​Газартай хүн - эзэн

Алтанхан намарнай ээлжээгээ абажа, өөрынгөө ёһотой эрхэдээ оробо даа. Намарай ольбоной унаха хирэдэ хүдөө ажалшадаймнай үбһэ ногоогоо сабшажа дүүргээд, алтан таряагаа хадаха сагынь дүтэлжэ ерэдэг гээшэ аабза. Үнгэрөөшэ зун шииг нойтоор элбэг байжа, баян ургаса хуряагдахань. Хүдөөгөөрхид намарайнгаа ажалда гарахаяа һүүлшын бэлдэлгэ хэжэ байнад.

Түрэл тоонтодоо

Бэшүүрэй аймагай эгээл баруун зүгтэ Харлан һайхан нютаг оршодог юм. Багаханшье һаа түүхээр баян, ажалша зоноороо суурхаһан энэ нютагай арад зон өөрынгөө тоонтодо эзэн ёһоор ажаһууна. Тэдэнэй нэгэн - хүдөө ажахын һалбарида хара багаһаа ажаллаһан Содном Дашиевич Очировай гэр бүлэ болоно. Дүшөөд наһанайнгаа хорёодо ороходоо, бата бэхеэр хүл дээрээ бодоһон Содном Очиров хара ажалай жолоо шанга барижа ажаллаһанайхи энэ болоод ябана. Тэрэ эбтэй эетэй, үнэр баян айлай 10 хүүгэдэй нэгэн юм. Аба эжыгээ дахажа, мал ажалай нюуса уудалһан Содном угайнгаа ажал үргэлжэлүүлнэ. Зүблэлтэ засагай үедэ аба эжынгээ түбхинэһэн буусада тэрэ гүүртэ байгуулжа, адуу малаа үсхэбэрилнэ.

Эхинэй эхин

Өөрынгөө ажахы байгуулхаһаа урид Содном Дашиевич нүхэр хүбүүнтэеэ нютагай малшанһаа 60 толгой хальмаг үүлтэрэй мал хэлсээнэй ёһоор тэжээхэ гэжэ абаһан байна. Тэбхэр 10 жэлэй хугасаада эбэртэ бодо мал харууһалха үедөө өөрөө газар гэшхэхэ мал һүрэгтэй боложо, тэрэнээ саашань үдхэжэ эхилһэн түүхэтэй. Тиигэжэ хоёр нүхэд тоонто нютагайнгаа тала дайдаар бэлшэхэ үхэр малтай болоо. Тэрэ гэһээр алхам алхамуудаар, хүгжэ хүгжэһөөр, бата бэхи өөрын ажахы байгуулаа. Хүдөө ажахы эрхилэгшэтэй холбоо барижа хөөрэлдэхэ һанаатай байһамнай, тэрэ сүлөө тухагүй ажалаараа талаар гараһан байба. Тиимэһээ гэрэй эзэн эхэнэр Оксана Очирова гэр бүлынгөө ажал тухай иигэжэ хөөрэбэ:

- Содном нүхэрни үглөөнэй улаан наранай бодоогүйдэ ажалдаа гаража ошодог. Мүнөөшье хээрэ ябана, буусадаа үбһэнэйнгөө хорёо ажаллана. Одоошье үбһэнэй хаһа дүүрэбэ гэхэдэшни, намарай ажал эхилхэнь. Энэ жэлдэ К-735 гэһэн томо трактор худалдажа абаабди. Тэрэмнай МТЗ-82 гэһэн түхэлэй гурбан трактораар хэдэг ажалыемнай нэгэ дороо бүтээжэрхинэ. Түрүүн багахан тракторнуудаараа газараа хахалжа зободог һэмди, харин мүнөө яараха юумэн үгы. Үнэтэй энэ унаа абаһанаймнай түлөө хахад мүнгыень гүрэн бусааха гээд, Хүдөө ажахын яаманай мэргэжэлтэд найдуулаа.

Гүрэнэй туһаламжа

- Мүнөө сагта Хүдөө ажахын яаманай шэглэлээр олон түсэлнүүд бэелүүлэгдэдэг. Тэрээндэ оролсодог гүт?

- Хүдөө ажахын һалбарида олохон жэлэй туршада ажаллажа байбашье, гүрэнэй талаһаа үзүүлэгдэдэг элдэб янзын түсэлэй ашаар тэдхэмжэнүүдтэ хүртэжэ үзөөгүйбди. Гансал эхэ малнуудые харууһалһанай болон хонин һүрэг үсхэбэрилһэнэйхи жэлэй 1 дахин мүнгэн туһаламжа абадагбди. Иимэ мүнгэн туһаламжада хүртэдэг болоһондоо баяртайбди. Энэ томо унаа абахадаа, олзын хэрэг эрхилэгшэдые дэмжэхэ жасын һанһаа хүнгэлэлтэтэй урьһаламжада хүртөөбди. Хүдөө ажахыда хэрэглэгдэдэг элдэб техникэ худалдажа абаһан зондо гүрэнэй талаһаа хахад сэнгыень бусааха түсэл бии. Урид трактор болон тэрээндэ шагтагалха хэрэгсэлнүүдые абахадаа, мүн лэ иимэ туһаламжа абаһан гээшэбди. Өөрынгөө түсэл зохёожо, грант шүүжэ үзөөгүйбди.

Газар эдлүүрилхэ хүсэл

Үхэр малаа һайнаар эдеэлүүлхын тула Содном Дашиевич таряа ургуулха гэжэ хэдэн жэлэй саада тээ шиидэһэн байна. 30 жэлэй туршада хахалуулагдахаяа болиһон газарнуудые мүнөө жэл дахинаа эдлүүрилжэ эхилбэ. Бүхыдөө эдэнэр 1000 гектар газартай, тэдэнэй 600 гектарынь нютагайнгаа зонһоо хүлһэлнэ. Олон жэлэй туршада эдлүүрилэгдээгүй газарта һөөг бургааһан, сагдуул модохонууд ургаа юм ааб даа. Тэдэниие үндэһэтэйнь обооргожо гаргаха, газараа сэбэрлэхэ ажал ехэ даа.

- Энэ хабарай 100 гектар газар шэнээр бэлдэжэ хахалаабди. Ерэхэ жэлдэ таряа тарихаар бэлэн болоо. Хэхэ ажал ехэ даа, - гэжэ Оксана Очирова хэлэнэ һэн.

Эбэй хүсэн шанга

Үхэр малаа харууһалха, хонидоо манаха, үбһэ түлеэн, таряа талхан... Эдэ бүхы ажалай урдань орохо гээшэ амаргүй даа. Ажахы байгуулагша Содном Очировай түрэһэн дүү хүбүүн Бабаасан гэр бүлөөрөө Улаан-Үдэһөө нютагаа зөөжэ ерэһэн. Тэдэнь баһал өөрын ажахытай. Хонин һүрэгөө хараха, мүн ямаршье ажал хэхэдэнь, наран шэнги нагасанарынь аргагүй ехэ туһа үзүүлдэг. Ямаршье ажалаа хэхэдээ, булта хэлсэжэ, хөөрэлдэжэ эхилдэг һайхан заншалтай. Аха дүүһээ үнэтэй юумэн байха аал? Ажал хэжэ, альгаа тоһодожо, түрэл нютагтаа эзэн ёһоор һуухаһаа дээрэ жаргал байхагүй.

Ажалай үрэ дүн - алта мүнгэн

Хүдөөгэй ажалшад үхэр малайнгаа мяха наймаалжа, амиды мүнгэн болгодогынь мэдээжэ. Үдэр бүхэн үхэр, хони гаргаад тушаажа байха бэшэ, харин жэлэй нэгэ дахин, намартаа, адуу малайнгаа тобир тарган байхада, худалдаа наймаа хэхэдэ һайн даа.

- Бидэ залуу малаа амидыгаар худалдадагбди. Магнитогорск, Челябинск гэхэ мэтэ баруун хотонуудһаа наймаашад ерэжэ абадаг. Тиихэдэ манай Бэшүүрэй мяханай комбинадта хонин һүрэгөө тушаажа, наймаа хэдэг гээшэбди. Хүйтэн болоходо, үүсын үедэ элдэб яармагуудта мяхаяа худалдажа, мүнгэн болгодогбди.

Трактор, машинын хэрэгсэлнүүд, тоһо түлишын сэн дүрбэ-таба дахин эбхэрээ. Харин мяханай сэн хэдэн жэлэй туршада ургахагүйнь харамтай. Хотын дэлгүүртэ мяханай сэн дээшэлбэшье, худалдан абагшад нэгэ сэн баряад байна, - гэжэ Оксана Болотовна хэлэнэ.

Тиибэ яабашье малша айл голхорногүй, бэлэн бэшэ ажалаа ябуулаад лэ байна. Үмсын ажахы хүдөөдэ зохёоһон Содном Очиров үнэр баян, эбтэй гэр бүлэтэй. Оксана Болотовна нүхэртэеэ дүрбэн һайхан дангина басагадые түрэжэ, ажана тэнюун ажаһууна. Ехэ басаганиинь оюутан, хоёрынь һургуулиин шабинар, эгээл амтатай одхон басаганиинь хүүгэдэй сэсэрлигтэ ябана. Түрэл нютагаа үргэжэ, үнэр баян ажаһуухыень Очировтанай бүлэдэ хүсэе!