Эмшэн, санаартан, уран зохёолшо

ҺАНАГДААГҮЙ  УУЛЗАЛГА 

Би Шэтын эмнэлгын институдай 4 – дэхи курс дүүргэһэнэй удаа  Дульдаргын аймагай түб больницада ажалай дүршэлгын практика гараа бэлэйб.  Түрүүшээр “терапия”, “хирургия” гэһэн мэргэжэлнүүдээр дүршэлгэ гараһанай удаа “акушерство и гинекология” гэжэ ажалаар мэргэжүүлгэ гараха саг ерэбэ.  

Тэрэ үедэ эхэнэрэй эмнэлгын таһагые даагша  Светлана Ивановна Соколова гэжэ ехэ хүндэтэй, дээдын шатын мэргэжэлтэн, эрилтэ ехэтэй, шанга хүтэлбэрилэгшэ байгаа. Тэрэнэй үсөөхэн аад, эрид тобшо үгэнүүдтэй зэмэлэлгэһээ эмшэдшье, үбшэнтэдшье адли зэргэ  түбэгшөөн айдаг байһан ушартай.       

Нарайлалгын таһагта “аймшагтай” Светлана Ивановнагай байхадань (холошье байхадань) эхэнэрнүүд түрэхэ үедөө шангаар ёолохоо ба хашхархаа нарилдаг һэн ха.   

Абортарида юрын ажалай үдэр. Би тэндэ Светлана Ивановнагай туһамаршанай зэргэдэ “асара, абааша, хажуу тээшээ боло” г. м  үүргэтэй дүршэлгэ гаража байнаб. Үе – үе болоод, аргашан болгоомжотойгоор минии баруун гарай альган соо “кюреткэ” гэжэ эмнэлгын тусхай зэмсэг барюулаад, хюһуулна.     

Аалин шэмүүн, юрын хүдэлмэриин байдал...  

Кабинет руу ээлжээтэ эхэнэр ороод, нэрэ обогоо нэрлэһэнэй удаа абяа аниргүйгөөр хубсаһаа тайлажа эхилбэ.

Би хажуу тээһээнь нюдэнэйнгөө хизаараар хараад, бага бальшар наһанһаа суг хамта урган үндыһэн, һургуулиин нэгэ ангида һураһан басагые танижархибаб.     

Тиигээд минии бүхы шахуу нюурыемни халхалһан эмнэлгын баг үмдөөтэй һэн тула тэрэ басаган түрүүшээр намайе танибагүй. Гансал нюдэдни ба шэхэнүүдэймни үзүүрнүүд харагдажа байһан ушараар яашье танихын аргагүй байгаа ха юмбиб даа!   

 Аборт хүүлэхээ ерэһэн эхэнэр тусхай креслэ дээрэ яаралгүй абиржа гараад, “вертолёдой һэлюур” гээд нэрлэгдэдэг эмнэлгын зэмсэг хүдэлмэридэ бэлэн болгогдобо.

Энэ үедэ би, гай боложо, абяалан дуугараад, тэрэ дары танигдашооб.

Һургуулида суг хамта һураһан басаган гансата намайе таняад, ехэ хүсэтэй зайн галда сохюулһан мэтээр заригашан татагашаад, үндэр нэрэ солотой гимнасткада адляар үзэгдөөгүй түргэн шуранаар “кульбит” гүйсэдхэжэ, креслэһээ һүрэжэ буугаад, хоёр хүл дээрээ зогсожо байһан юм.        

Тэрэнэй аягүйрхэжэ хүри улаан болоһон сухалтай нюурта намайе аргагүй ехээр гэмнэһэн ба бэе руу шаагдаһан адаалхай шэртэһэн мэтээр гаргагдажа, эндэһээ дары түргэн үгы болгохо тухай бодолнууд эли тодоор уншагдажа байгаа һэн.    

Эхэнэрэй нам руу заагаад: “Энэ эндэһээ гаража ошохо ёһотой”, - гэжэ һүргүй аалиханаар гүбэр – шэбэр үгүүлхэдэ, Светлана Ивановнагай хододоо шэрүүн шарай шулуун мэтээр хатууржа эхилһэн юм. Гансал минии болгоомжотой дүмүүгээр ойлгуулжа хэлэхэдэ, халта зөөлэржэ, намда тархяараа үүдэн руу дохин харуулба.   

Бишье гаража ошоод, тэрэ эмнэлгын үйлэ хэрэг намгүйгөөр үнгэрһэн ушартай.

Тэрэ сагһаа хойшо һургуулида суг хамта һураһан басаган удаан сагай туршада минии нюдэндэ торолдохогүй гэжэ оролдодог болоо һэн.   

Хаа -яа тэрэнэй нам тухай иигэжэ хэлэһэн үгэнүүд дуулдагша бэлэй: “ Хараха янзада томоотой, эдэбхитэй комсомол байһан хүбүүн эхэнэрнүүдэй бэлгын органуудта ТУСХАЙ дуратай байба ха. Тиимэһээ  тэрээнтэй холбоотой мэргэжэл шэлэбэ”.        

Тэрэ үеын хүдөөгэй мунхаг зоной менталитет тиимэ байгаа ха юм даа!   

Ажалай дүршэлгын талаар Светлана Ивановна намда “эрхим” гэһэн сэгнэлтэ үгэһэн юм.   

Харин би гинеколог мэргэжэлтэй болоогүйб. Хуби заяанаймни табисуур ондоо байгаа ха.

 

ҮЖЭҺЭН ЗАГАҺАНАЙ АМБРЕ 

1984 оной июнь һарада Шэтын эмнэлгын институдай оюутадай хамтын байрын хоёрдохи дабхарта тохёолдоһон уйгаргүй муухай үмэхэй үнэр танар мүнөөшье эли тодоор һанагдадаг.

Нэгэ таһалгада суг хамта ажаһуудаг Саян бидэ хоёрой Арахлейн нуурта хахуулидажа бариһан алгана загаһан долоон хоногой туршада  хэбтээд, үжэшэһэн байгаа. Залхуугай шалтагаанаар тэрэниие тэрэ дары сэбэрлээд, шаража эдеэгүй һэн хабди. Бүхөөр уягдаһан бүтүү целлофан пакет соо уһантай хамта хэбтэһэн загаһан үжэхөөрөөл үжөө!

Тэрэ үедэ оюутадай хамтын байранууд соо холодильник гэжэ байгаагүй.             

Пакедынь бүхөөр уяатай һэн тула, үжэһэн гутаһанай үнэр ехээр гутаагүй һэн.

Зай, би тэрэ загаһатай пакедаа аргагүй болгоомжотойгоор баряад, таһалгаһаа гаража, байрынгаа үүдэн руу шэглэн алхалбаб. 

Тиигээд ута коридорой тэгэн дунда ябатарни, тэрэ бузар пакет доогуураа хахаржа таһараад, бүхы зосоохи юумэниинь шала дээрэ унажа, одоол зутараагаа һэн даа!

Хүнэй тэсэхын аргагүй муухай үнэр – танар хаа -хаанагүй бушууд түргэн таража, тэндэхи бүхы агаарые бузарлаба. Эндэ – тэндэһээ һүхирөөн, хашхараан дуулдаад, хамарнуудаа бүглэһэн басагадууд таһалганууд руугаа гүйлдэжэ ороод, үүдэнүүдээ бүхөөр хаана.      

Нэгэ аха курсын оюутан хүбүүнэй хажуугаарни амилангүйгөөр гүйжэ гараад, мэгдүү түргэн дүтын туалет руу орохо үедөө, одоошье, хомхойгоор агаар һороод: “Эндэ һураггүй аятай һайн үнэртэй” – гэһэниинь мартагдадаггүй.    

Тэрэнэй үгэнүүдынь үжэһэн загаһанай заха хизааргүй хоротой муухай үнэртэй байһаниие үшөө дахин гэршэлнэ. “Амбре хангалта” гашалһан эдеэгээ түргэн газаашань гаргажа хаяад, олоной дунда бөөлжэлгын эпидемиин тарахагүйн тулада түргэн хэмжээнүүд абтаа һэн. Бидэ Дармажабтай хамта коридорой дезодараци ябуулаабди. Тэндэхи бүхы сонхонуудые сэлижэ нээгээд, сэбэр агаар оруулагдаа.

Удаань манай таһалгын баялиг - үнэтэй сэнтэй одеколон гаргагдаба. Тэрэ хамтын зөөри болодог хоморой одеколониие булта айхабтар гамтайгаар, тусхай ушарнуудта түрхидэг байгаабди.      

Харин тэрэ онсо байдалда үнэтэй одеколон булта хайрагүйгөөр  хүнэгтэй уһа руу  юулэгдэжэ, коридор соохи шаланууд угаагдаа һэн. 

Тэрэ суута сэбэрлэлгын удаа олон оюутадай хамарһаа нюһан гоожохоо, бүтэхөө болиһон гэдэг.

Гансал одеколон харамтай... 

                                      Баярма Баторова ородһоо оршуулба