлбэри үгэнэб. Агта-хүлэгтөө гаргашалагдаха юм даа, моригүй баһа аргагүй. Тааруугаар хубсалха хэрэгтэй. Үхибүүнэй хубсаһан баһал үнэтэй даа. Басагамнай энэ тэрэ юумэ гэхэ, амтатайхан хоолдо дуратай даа. Иигээд лэ салимни гаргашалагдашанал даа.

Ошор Нурбаев, Улаан-Үдын Железнодорожно хорооной тамирай талаар инструктор, үбгэн аба:

- Наһанаймни нүхэр багша, орлогшо захирал юм, намһаан ехэ салин абадаг. Тиибэшье хэмнай ехэ багые абанаб гэлсэнгүй, бүхы хэрэгтэйдээ тааруулжа гаргашалхые оролдогшобди. Хоол хомогтоо нилээн гарашагша. Ажалтай албантай хадаа үхибүүдэй нюдэн хурса, нэгэл мууханаар харагдабал, һалаһан хэрэг, барагаар хубсалха хэрэгтэй. Баһа һоригшо хадаа, тамирай тусхай хубсаһа һэлгэгшэб. Үбгэн аба эжы хадаа үхибүүдтээ нэгэ заашье туһатай байхые оролдогшобди. Аша зээнэршни “амаа ангайлдаад” байхадань, баһа хүхеэхэ һанаан байха юм. Иимэшүүл даа, ииһээр тииһээр салимнай гаргашалагдашаһан лэ байгша.