Угсаатанай замай үргэлжэлэл

«ЭТНОZAM – АЙ” КОВОРКИНГ

Үнгэрэгшэ жэлдэ Үбэр – Байгалай хизаарта үндэһэн буряад соёл ба уран урлал хүгжөөлтын «ЭтноZam»гэһэн тусхай коворкинг байгуулагдажа, фурагшадай дунда   шэнэ ехэ түсэл бэелүүлэгдэжэ эхилээ. Тэрэ түсэлдэ буряадай алдар суута уран гартан – Даши Намдаков, Жигжит Баясхаланов, Лариса Эрдынеева, Саяна Шухэртуева, Баирма Ешидоржиева болон бусад үхибүүдые хүтэлэн һургаха. 

Агын 3 -дахи дунда һургуули Президентын соёлой үүсхэлэй жасын грантын хоёрдохи мүрысөөндэ илажа гараад, 1 635 218, 90 түхэриг тус түсэлэй бэелүүлгэдэ шүүһэн байна.      

Ородой Холбоото Уласай элдэб олон арадуудай дунда баян түүхэтэй, үндэһэн соёлтой, ёһо заншалнуудтай буряадууд онсо шухаг һуури эзэлдэг. Олон зуунуудай туршада онсо өөрын шанартай, дээдын бэлигтэй уран урлалай алтан жаса байгуулагдаһан.

Харин мүнөөнэй глобализациин ба цифровизациин үедэ залуу үетэн үеһөө үедэ гамтайгаар дамжуулагдажа, манай сагта хүрэжэ  ерэһэн арадайнгаа заншалта соёл түүхээр ба ёһо гуримуудаар һонирхохоёо, сэгнэхэеэ болиһон гэжэ эли.   

“ЭтноZam” гэһэн коворкинг буряадай үндэһэн заншалнуудые мүнөөнэй технологинудтай холбоһон байгуулга үхибүүдэй ехэ һонирхол татана гэжэ онсо тэмдэглэгдэнэ.

Тэдэнэр мастер – классудай үедэ элитэ уран дархашуултай, уран зураашадтай, модельернүүдтэй, дизайнернүүдтэй, нооһо даран урлагшадтай, хүүхэлдэйнүүдые урлан бүтээгшэдтэй г.м танилсадаг, урлахын хэшээлнүүдые гарадаг. Тэрээнһээ гадуур арадай аман үгын баялигтай – оньһон үгэнүүдтэй, таабаринуудтай, дуу хүгжэмтэй, үльгэр домогтой танилсадаг. Хүхюу зугаатай, һонирхолтой нааданай үедэ таабаринуудые тааһан үхибүүдэй нюдэндэнь галханууд носоод, урма баяртайгаар хэшээлнүүд үнгэрдэг.

Ага тосхоной 300 үхибүүдэй хабаатайгаар 15 зохёохы ажалтанаар уулзалганууд эмхидхэхээр түсэблэгдэһэн. Бүхы ажаябуулганууд тухайнь мэдээнүүд ба программануудынь өөрын сайтда толилолдодог.  

 

“ЭЛҺЭН МАНДАЛА ЗАЛАРАА”     

Буряадай ёһо заншалнуудые һэргээн хүгжөөлтын түһөө түсэбэй коворкингын нээлтэдэ Ага тосхоной хүтэлбэриин засаг зургаануудай ба ниитын эмхинүүдэй түлөөлэгшэд, һуралсалай ба соёлой хүдэлмэрилэгшэд, уран гартан сугларжа, халуун дэмжэлтэеэ мэдүүлһэн ушартай.   

Хэмжээнэй түрүүшын дэбисхэртэ технологиин багша Аюна Носкова “Элһэн мандал” бүтээлэй мастер -класс үнгэргэжэ, олоной һонирхол татаһан байна. Хоёрдохи дэбисхэртэ Янжима Батуева хууша монгол бэшэгээр мастер – класс мүн лэ үндэр хэмжээндэ үнгэргөө. 

Онсо һонин байгуултатай үхибүүдэй зохёохы түсэл буряад арадай ёһо заншалнуудые һэргээн хүгжөөлтын хэрэгтэ шэнэ ами оруулжа, ёһото тугшаниинь болохо үндэр үүргэтэй.  

Тэрэнэй хэмжээндэ алдар суута оюун бэлигтэйшүүл модоор, арһаар, түмэрөөр, нооһоор урлалгын, буряад зурагай түүхэтэй ба ёһо гуримуудтайнь үхибүүдые танилсуулжа, нюусануудаарынь хубаалдадаг. Үшөө үхибүүн бүхэн өөрын гараар элдэб хэрэгсэлнүүдые урлан бүтээжэ туршаад, арга боломжонуудаа элирүүлхэ аргатай.    

Зохёохы коворкингын зай талмайниинь һүүлэй үеын компьютерна арга оньһонуудаар хангагдаһан. Мүнөө арадай уран урлалай ехэнхинь гарай бүтээлһээ гараад, элдэб оньһото хэрэгсэлнүүдэй хүсөөр үйлэдбэрилэгдэдэг гэжэ эли.     

Һурагшад хүтэлэн һургагшадайнгаа ажалай газарнуудта ошожо,урлалай оньһото механизмуудтай танилсадаг. Эгээл оюун бэлигтэй үхибүүдтэ Даши Намдаковой “Тужи” этнопаркда һуралсалай экскурсиин сертификат үгтэдэг заншалтай.     

 

 “ГАНСА ХҮН ХҮН БОЛОХОГҮЙ”

“ЭтноZam” коворкингын түсэлэй бэелүүлгын хэмжээндэ буряад хэлэнэй багша Цымпилма Батоевна Барадиевагай хүтэлбэри доро “Түүхэ түгдэрхэгүй, уг мартагдахагүй” гэһэн сэдэбээр шэнжэлэл – бэдэрэлгын хэшээл үнгэргэгдэһэн байна. Тэрээндэ үхибүүдтэй хамта гэртэхин ба багшанар хабаадажа, ехэ гүнзэгы удха шанартай ба һонирхолтой хэмжээн эмхидхэгдээ.

Эхиндэнь 8 -дахи ангиин һурагша Сампилов Арсалан морин хуур дээрэ наадажа, уянгата хүгжэмөөр хэмжээниие шэмэглэһэн байна.        

«Ганса сусал гал болохогүй, ганса хүн хүн болохогүй», - гэһэн һургаалай заршам үгэтэйгөөр үнгэргэгдэһэн хэшээлэй үедэ үхибүүд уг гарбалайнгаа түлөөлэгшэд тухай хөөрэжэ үгөө. Хүн бүхэндэ гарбалайнгаа долоон үе тухай мэдээнүүдые бэлдэхэ тушаа гэрэй даабари үгтэһэн байгаа. 

Үхибүүд Агууехэ Эсэгын дайнда хабаадаһан үбгэ эсэгэнэр болон тамирай, соёлой ба ниитын хэрэгүүдтэ ехэ туйлалтануудтай дүтынгөө түрэлэй хүнүүд тухай хөөрэжэ, һонирхолтой хэшээл үнгэргэгдэһэн ушартай. Хүүгэдэй хөөрөөнүүд үнгэтэ гоё видеоролигуудаар түлөөлэгдөө.    

Забһартань хэшээлые ябуулагша Оротова Уржин Цыреновнагай дурадхалаар, үхибүүд гэртэхинтэеэ хамта таабаринуудые таагаа,  оньһон үгэнүүдые ородһоо буряад хэлэн дээрэ оршуулжа, ехэ сог залитай ба хүхюутэй ухаанай һорилго болоһон юм. Тэрэнэй дүнгөөр, багашуулшье, бүдүүншьн зон арадай аман үгын зохёолнуудые муу бэшээр мэдэнэ гэжэ элирүүлэгдэһэн байна.   

Саашадаа, хэшээлэй үргэлжэлдэ, Уржин Цыреновна уг гарбалайнгаа түүхые, элинсэгүүдэйнгээ нэрэнүүдые ба намтарнуудые мэдэхэ, шэнжэлхэ тухай тодорхойгоор хөөрэжэ, сугларагшадые һонирхуулаа.

Бүлэ бүхэндэ омогорхожо, наһанай жэшээ болохо заяатай элинсэгүүд заабол байдаг. 

Урдын заншалаар, буряад айл бүхэндэ Угай Бэшэг наринаар хадагалагдажа, үеһөө үедэ дамжуулагдан, шэнэ нэрэнүүд нэмэгдэжэ байһан гэжэ мэдэнэбди. Тэрэ гэл бүлын Сахюусан болодог Угай Бэшэгүүдые һэргээхэ саг ерээ гэжэ хүндэтэ Багша онсо тэмдэглэнэ.

М\н лэ хэшээлэй хэмжээндэ Уржин Цыреновна буряад айл бүхэндэ байха ёһотой “Хэшэгэй тулам” тухай хөөрэжэ үгөө юм. Буян хэшэг, зол жаргал ба элбэг – дэлбэгые даллажа буулгадаг тиимэ баялигай туламые манай элинсэгүүд нангин хэрэгсэлэй тоодо сэгнэдэг байһан түүхэтэй.

 “ЭтноZam” коворкингын нээлгын хэмжээнэй түрүүшын хэшээл хабаадагша үхибүүдтэшье, тэдэнэй гэртэхиндэшье ехэ һонирхолтойгоор үнгэргэдөө гэжэ онсо тэмдэглэгдэнэ.    

                                      

УГАЙНГАА БЭШЭГҮҮДЫЕ ҺЭРГЭЭЕ!

        

Уг гарбалайнгаа түүхые шэнжэлжэ эхилһэн хүн бүхэн элинсэгүүдэйнгээ һонирхолтой намтарнуудтай, бүлын түүхэнүүдтэй ушардаг, гайхамшагта нээлтэнүүдые хэдэг. Тэрээнһээ гадуур, уг изагуурайнгаа һалаануудые шэнжэлжэ, үбгэ эсэгэнэрэйнгээ наһанай намтарнуудтай танилсаһан хүн өөрынгөө хуби заяанай урасхалые ойлгожо: “Би – хэн гээшэбиб?” – гэһэн асуудалда харюу олохо аргатай.       

А.С.Пушкин иигэжэ бэшэһэн: ”Уг гарбалаа хүндэлдэггүй хүнэй ябадал – ахир тулюур сэдьхэлэй тэмдэг”.  

Урдын буряад – монголшуудай заншалаар, изагууртанайнгаа  түүхээр һонирходоггүй, хүндэлдэггүй хүнүүд  уг гарбалайнгаа заяа сахюусануудай аршалалта дороһоо гаргагдадаг. Хүсэтэй хүнүүд хүсэтэй Сахюусадтай байдаг!