Ниигэм 13 jun 2024 825

Эхинһээ эдэбхитэй, ажалша, дууша солотой

Ага нютагаа, домогтой, түүхэтэй Догой тоонтоёо “Тоонто” гэһэн аман зохёолой арадай ансамбльдаа түүрээн, магтан дууладаг Мунко-Жаргал Аюшеевич Дармаев 75 наһанайнгаа үндэр дабаанда хүрэжэ, баян намтар, туйлаһан ажал хэрэгүүд, эльгэ нимгэнтэй эжынэр, эрэлхэг зоригтой абанар, гэр бүлэ, хүүгэд тухайгаа ехэ удхатай, урма зориг түрүүлһэн, үри һадаһадтаа зорюулһан “Аба, эжынгээ һургаалаар” гэжэ нэрлэгдэһэн ном-бэшэгээ барлан гаргаба.

© фото: Гэр бүлынь альбомһоо гэрэл зурагууд

Эхинһээ эршэ ехэтэйгээр эм­хидхэлэй ажалда хам ороһон, БГПИ дүүргэһэн бэеын тамирай багша 11 жэл соо түрэл ню­тагтаа амжалтатай хүдэлжэ, һургуулиингаа хүмүүжүүлгын талаар захиралай орлогшо боложо, бэрхэ спортсменүүдые хүмүүжүүлһэн га­бьяатай. Эдэбхи үүсхэлтэй мэргэ­жэлтэниие Могойтын откормочно совхозой партбюрогой секретаряар томилһон юм.

Шударгы хүдэлмэреэрээ шалгаржа...

Талаан тудажа, Могойтын со­вхозой бэрхэ захирал Бабудоржо Жамбалович Жамбаловтай дай­ралдажа, тус ажахынгаа шударгы ажалда шунан оролсоһон, дайнай ветеран Дарма абадаал адли ажал­ша, малша Мунко-Жаргал Дарма­ев һургуулиинь заһабарилгые суг түгэсхөө. Хүдөө ажахын бэрхэ мэргэ­жэлтэй боложо, стадион, клуб, мүн малай байрануудые олоор барижа, таряан ажалаа үргэдхэжэ, ехэ амжал­та туйлаа бэлэй. Тиимэ богонихон ху­гасаа соо ажахыгаа үйлэдбэриин совхоз болгожо, гурба мянган хонитой, 300-400-гаад үхэр, адуун һүрэгтэй боложо, үбһэ тэжээл элбэгээр бэл­дэжэ, түрүү һуурида гараһан совхо­зойнгоо ажалшадые урмашуулан, клубтаа хүгжэмтэ түхеэрэлгэнүүдые абажа, хатарай үдэшэнүүдые үнгэргэдэг байгаа. “Элбэг хүрэхэ се­наж, силос хоёр-гурба дахин ехээр бэлдэжэ, Яруунын, Захааминай ай­магуудтай хэлсээ баталжа, модоорнь андалдажа, олохон гэрнүүдые эндээ бодхоогоо бэлэйбди. Совхозоймнай олзо оршо 37 процентээр дээшэлээ һэн”, - гэжэ залуу, эршэтэ наһаяа дурсан байжа, бэрхэ эмхидхэгшэ хөөрөө һэн.

Холын газарта ходол түрүү зэргэдэ

“КПСС-эй ЦК-гай дарга Смир­новто бэшэг бэшэһэмни, Туркме­ниин Марын областиин даргатай хөөрэлдэжэ үгөө, тиин тэндэхи пар­тиин обкомой нэгэдэхи секретарь Г.Д. Оразов урилга эльгээжэ, ерээдүйн ажалаа тэндэ хэлсэжэ ерээб. Ехэ басага­яа Туркменидэ хадамда үгэжэ, түрэ нараа хээд, тиишээ зөөгөөбди. Тур­кмениин Байрам-Али хотын (суута сэдхүүлшэн, арадай поэт Цырен­дулма Дондогой тиишээ айлшалаа бэлэй) Бэеын тамирай талаар коми­тедэй түрүүлэгшээр би һунгагдажа, нэн түрүүн стадион барилгын ажа­лые арадай хүсөөр эмхидхэжэ, за­водуудай, эмхи зургаануудай, һур- гуулинуудай дарганар, ажалшад хабаадажа, хахад жэл соо барилгаяа бүтээгээ бэлэйбди”, - гэжэ омогорхон хөөрэһэн Мунко-Жаргал Аюшеевич холыншье газарта мүхөөгөө үгтөөгүй, бүри оролдосотойгоор ажаллаба.

Москва М-Ж.А.Дармаев коман­дировкодо ошожо, тэндээ хэлсээ баталжа, спортсменүүдэй гүйлдэдэг тартан дэбисхэр стадиондоо оло­жо, мүнгэнэй асуудал Байрам-Али­даа шиидхээ бэлэй. Үшөө тиихэдэ бүхы һургуулинуудай бэеын тами­рай багшанарые суглуулжа, бүмбэгэ үдьхэлдэг ногоон поли хэхэ тухай хэлсэһэнэй удаа богонихон болзор соо тэрээнээ бүтээһэн габьяатай...

Түрэл арадаа, гэр бүлөө үргөө, дэмжээ

...Улаан-Үдэеэ бусажа, гэр бүлэдөө гэр байра бэлдэжэ түбхинэһэнэйнгээ удаа Президентын аппарадта до­лоон жэл хүдэлхэ үедөө инженер- барилгашанай ажалтай болоһон Мунко-Жаргал Аюшеевич байшан­гайнь заһабарилгын хүдэлмэриие бэе дээрээ даажа абажа, хушал­тынь хуушарһан шифернүүдыень һэлгэһэн, тиин евро-сонхонуудые табюулһан, бусад ажал ябуулһан юм.

Наһанайнь нүхэр 1971 онһоо олон жэлдэ БГПИ-гэй психологиин багша- эмхидхэгшээр амжалтатай хүдэлһэн, 1980 ондо Ленинградай А.И. Герце­нэй нэрэмжэтэ институдай аспи­рантура дүүргээд, нютагаа бусаһан Эльвира Бальжинимаевна Аюрова олон оюутадые һургажа гаргаһан алдартай. СССР-эй Верховно Сове­дэй депутат ябаһан, республикынгаа болон олон аймагуудта харюусалга­тай тушаалнуудые эзэлһэн, Ажалай Улаан Тугай ордендо хүртэһэн Баль­жинима Тудупович эсэгынгээ (мүнөө 100 наһанайнь хүндэлэлдэ) нэрые дээрэ үргэжэ байһан Эльвира Баль­жинимаевна 30 жэлдэ суг ажаһуужа байһан Мунко-Жаргал Аюшеевич нүхэрөө ходол дэмжэжэ, хоюулаа ма­най “Тоонто” ансамбльдамнай дуу­лалдадаг байгаа. Бидэниие Виктория басагантаймнай, Лиза, Марк зээнэр­тэймнай Түнхэнэй аймагай Жэмһэгтэ өөһэдынгөө олон таһалгатай гэр­тээ хэдэн жэлэй саана зундаа амаруулһан, концертнүүдээрээ жаргуулһан, сэнгүүлһэн Дармаевтанай бүлэдэ, нүхэдтөө баяр хүргэн ябадаг­бди.

2006 ондо түрүүшын Прези­дент Потаповай захиралтаар хүнгэн хүлтэй, урагшаа һанаатай, урма зо­ригтой Мунко-Жаргал Аюшеевичые ВАРК-ын вице-президентээр, харин Монголһоо бусаһан Г.Н. Манжуев президентээр һунгагдажа, түрэл арадайнгаа түлөө ехэ ажал ябуулаа, хоёр округой болон республикын зоной хабаадалгатай буряад хэлэ­нэй түрүүшын һайндэр, Сагаалганай найрнуудые, Ёрдын, “Алтарганын” наадануудые үнгэргэһэн байна. ВАРК-ын музей соо үлэһэн суута уран зурааша Д.Д. Дугаровай зурагууды­ень болон шабинарайнь бүтээһэн алташа, мүнгэшэ зүйлнүүдыень но­мерлоод, Сампиловай болон бу­сад музейнүүдтэ үгэхэ, бурханай дүрсэнүүдыень Ивалгын дасанда тушааха харюусалгатай ажал Мун­ко-Жаргал Аюшеевичтэ даалгагдаа бэлэй. “КАМАЗ-аар багтахаар бэшэ томо-томо витринэнүүдые, Гэсэрэй шэрээ, бусад түхеэрэлгэнүүдые, мо­дон зүйлнүүдые тараагаа бэлэйб­ди”, - гэжэ Мунко-Жаргал Аюшее­вич хөөрэнэ. Тиихэдэ ВАРК-ынгаа “Бүгэдэ Буряадай арадайнгаа урда аша габьяагай түлөө” гэһэн алталмал түрүүшын медальнуудые хэжэ, Ага ошожо, Иосиф Кобзон Баир Жамсуев хоёрто барюулһан байна.

Зургаан хүүгэдээ гарыень ганза­гада, хүлыень дүрөөдэ хүргэһэн Дар­маевтанай эбтэй гэр бүлэ бултандань дээдэ һургуули олгоо, тэдэнь мүнөө бэрхэ мэргэжэлтэд болонхой.

Хэһэн ажалаараа омогорходог бүлые Гэр бүлын жэлдэ хани халуунаар амаршалнабди! Мунко-Жар­гал Аюшеевичые угтажа байһан 75 наһанайнь баярта ойгоор, Эльви­ра Бальжинимаевнатаяа суг хамта 30 жэлдэ ан-бун, амгалан тэнюун, бэе бэеэ дэмжэн ажаһуужа байһан бүлэдэнь, хүүгэдтэнь, ашанар, зээ­нэртэнь элүүр энхэ, эбтэй эетэй бай­хыень, ута наһатай, удаан жаргалтай һуухыень, бурхантай, буянтай ябахы­ень хүсэе!

Фото: Гэр бүлынь альбомһоо гэрэл зурагууд