Буряадай уран дархан урданай урлалда һургаһаар

Дээдэ үедэ ажаһуугаа үбгэ эсэгэнэрнай эхэ байгаалитай угаа ехэ холбоотой байһан юм гэжэ бидэ мэдэнэбди. Тойроод байһан хангай тайгын үршөөлөөр табан хушуу малаа үсхэбэрилжэ, ами залган, хэдэн мянгаад жэлдэ ажаһуунабди. Үдэр бүри хэрэглэхэ багажаа, гэр тойронхи аяга амһартаяа, тоног зэмсэгээ модоор урлажа хэдэг байһаниинь мэдээжэ юм. Эгээл тэрэ түүхын гүн сооһоо эсэгэһээ хүбүүндэ дамжан ерэһэн арадай урлал тухай зураглал бэлдэбэбди.

Үйһэн түйсэ

Захааминай модошо дархашуулай оньһо абажа ябаһан хүнүүдэй нэгэн Валерий Дашиевич Цыбиков болоно. Тэрэ аяар 30 гаран жэлэй туршада ургажа ябаһан үетэниие урданай урлалда һургана. Аха нүхэрнай энэ жэлдэ аяар 70 наһанайнгаа үндэр дабаан дээрэ гарабашье, хүл хүнгэн, хүхюу зугаатай зандаа, дарханайнгаа ажал бүри эршэтэйгээр ябуулжа байһаар. Арадай дархан Валерий ахатан хуһанай үйһөөр элдэбын түйсэнүүдые, нааданхайнуудые болон гар бэлэгүүдые одоол ёһо соонь урладаг дархашуулай нэгэн болоно. Модоор урлаха, илангаяа хуһанай үйһөөр дархалха шадабарида тэрэнэй түрэһэн эсэгэнь одхон хүбүүгээ һургаһан, тэрээндээ нюусануудаа хөөрэжэ үгэһэн байна.

- «Энэ шадабарияа өөртөө баряад бү байгаарай, олон хүниие дарханай ажалда һургаарай. Буряадай дархашуулай заншал хэзээдэшье бү таһараг», - гэжэ абамни захяа һэн, – гээд, арадай дархан Валерий Дашиевич хөөрөөгөө эхилнэ.

Үнэхөөрөөшье, урданай олон юумэн мартагдахаяа һанадаг. Иимэл дархашуулай залуу һүрэг һурган хүмүүжүүлээ сагта дээдэ үеын заншалта хэрэгнай һаядаа таһархагүй гэжэ һанамаар байна. Хуһан модоной үйһэ хэрэглэжэ, мантан томо һабаһаа эхилээд, сай дабһа абажа ябаха багахан түйсэхэн хүрэтэр юумэ хэжэ болодог юм байна.

- Зунай эхин һарада үйһэ бэлдэжэ абахада, һайн байдаг. Тэрэнээ наранай туяаһаа хоргодуулан хатааха хэрэгтэй. Ямар бэ даа юумэ хэхэеэ һанабал, үйһэеэ гаргажа, хурса хутагаар хэршээд, уһанда норгожо бүтээхэ хэрэгтэй. 30 гаран жэлэй туршада яһала олон шабинарые һурган хүмүүжүүлээб, тэдэмни мүнөө өөһэдөө багшалдаг юм, - гэжэ Валерий Цыбиков хөөрэнэ.

Гүсэ, гэрэл зураг, шабинар

Дарханай гэртэ ороходо, үйһөөр хэгдэһэн угаа олон бүтээлнүүд жэрылдэжэ харагдана. Ородой агууехэ ирагуу найрагша Сергей Есенинэй дүрэ үйһэн дээрэ зураатай, хүүгэдэй һамааран наадаха хоршогонуухай, үшөө тиихэдэ сайгаа бусалгажа ууха самовар хүрэтэр үйһөөр бүтээжэрхиһэн байна. Одхон хүбүүнэйнгээ ууган басагатай болоходонь, дарханай аба шагтахархан түйсэ хэжэ бэлэглэһэн юм. Тэрэнээ аяар 40 гаран жэлэй турша соо Цыбиковтэнэй гэр бүлэ нангинаар сахидаг, тэрээн соогоо элһэн шэхэр хадагалжа байдаг. Өөрөө шадаха мэдэхэеэ Валерий Дашиевич хүүгэдтэй хубаалдадаг, тэдэниие һургадаг гэжэ дээрэ бэшээ һэм. Мүнөө наһанай амаралтада байбашье, һургуулида багшалһан зандаа. Тэрэнэй шаби Солбон Самбилов багшынгаа һайн һургуули гаража, өөрөө яһала һайнаар дархалха шадабаритай болоһон. Тэрэ олон тоото харалга дэлгэсэнүүдтэ хабаадажа, мэргэжэлтэдэй талаһаа дэмжэлгэдэ хүртэһэн байха. Тэрэнэй абань, Сергей Геннадьевич Самбилов, хүбүүнэйнгээ багшада ерэжэ, дарханай хэшээл абахаар бэлэн байһанаа мэдүүлһэн байна.

«Үнэнэй» үнэн нүхэр

Шог ёгто, хүхюу зугаада дуратай аха нүхэрнай үндэһэн буряад сонинтойгоо гуша гаран жэлдэ нүхэсэнэ. Валерий Цыбиковэй зохёоһон кроссворд таажа, ухаагаа гүйлгэһэн, тиихэдэ тэрэнэй уран гуурһан дороһоо мүндэлһэн уянгата шүлэгүүдэйнь мүрнүүдые уншажа, улаахан зүрхэнэйнгөө хүбшэргэй хүдэлгэһэн лэ байхат. Шүлэгшэ, дууша уран гартай аха нүхэрнай үшөө олон уран бүтээлнүүдээрээ нютагаархидаа баярлуулжа, олон бэрхэ шабинартай ябаг лэ даа.