Мүльһэн дээгүүр: Буряад Уласта «Байкальская миля» мүрысөөн үнгэрбэ  

Хабарай түрүүшын һарын эхиндэ «Байкальская миля» гэжэ мүрысөөн Буряад Уласта үнгэрдэг заншалтай. Үнгэрһэн долоондо Баргажанай аймагай Максимиха тосхондо хурдан унаагай урилдаан хүнхинэжэ, олоной анхарал татаба. Заншалта болоһон урилдаан энэ жэл баһал олон харагшадые суглуулба. Февралиин 20-до Москва хотоһоо эхилһэн уласхоорондын авто-аяншалга мартын 5-да Улаан-Үдэ хүрэжэ, угтамжын баяр ёһололдо хабаадалсаа. Эндэ дуу хатарай бүлгэмүүд уран һайханай тоглолто эмхидхэжэ, холын айлшадые буряад заншалаар угтаба. Дүн хамта 7000 модоной аян зам гаталжа, аяншалгада оролсоһон 13 бүлэг жолоошод бултадаа Буряадай ниислэл хото хүрэжэ ерэһэн байна. Холын замда ябахадаа, аяншалгада хабаадагшад тогтоһон, хүрэһэн хотонуудаар элдэб даабаринуудые дүүргэхэ уялгатай байһан юм. Тэрэ тоодо Эхэ оронойнгоо түүхэдэ, соёл урлалда, арад түмэнэй заншалнуудта болон байгаали хамгаалха асуудалнуудта зорюулагдаһан элдэб уулзалганууд эмхидхэгдээ.

Байгал далайн баялиг хүндэлэн

Хоёр үдэрэй туршада үргэлжэлһэн урилдаанда оролсоһон авто-унаануудта ехэ эрилтэнүүд табигдаба. Байгал далайн гайхамшагта үзэсхэлэн байгаали хамгаалжа, оршон тойронхи дайдадаа ханалгатайгаар хандадаг болгохо гээшэ энэ нааданай гол шухала заршам болонхой юм. Байгалай сэбэр тунгалаг мүльһэ бузарлангүй, тэрэл хэбээрнь орхихын тулада эндэ хэрэглэгдэһэн бүхы тоног түхеэрэмжэнүүдтэ үндэр эрилтэнүүд табигдаһан. Мүрысөөнэй нээлгын баярай хэмжээндэ Буряад Уласай Толгойлогшо Алексей Цыденов, Буряад Уласай ахамад федеральна инспектор Сергей Ромахин, Буряад Уласай Арадай Хуралай һунгамал Татьяна Мантатова, Буряад Уласай аяншалгын сайд Мария Бадмацыренова, Буряад Уласай тамирай болон залуушуулай хэрэгүүдэй талаар сайд Вячеслав Дамдинцурунов, Баргажанай аймагай засаг дарга Михаил Мишурин гэгшэд хабаадаба.

- Буряад Уласта иимэ томохон хэмжээнэй мүрысөөнүүд үнгэржэ байхадань аша туһатай, юуб гэхэдэ, аяншалга-амаралгын һалбарида хүдэлжэ байһан олон эмхинүүд нэмэри олзо оршотой болоно. Эндэ ерэһэн айлшадаа һайнаар угтахын тулада хонолгын газарнууд, дэлгүүрнүүд, эдеэ хоолой эмхинүүд хүдэлнэ. Энэмнай уласай эдэй засагай хүгжэлтэдэ горитойхон түлхисэ боложо үгэдэг. Тиимэһээ иимэ хэмжээ ябуулгануудые бидэн хододоо дэмжэжэ, туһалжа байхабди. Түрэл дайдаяа хүндэлжэ, үзэсхэлэн сэбэрээр үнгэржэ байхадань, бүришье урматай, - гээд, Буряад Уласай Толгойлогшо Алексей Цыденов тэмдэглэбэ.

«Байкальская миля» гэжэ урилдаан 2019 ондо анха түрүүшынхиеэ үнгэржэ, жэлһээ жэлдэ олон тоото айлшадые суглуулдаг болонхой. Энэ жэл хорото ханяаданһаа боложо, олон эрилтэнүүд, хизаарлалтанууд байһан юм. Тиигэбэшье мүрысөөнэй эмхидхэлэй хороон ерэхэ жэлнүүдтэ үшөө олон хабаадагшадые уриха түсэбтэй байһанаа мэдүүлбэ.

- Байгша оной урилдаанда хабаадаха хүсэлтэй зон олон байгаа. Энэнь баһал һайшаалтай. Ерэхэ жэлэй мүрысөөндэ гадаадын 35 гүрэнэй тамиршад хабаадахаар түсэблэгдэнэ. Дүн хамта 150 команда Байгалай мүльһэн дээрэ сугларха. Оршон байгаалидаа хохидол үзүүлдэггүй унаатай жолоошод манай тэмсээндэ оролсожо байхадань, юунһээшье сэнтэй, - гэжэ эмхидхэлэй хорооной түрүүлэгшэ Сергей Мальцев хэлэбэ.

«Рromotо motul»

«Рromotо motul» гэжэ командын жолоошод эгээл түрүүн Улаан-Үдэ хүрэжэ, утахан замайнгаа эгээл һонирхолтой ушарнууд тухай сэдхүүлшэдтэ хөөрэжэ үгэһэн юм.

- Манай аяншалгада элдэб аюултай гэхээр бэрхэшээлнүүд болоогүй. Эртээнһээ һайнаар бэлдэжэ, бүхыгөө зохилдуулжа тааруулаад гараабди. Харгыдамнай ехэ һалхи саһатай шуурганууд болобошье, бидэн хохидолгүйгөөр энэ замаа дабаабди. Улаан-Үдэ бултанһаа урид хүрэжэ ерэһэндээ, сэдьхэлнай баяраар дүүрээд байна. Хүн бүхэмнай манай бүлэгтэ үгтэһэн даабаринуудые һайнаар дүүргэхэ гэжэ оролдоо. Байгалай хаб загаһан манай авто-аялалай һүлдэ тэмдэг болонхой юм. Тиимэһээ харгыдаа хүрэһэн хото бүхэндэ тогтожо, тэндэхи ажаһуугшадай дунда эгээл дуратай амитадай дүрсэ-нааданхайнуудые суглуулаабди. Юундэб гэхэдэ, манай аяншалгын гол удха хадаа арад зоноо нэгэдүүлжэ, элдэб үндэһэ яһатанай дунда, можо нютагуудай дунда эб найрамдалай харилсаа холбоо бэхижүүлхэ зорилготой юм. Үнгэрһэн жэлдэ анха түрүүшынхиеэ үбэлэй Байгалай үзэсхэлэн байгаалитай танилсаа хүмби. Дэлхэйн хамагай сэнтэй баялиг, эгээл гүнзэгы нуурай сэбэр тунгалаг мүльһэн дээрэ гаража, саһан губиие хурдан машинаар гаталжа ябахада, гайхалтай байдаг. Энэ нааданай үнгэргэгдэжэ байгаа сагта хододоо хабаадажа байхаб. Энэ жэл «Индиан» түхэлэй хоёр мотоцикл урилдаанда бэлдэбэб. Дэлхэй дээрэ иимэ мотоцикл хаанашье харахагүйт. Гансал «Байкальская миля» урилдаанда хабаадаха зорилготойгоор иимэ юрэ бусын мотоцикл бүтээгдөө, - гэжэ «Рromotо motul» бүлгэмэй түлөөлэгшэ Максим Ждан хөөрэбэ.

Байгалай мүльһэ хинан шалгаха

Мартын 7-до түгэсхэлэй шатын урилдаанууд үнгэржэ, эндэ сугларһан айлшад, хурдан урилдаанда дуратай жолоошод гэр гэртээ бусажа, олон унаагай хүнхинөөн замхаба. «Мүрысөөнэй һүүлдэ хог шорой үлөөхэгүйн тулада хинан шалгаха ниитын хороон эмхидхэгдэһэн юм», - гэжэ Буряад Уласай Аяншалгын яаманай сайд Мария Бадмацыренова дуулгаба. Эдэ зон мүрысөөнэй һүүлдэ үлэжэ, тэндэхи бүхы талмайнуудые шалгаба. Хоёр үдэрэй туршада урилдаанай болоһон бүхы талмайнууд сэбэрлэгдэжэ, нэгэшье үлүү юумэн Байгалай мүльһэн дээрэ үлэхэ ёһогүй гээд тэрэ тэмдэглээ.