Буряадай суута уран зурааша Зандан Дугаровай халуун амин таһарба

Зандан Дугаровай зохёохы намтарай Буряадай соёл урлалай хүгжэлтэдэ гүнзэгы сараа орхижо, хойто үеын уран бүтээлшэдтэ урма зориг үгэжэ, үльгэр жэшээ болохо байһанда этигэнэбди. Алтан гартай дарханай мордоhон ушараар бидэ бүгэдөөрөө гашуудалда абтан байнабди. Зандан Даши-Нимаевич манай зүрхэ сэдьхэлдэ хододоо абьяас бэлигтэй зураашан, Буряад арадай соёл урлалай баялигые нангинаар сахижа ябаhан хүн гэжэ хадуугдан, хэтын хэтэдэ үлэхэл даа. 

Зандан Даши-Нимаевич 1965 оной 7-дохи hарын 18-да дархан угтай гэр бүлэдэ түрэhэн юм. Тэрэнэй эсэгэнь олондо мэдээжэ, СССР-эй арадай уран зурааша, Оросой Уран зурагай академиин гэшүүн-корреспондент Даши- Нима Дугарович Дугаров байгаа. Зандан дархан абынгаа эхилhэн, хэжэ ябаһан хэрэг эрхимээр үргэлжэлүүлжэ, буряад зурагай зан заншал hэргээхэ, энэ hургуули улам хүгжөөхэ ябадалда горитойхон хубитаяа оруулhан габьяатай. Зандан Даши-Нимаевич «Буряад зураг» гэhэн ниитын жасые 2002 онһоо ударидажа ябаа. Энэ ажалаа үнэн сэхээр ябуулжа, Буряадайнгаа зураашадай, дархан бүтээлшэдэй эрдэм мэдэсыень сахиха, уран шадаба­рииень хадагалан үлөөхын тула ехэхэн эдэбхи үүсхэл гаргаhан. «Буряад зураг гээшэ асари ехэ юртэмсэ гээшэ», – гэжэ тэрэ дабтан-дабтан хэлэдэг hэн.

Тэрэ уран зураашын мэргэжэл балшар багаhаа шэлэhэн юм. Зураашадай гэр бүлэдэ түрэжэ, зохёохы ажалай оршондо үндыжэ, залуу наhанhаа буряад зураг, соёл урлал гээшые бэедээ шэнгээхэ азатай байгаа. Сүүгэлэй болон Агын дасануудай hэльбэн шэнэлэлгэдэ хабаадажа, олон юумэндэ hураhан. Удаань Ленинград хотын В.И. Мухинай нэрэмжэтэ уран hайханай училищи амжалтатайгаар дүүргэhэн. Зандан Даши-Нимаевич олондо мэдээжэ уран дархан боложо, элдэб бүтээлнүүдые шулуун дээрэ һиилэhэн, шулуугаар бүтээһэн габьяатай: «Һуужа байhан сэрэгшэ» (1990), «Зурхайша» (1991). Гуу­лингаар бүтээгдэhэн «Гарууда» (2011), «Гуа марал» (2014), «Эхирэд, Булагад ба Эреэн гутаар», «Тэргэ» (2011) гэhэн ажалнуудынь саг хугасаагай, орон зайн гүнзэгы гүн ухаанай ойлгосонуудые тодорхойгоор харуулна. Тэрэ бүхэросиин, уласхоорондын болон бусад элдэб янзын хэмжээнэй түсэлнүүдые бэелүүлhэн байха. Янза бүриин үзэсхэлэн-харалгануудта дэлгээтэй байhан ажалнууды­ень мүнөөшье хаража болохо бшуу даа. «Хирээ» гэhэн ажалтайнь «Алас Дурна» гэжэ можо нютагууд хоорондын үзэсхэлэндэ ерэжэ, танилсахада болоно. Зандан Даши- Нимаевич буряад уран зурагай заншалнуудые сахин хамгаалха талаар һайхан бодолтой, һайхан һанаатай байhан хүн гэжэ бидэ дурсан тэмдэглэхэ байнабди.

Соёл урлалай хүгжэлтэдэ горитойхон хубитаяа оруулhанайнгаа түлөө Оросой Холбоото Уласай Уран зурагай академиин дипломоор, Уран зураашадай холбо­оной мүнгэн медаляар шагнагдаhан.

Тэрэнэй гэр бүлэдэ, анда нүхэдтэнь, хамта хүдэлhэн ажалшадтань гүнзэгы шаналал гашуудалаа мэдүүлнэбди. Хайрата уран дарханаа дурсан һанажа, үлөөhэн гайхам­шагта баялигыень хэтын сагта сэгнэн гамнажа байхабди. Тэрэнэй зүрхэ сэдьхэл Буряадайнгаа соёл урлалай юртэмсэдэ амар амгалан шэнгэжэ, үлэһэн нүхэдөө арюун һайханда уряалан байхань дамжаггүй.