Ниигэм 8 may 2024 838

Улаан талмай дээрэ Илалтын жагсаалда

ХХ зуун жэлэй тэндэ һүжэрһэн, бүмбэрсэгые хүлгүүлһэн дэлхэйн 2-дохи дайн эхилжэ, амитан зондо амаргүй ехэ гай гасалан асарһан түүхэтэй.

© фото: Амгалан Батуевай дурадхаһан гэрэл зураг

Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай дүүрэһээр 79 жэл үнгэрэн ошобошье, тэрэ­нэй шарханууд мүнөөшье болотор эдэгээгүй. Хорото дайнда хабаада­жа, Илалта шэрээлсэһэн хүндэтэ үбгэ эсэгэнэрнайшье хада гэртээ харижа ошоһониинь мэдээжэ. Агууехэ дайнай үедэ эдирхэн хүүгэд ябаһан, тэрэ зоболонто муухай сагые хоёр нюдөөрөө хараһан, өөр дээрээ үзэһэн хүнүүдшье үсөөн болоо. Гал­та дүлөөр соробхилһон хэсүү хүндэ жэлнүүдые дабажа гараһан үсөөхэн тоото аха захатанаа альган дээрэ ша­хуу үргэжэ ябаха ёһотойбди. Хабарай һайхан сагай газаамнай орожо ерэ­хэдэнь, набша намаамнай сэсэглэжэ, үнгын сэсэгүүд задардаг. Эгээл энэ һайхан үедэ Илалтын һайндэр Орос Уласай нютаг бүхэндэ, мүн гадаада­шье ороноор үргэн дэлисэтэйгээр тэмдэглэгдэдэг юм. Үглөөдэр, майн 9-дэ, Илалтын баяраа угтажа, жагсаалнуудта хабаадажа баярлахам­най, бахархахамнай. Эхэ ороноймнай зүрхэн болохо Кремлиин ордоной дэргэдэ Улаан талмай дээрэ Илалтын жагсаал хүндэтэйгөөр хүлеэгдэдэг. Һүр жабхаланта энэ удхатай үйлэ хэ­рэгтэ Зэбсэгтэ хүсэнүүдэй сэб гэмэ сэрэгшэд, сэрэгэй техникэ хабаадал­садаг.

Илалтын жагсаал

Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай дүүрэһээр 79-дэхи жагсаал­да Буряадаймнай баатар хүбүүдэй нэгэн, Украина шадар сэрэгэй тусхай хэмжээ ябуулгада хабаадажа байһан сэрэгшэн Амгалан Бадмаевич Ба­туев оролсоно гэһэн һураг суу тэрэ дороо нютагаарнай тараба. Буурал­хан Буряадаймнай эрэлхэг зориг­той Баатар хүбүүдэй нэрэ хүндые түлөөлжэ, Илалтын жагсаалда хабаа- дахаяа байһан Амгалан Батуевтай утаһаар залгажа, нэгэ хэдэн асуудал табиһан байнабди.

- Амгалан, сайн байна! «Буряад үнэн» сониноймнай уншагшадта бэеэ мэдүүлыт. Хэдэн жэлэй тур­шада алба хаажа байнат? Илалтын жагсаалда хабаадаха эрхэдэ яагаад хүртөө гээшэбта?

- Сайн байна! Минии түрэһэн тоонто Хурамхаанай аймагай Арзгун нютаг болоно. Түрэл нютагтаа дунда һургуулияа дүүргэжэ гараад, Улаан- Үдэдэ һуралсалаа үргэлжэлүүлээб. 2013 онһоо эхилжэ, Зэбсэгтэ хүсэнүүдэй зэргэдэ, Үбэр Байгалай хизаарай Горный тосхондо сэрэгэй артиллериин бригадада, взводой ахалагшын орлогшоор, ахамад сер­жант зэргэтэй алба хаанаб даа. Сэ­рэгэй тусхай хэмжээ ябуулгада 2022 оной хабарай дунда һараһаа дайлал­дажа байнаб. Эхэ ороноймнай эгээл шухала һайндэртэ зорюулагдаһан хэмжээ ябуулгада хабаадаха эрхэ­дэ хүртэхэдэмни, гүрэнэй шагнал хайранууд онсо һуури эзэлһэн бай­на. Үшөө тиихэдэнь бурханай үгэжэ табиһан үндэр бэетэй байжа талаан тудабал даа.

- Илалтын жагсаалда шамтай хамта буряад хүбүүд оролсоно гү?

- Энэ жэлдэ Улаан талмай дээрэ болохо жагсаалда Украинада сэрэ­гэй тусхай хэмжээндэ ябажа байгаа сэрэгшэд анха түрүүшынхиеэ бүлэг боложо хабаадана. Артёмовск, Ав­деевкэ, Кремневый хото һууринууд шадар байлдаанда оролсоһон офицернүүд болон солдадууд Эхэ оронойнгоо гол үйлэ хэрэгэй дун­да байха эрхэдэ хүртэбэд. Манай бүлэгтэ намһаа бэшэ буряад хүбүүд үгы. Энэ түүхэтэ үйлэ хэрэгтэ хабаадалсажа, буряад сэрэгшэнэй нэрэ хүндэ нэрлүүлжэ ябаһандаа бахарха­жа байнаб.

- Үхибүүн һайхан наһандаа, саашадаа сэрэгшэ болоод ябахадаашье, майн 9-дэ Илалтын жагсаал телевизорээр харахадаа, хэзээ нэ­гэтэ тэндэ хабаадахаб гэжэ һанадаг байгаа гүт? Улаан талмайн шулуун дээгүүр алхалжа ябахада, зосоот­най ямар бодолнууд түрэнэб?

- Үхибүүн наһандаа жагсаалда ха­баадахаб гэжэ хаанаһаа ой ухаандам­ни орохоб даа. Харин һүүлдэ, сэрэгэй хүн болоод ябахадаа, Улаан талмай дээгүүр алхалжа үзөө һаа гэһэн бо­долнууд түрэдэг һэн. Үргэн ехэ улас түрынгөө гол талмай дээгүүр жэгдэ алхалхадаа, Эхэ оронойнгоо ямар ехэ хүсэтэй, шадалтай байһыень мэдэр­нэш, тэрэнэйнгээ түлөө зүрхэ сэдь­хэлдэш омогорхол түрэнэ. Хэдэн зуу- гаад жэлэй саада тээ дэлгээгдэһэн шулуун талмай дээгүүр алхалхада, тиимэшье бэлэн хэрэг бэшэ байна. Суг хамта ябаһан нүхэдэйнгөө, мүн өөрынгөөшье алхам бүхэниие тооло­жо, шалгажа ябанаш.

- Зай, Амгалан, саг оложо хөөрэлдэһэндэтнай баяр хүргэнэб. Саашанхи ажабайдалдатнай арюун сагаан харгы, албан хэрэгтэтнай ам­жалта хүсэхэ байнаб!

- Баярлаа, һайн даа!

Автор: Булат БАДМАЕВ

Фото: Амгалан Батуевай дурадхаһан гэрэл зураг