Алтай Дунгыдаа нютагтайлди даа...

Хандасуу... Иимэ һайхан нэрэ басагандаа Доржо Банзаров эсэгэнь үгэһэн юм. Мойһон харахан нюдэтэй, сэбэрхэн шарайтай, үндэр гоё бэетэй Хандасуу басаганда Хяагтын аймагай Алтай нютагайнь Цыбикжаб хүбүүнэй (Зүүн Адагай) дурлахадань, «Xaрыт, Хандасуу (Баруун Адагай) Цыбикжаб хоёрнай бүхэли һүни Сүхэ голой эрьеэр сэнгэнэ, хоюулаа хүтэрэлдөөд ябанал», - гэлсэдэг һэн.

Түрүүшын дуранай эхин һайхан

Нэгэ голһоо yha уужа, нэгэ нютагта түрэхэ, жаргалаа олохо, нэгэ юртэмсэ, айл болон ниилэхэ зол хубитай байһан эдэ хоёр дүрбэн жэлдэ нүхэсэжэ, инаг дуранай шэдитэ хүсөөр 1959 оной август һарада гэр бүлэ болоо бэлэй. Фронтовик Дугаржап Занданович Раднаев эсэгынгээ үргэмжэ доро айлай ганса хүбүүн Цыбикжаб (Василий) өөдөө боложо, бэрхэ хонишон ябаһан Дэмбэрэл Эрдынжаповна эжынгээ халуун анхарал доро үдөө һэн. 1957 ондо уласайнгаа ажалай түрүүшүүлэй тоодо ородог эжынь ВДНХ-да Москва хото ошоо, Баярай бэшэг асараа бэлэй. Тэрэ үедэ аяар холын Томскын политехническэ институт дүүргэхэ заяатай Василий нүхэртэеэ Хандасуу бэшэг бэшэлсэжэ, зол хубияа ниилүүлээ һэн. Бага һууринууд нэгэдэжэ, «Жданов” гэһэн колхоз байгуулагдаа. Шаазгай гэжэ газарта үбһэ сабшаһан үедөө инаг дуранайнь «түүдэг» носоо бэлэй.

...Ара-Дунгыдаа нютагтайлби даа,

Ангирынь ганганахань гоёл байн даа.

Алдартай һайхан таанартайгаа

Аяглан зугаалхань гоёхон байн даа.

Хүдэр-Дунгыдаа нютагтайлби даа,

Хүхын донгодохонь гоёл байн даа.

Хүндэтэй һайхан таанартайгаа

Хүхин зугаалхань гоёхон байн даа...

Энэ һайхан дуунай үгэнүүдые «Буряад үнэндэ» 18 жэл соо амжалтатай хүдэлһэн, гоё хоолойтой Екатерина (Хандасуу) Доржиевна Раднаеваһаа дуулаһан байнаб. Үлзы хэшэгтэй, үргэлтэй, мүргэлтэй Хүгтэй хаанай хормойдо оршодог Сүхэ голой эрьеэр эдир залуудаа сэнгэн ябаһан, гүлмэр залуу байһан Екатерина Доржиевна, Василий Дугаржапович Раднаевтанай түрүүшын дуранай эхи табиһан баян намтар һанагдаа һэн.

Ажалдаа амжалтатай

Хоёр бэрхэ басагадые түрэһэн, гарыень ганзагада, хүлыень дүрөөдэ хүргэһэн Раднаевтанай жаргалтай бүлэ түрэл нютагаа суурхуулжа шадаа.

Бэлигтэй инженер Василий Дугаржапович Томскын политехническэ институт дүүргэһэнэй һүүлээр Алтайн хизаарай Барнаул хотодо котлостроительна заводто эльгээгдэжэ, табан жэл соо ажаллаад, “түрэл нютагни зүрхэ сэдьхэлыем татана” гээ. Улаан-Үдэ ерээд, “Электромашина” заводто амжалтатай хүдэлжэ, наһанайнгаа амаралтада гараа. Ахамад технологой орлогшоор, конструкторска бюрогой даргаар, орлогшоор хүдэлхэдөө, бэрхэ, оролдосотой, зон нүхэдтөө хүндэтэй байһанаа гэршэлһэн. В.Д.Раднаевай наһанайнь хани нүхэр Екатерина Доржиевна “Буряад үнэн” сониной бэшэгэй таһагта хүсэл оролдолгоо зорюулаа, аймагуудай штатнабэшэ корреспондентнүүдтэй ажаллаа, саг соонь хүн бүхэндэ гонорарай мүнгэ, мүн бэшэгүүдые ябуулха гэжэ эрмэлзээ.

Мэдээжэ журналист В.Э. Токтохоева, харюусалгатай ажалтай Е.Д.Раднаева гэгшэд шүүмжэлхы статьянуудай үндэһөөр бэшэгүүдые аймагуудта эльгээдэг, харюунуудые хүлеэдэг, хүдөө бэшэгшэдтэй ехэ харилсадаг, бэшэлсэдэг байгаа. Тэрэ үедэ хүдэлһэн аха нүхэднай Г.Я.Цыреторов, Ц.Ц.Дондогой, Б.Б.Дашиев, Е.Д.Раднаеватай анхан суг һураһан Б.Ц.Цырендылыков, мүн дарганар П.Н.Нимаев, Б-М.Ж.Жигжитов гэгшэд болоно.

Баян гартай, хүндэмүүшэ сэдьхэлтэй Екатерина Доржиевна профкомдо бидэнтэй суг хүдэлдэг, мүнгэ зөөри тоолодог, хамтын һайндэрнүүдые ехэ зохидоор эмхидхэдэг байгаа. Нарин нягта, суг хүдэлдэг эгэшэмнай залуу, хүгшэн гэжэ илгангүй нүхэсэдэг, ходол һайн юумэ заажа үгэдэг, һургадаг, зүбшэл, дурадхал оруулдаг һэн.

- Һайнаар хүдэлэгты, бү залхуурагты, ажалһаа сэнтэй юумэн үгы гээшэ. Ажал тээшээ яаран гүйжэ ябахаһаа дээрэ жаргал үгы даа. Үнэхөөрөөл “ажал гээшэ жаргал” гэжэ оло дахин “Үнэндөө” бэшэнэ бэшэ гүбди. Наһанайнгаа амаралтада гараһанаа мартаад, “ажалдаа хойнтохомни” гээд, түрүүшын үдэрнүүдтэ үглөөгүүр эртэ һэрижэ, ажалдаа яарахаяа һанагша һэм, - гэжэ Екатерина Доржиевна хөөрэһэн байна.

“Буряад үнэнтэеэ” хахасаашье һаа, манай хүндэтэй эгэшэ хурдан түргөөр “Үнэндөө” ерэжэ, амтатай пирожкинуудаар түрэл коллективээ хүндэлдэг һэн. “Пирожкиин эжы” гэжэ нэрлүүлдэг болоһон Екатерина Доржиевна урин миһэрэлээ бултанда бэлэглэжэ, элбэг гартай эжы, хүгшэн эжы болонхой, хүнэй түлөө баясажа, амжалтаарнь урмашажа ябадаг юм.

Үглөө бүри наранай һайханиие хаража...

Һаяын үдэрнүүдтэ 85 наһанайнгаа найрай баярые гэр бүлэтэеэ урматайгаар угтаһан Екатерина Доржиевна басагадайнгаа, зээнэрэйнгээ амжалтаар омогорходог.

Ехэ басаган Людмила Васильевна, Буряад Уласай габьяата багша, Ородой Холбооной һуралсалай профсоюзуудай хүдэлмэрилэгшэдэй Хүндэлэлэй грамотаар шагнагданхай, Россиин ажалай ветеран болонхой. Людмила Васильевна эжы абадаа гурбан зээнэрые бэлэглээ. Тэдэнь томо боложо, өөрын гэр бүлэ зохёонхой. Тиигэжэ олзын хэрэг эрхилэгшэ Валерия басаганиинь хоёр үхибүүдээ Ксения, Алан гэжэ нэрлэнхэй. Нүхэрынь Баргажан тоонтотой Вячеслав Шагдуров. Сбербанкын хүдэлмэрилэгшэ Саша басаганиинь хуби заяагаа авто-унаа заһадаг олзын хэрэг эрхилэгшэ Николай Афанасьевтай ниилүүлээ, Максим, Миша хүбүүдтэй.

Анхан Улаан-Үдэ хотын Горсоведэй һунгамал ябаһан Светлана Васильевна басаганиинь Хяагтадаа хүн зониие социальна талаар хамгаалгын таһагай бэрхэ мэргэжэлтэн. Баваасан Цыремпилов хүрьгэниинь сэрэгэй подполковник байһан. Екатерина Цыремпилова басаганиинь налогово албанда хүдэлнэ, тэрэнэй нүхэрынь Эрдэни худалдаа наймаанай предприятида эрхимээр ажаллана. Эрдэм Цыремпилов хүбүүниинь Шэтын медакадеми дүүргэһэн врач, һүүлдэнь Эрхүүдэ ординатура гараа. Эмилия басагатай.

Раднаевтан 4 зээнэртэй, 5 зээнсэртэй боложо, ажалша, бэрхэ зандаа үнөөхил зуһаланайнгаа гэртэ жэмэс, овощ ехээр ургуулжа, багашуулаа, нүхэдөө хүндэлнэ. Хяагтаһаа гарбалтай Хандасуу эгэшэдээ (нютагаархидынь иигээд нэрлэдэг), наһанайнь нүхэр Василий Дугаржаповичта үреэлэй дээжые хүргэнэбди, үндэр наһанайнь ойгоор үнэн зүрхэнһөө амаршалнабди:

Үглөө бүри нара хаража,

Үдэр бүри жаргал үзэжэ,

Буянгаа эдлэжэ, багашуулаа тойруулжа,

Сээжэ һонор, сэдьхэл арюун,

Хүл хүнгэн, эбтэй эетэй

Ажаһуухатнай болтогой!