​Энэрхы сэдьхэлтэй, элбэг гартай эжы бэлэй

Нютагай наранай элшэнүүд халуун, нютагай хүнэй хараса дулаан гэжэ зүб хэлсэдэг хадаа гэжэ һанагшаб. 1981 оной хабар, тодорхойлбол, апрелиин 20-до «Буряад үнэн» газетынгээ редакциин бoгoho алхан, ажаллахаяа анха түрүүшынхиеэ ороходомни, хэбэд номхон Хэжэнгэһээ уг гарбалтай, баян буряад хэлэтэй, бараг һайн, бэрхэ журналистнууд гүүлэдэг алдар солотой Мижит-Цырен Дарижапович Намжилов, шогууша зантай, хүниие хадхаад хэлэхэ аргатай Вера Эрдынеевна Токтохоева, типографида выпускающаар амжалтатай ажаллажа байһан, урин миһэрэлтэй, урагшаа һанаатай, урма зоригтой Елизавета Дондоковна Бадмаева гээд ехэ зохидоор угтаа, намайе, залуу журналистые, ехэ дэмжээ, туһалаа бэлэй. Тэрэ гэһэн caгhaa хэдэн арбаад жэл, онсолбол, 40 жэл гурган, жэргэн, ходорон ошоол даа... Саг түргэн байна...

Бүри һургуулиин байхадаа, туһалха, үргэхэ нүхэд, түргэн үнгэрдэг наһан тухай нэгэ буряад дуу ханхинуулдаг һэмди:

Олон, олон нүхэд гээ гүш,

Олоһон лэ баялиг минии,

Олон, олон нүхэд юмэл

Ойлгыш, инагни...

Наһан, наһан түргэн юмэл

Найдыш, инагни...

Аха, эгэшэ нүхэдэйнгөө, бэлигтэй багша, һурган хүмүүжүүлэгшэд байһан алдарта поэт, эхэ шэнги энхэргэн, гэбэшье ехэ эрилтэтэй байһан элитэ журналист Цырендулма Цыреновна Дондогойдо, харюусалгата секретариин орлогшо Ольга Потельхоновна Цыреновада бүхы наһаараа баяр хүргэн ябадагби, хэзээдэшье тэдэнэй халуун дэмжэлгэ, эгэшэ нүхэдэй анхарал мартагдахагүй. Тэдэнтэй ехэ нүхэсэдэг, тэрэ үедэ, хожомыньшье бэе бэеэ дэмжэдэг байһан, хүхюун, дорюун зантай, ходол энеэбхилжэ, ажабайдалааршни һонирхожо, суглаанууд дээрэ дэмжэжэ байдаг (хэды үсөөн уулзабашье, юуб гэхэдэ, гансал дежурлахадаал, типографи ошожо, суг ажаллахаш) үндэр, тэрэ үедэ нариихан бэетэй (заримамнай һамархагүйн түлөө «ута Лиза» гэлдэдэг һэн), ходол буржагархан үһэтэй причёскотой, сэбэрхэн, сагаахан шарайтай, ехэ зохидоор хубсалдаг Елизавета Дондоковнатай уулзадаг һэмби. Хара гү, али хүхэ халаадтай эгэшэ нүхэрнай типографидаа шуумар түргөөр түмэр үзэгүүдые сорго шэнги түмэрөөр тааруулан табижа, үгэнүүдэй алдуутай үзэгүүдые типографска будагһаа хаб хара болоһон гарнуудаараа иишэ тиишэнь хэжэ байдаг һэн. Хашхардаг зантай, ходол сухалтайханшье һаа, зүгөөр сагаамгар байһан, Е.Д.Бадмаеватай ээлжээлэн хүдэлдэг Татьяна Михайловна Санжиевагай абяаниинь холоһоо дуулдадаг һэн хойнонь бидэ, залуу журналистнууд, зүрхэ алдадаг хадаа дежурлаха үедөө типографи уншаһан хуудаһануудаа абаашахадаа, талаан боложо, “Елизавета Дондоковнада тушаалдаһай” гэжэ бодомжолһоор ошодог бэлэйбди. Тиихэдэшье «Зай, нютагай басаган, һонин юун бэ?» - гэжэ энеэбхилэн acyyhaap, зохидоор заажа, туһалжа үзэһөөр, ехэ налгайгаар хөөрэлдэн, хамтынгаа ажал хэдэг бэлэйбди. Тэрэ үедэ минии дүү басаган, бэрхэ журналист Баярма баһал бэлигтэй журналистын замай эхи табижа байһан Баир Дамбаринчинов нүхэртэеэ «Үнэндөө» ажалладаг байгаа бшуу. Тиимэһээ бидэ, тэрэ үеын залуу журналистнууд, бэеэ дээгүүр абадаггүй, ехэрхэдэггүй Елизавета Дондоковнагай халуун дэмжэлгэ, туһаламжада, даамгай, зохид заабари үгэнүүдтэ хүртэдэг байһандаа ходол баяртай ябадагбди. Тиигэншьегүй яахаб?! Хүндэ, залуу зондо туһалха гэһэн баян сэдьхэлтэй нютагаймнай басаганай ажалай, ажабайдалай эхин харгые, түрүүшын алхамуудые эрилтэ ехэтэй эсэгэнь, дайнай үедэ ара талын эдэбхитэй ажалшан, ветеран, гүйсэдкомой түрүүлэгшэ ябаһан, Агууехэ Илалтые шэрээлсэһэн Дондог Санхирович, энэрхы һайхан сэдьхэлтэй эжынь Гунзэн Гончиковна гэгшэд нээһэн, хүндэ хүшэр дабаануудые эрэлхэг зоригтойгоор дабахыень заяаһан байха юм.

Дайнай хатуу шэрүүн жэлдэ, 1943 ондо түрэһэн Лиза басаган хожомынь суута багша болоһон Галина эгэшэтэеэ хүндэ хүшэр сагые дабажа гараһан байна. Хэжэнгынгээ дунда һургуулиие эрхимээр дүүргэһэн һөөл зохидхон, ута гэзэгэнүүдтэй Лиза басаган Д.Банзаровай нэрэмжэтэ БГПИ заочноор буряад хэлэнэй факультет дүүргээд, үхибүүдтэ мээхэй хадаа пионервожатаар, Хэжэнгынгээ һургуулида багшааршье, хүүгэдэй сэсэрлигүүдтэ ажаллаба. Зүгөөр наһанайнгаа гол ажал, зохёохы намтар бүгэдэ буряадуудай сонин болохо «Буряад үнэн» газетэтэй холбоһон байха юм. 1971 oнhoo уншагшадай зүрхэ сэдьхэл баясуулһан гү, али зобооһон, һанаата болгоһон бэшэгүүдэй таһагта хүдэлжэ, харюунуудые бэшэжэ, газетэнүүдтээ хэблэхэ, бүридхэлдэ абаха тон харюусалгатай ажалтай болобо. Тэрэ үедэ бэрхэ редактор ябаһан Циден Цибудеевич Цибудеев ажалайнь баян намтарай хуудаһануудые «Үнэндэнь» нээһэн байха юм.

Удангүй ажалдаа абьяастай, оролдосотойгоор хүдэлдэг, нягта нарин Елизавета Дондоковнае редколлегиин гэшүүд сэгнэжэ, ехэ талаан бэлигтэй, хүн зоной талые харадаг, үргэдэг, зобоһон зондо, суг хүдэлдэг нүхэдтөө туһалхые эрмэлзэдэг зориг хүсэлтэй, бэрхэ редактор Ревомир Баярович Гармаев дэмжэжэ, һүбэлгэн бэрхэ, һонор ухаатай, харюусалгатай байһыень мэдэжэ, пенсидэ гараһан Антон Ламажапович Мантаевай бэлигһээ халан абахаар выпускающаар томилһон байна.

«Бэрхэ зонтой хүдэлхэдэ, үнэхөөрөө урматай, юумэншье урагшатай байдаг һэн. Намайе һургаһан, дэмжэһэн бэрхэ хүмүүжүүлэгшэд, багшанар - поэт А.Ж.Жамбалдоржиевтай (Хэжэнгэ), харюусалгата секретариин орлогшо, һонирхон ажаллааб. Зидра хүбүүмни, Дарима, Римма басагадни, ВСГТУ дүүргэһэн Арюна, Саша ашанарни, БГУ түгэсхэһэн юрист Миша, медфак дүүргэжэ байһан Дима зээнэрни намайгаа дэмжэдэг, баясуулдаг. Һаяар Саша ашамни сэрэгэй албанһаа бусаха гэжэ хүлеэнхэйб. Эжын, хүгшэн эжын жаргал энэл даа...», - гэжэ хөөрэһэн юм. Мүхөөгөө үгтөөгүй, энэрхы һайхан сэдьхэлтэй, ажалша алдартай эжы, хүгшэн эжы хонгёо һайхан хоолойгоороо найр наадые шэмэглэдэг республикын соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэ Елизавета Дондоковна столоор дүүрэн амтан эдеэтэйгээр түрэлхидөө, хүүгэдээ, аша зээнэрээ, суг хүдэлһэн нүхэдөө угтадаг, хүлеэн һуудаг һэн. Эсэгынгээ нэрэ дээрэ үргэһэн Е.Д.Бадмаевагай хэһэн ажалыень үри хүүгэдынь үргэлжэлүүлхэ, нэрэ солонь дурасхаал болон сэдьхэлдэмнай үлэхэ байха!

Бэлигма ОРБОДОЕВА