Ниигэм 6 sep 2024 658

Хэлэ соёлоо хүгжөөнэ

“Хубиин түсэл” (“Индивидуальный проект”) бүхы һуралсалай гуламтануудта оройдоол хэдэн жэлэй хугасаада нэбтэрүүлэгдэнэ. Гэбэшье, сэгнэлтэнь һургуули дүүргэгшэдэй үнэмшэлгэ соо оруулагдадаг болонхой. Түнхэнэй аймагай Жэмһэгэй дунда һургуулиин багша Дарима Бимбажаповна Дармаева “Хубиин түсэлэй” үедэ буряад хэлэ болон уран зохёолоор ажалнуудые хэжэ һургана.

Дунда һургуулинуудта 10-дахи класста “Хубиин түсэл” гэһэн һонирхолтой хэшээл зааг­дана. Үхибүүд эндэ өөрын дуратай предмедүүдээр шэнжэлгэнүүдые хэжэ, түсэл бэлдэнэ. Ажал хэхэ үедөө тэдэ ганса багшатаяа бэшэ, мүн танигдаагүй хүнүүдтэй ха­рилсажа һурана, хэдэн талаһаа мэдээсэлнүүдые суглуулжа, тон хэ­рэгтэй юумэнүүдыень шэлэн аба­на. Тиигэжэ тэдэ түсэлөө өөрын дураар, гоёор шэмэглэхэ гэжэ оролдо­но. Эдэ бүгэдэ үхибүүдтэ ерээдүйдэнь туһатай байха гээд онсолмоор.

Түнхэнэй аймагай Жэмһэгэй дун­да һургуулиин бүлэг үхибүүд түсэлөө буряад хэлэн дээрэ дүүргэһэндэнь баярламаар.

- Буряад нааданууд тухай түсэлнүүдые үхибүүднай бэлдэһэн бай­на. Нютагайнгаа арад зоной дунда мэдээсэлнүүдые суглуулаа. Тиигэжэ зарим наадануудые өөрын гараар бэлдэхэ гэһэн шиидхэбэри абтаа һэн. Ганса “Хорло” гэжэ наадан бэшэ, үшөө “Джанго” (“Барилга”) гэһэн наа­дан дархалагдаа, - гэжэ Дарима Дар­маева омогорхон хөөрэнэ.

Өөһэдын дархалһан нааданууд буряад хэлэнэй танхимай гоёолто болоод, тооһондо дарагдажа хэбтэнэгүй. Ехэ багагүй иишээ оро­жо, наадажа байдаг. Мүн зунайшье хаһада хэрэглэгдэнэ. Ушар гэхэдэ, “Алтан хурганууд” гэһэн зунай ла­герьта хүбүүд, басагад амарха дура­тайнууд.

- Үндэһэн лагерьтамнай үглөө бүри заал һаа, Буряад Уласай түрын дуулал зэдэлдэг заншал­тай. Мүн үглөөнэй гимнастика баһа түрэл буряад хэлэн дээрээ хэдэг­бди. “Эдиршүүл”, “Далай”, “Хараасгай” гэжэ байгаад, бүлэгүүднай нэр­лэгдэнхэй. Лагериин хүдэлхэ үедэ һургуулиин үүдэнүүдтэ, газаахи та­мирай болон амаралгын талмайнуудта үлгөөтэй гаршагууд, баннер­нууд ганса буряадаар шэмэглэгдэ­нэ. Тиигэжэ үглөөнһөө үдэшэ бо­лотор буряад хэлэн дээрэнь харил­суулха гэжэ оролдолго гарганабди. Һургуулиимнай бүхы багшанар, хүдэлмэрилэгшэд, түрэлхид лаге­риин үедэ амарангүй, туһалалсажа байдаг. Бултанай хүсөөр буряад хэлэ хүгжөөлгын ажал үрэ дүнтэйгөөр ябуулагдана, - гэжэ Дарима Бимба­жаповна хөөрэнэ.

Һуралсалай гуламтын дэргэдэ­хи “Субад” гэһэн ансамбль Жэмһэг нютагһаань холо ойгуур мэдээ­жэ юм. Эсэгэ орондоо дуратайгаар хүмүүжүүлэгдэһэн ансамблиин үхибүүд сэрэгэй дуунуудые, хатарнуудые гүйсэдхэжэ байдаг. Мүн түрэл буряад хэлэн дээрэ номернууд олон юм. Шэнэ бүтээлнүүдээ ансамблиинхид лагериин үедэ баһа бэлдэдэг заншалтай.

Буряад арадай ёһо заншал, түүхэ, хэлэн ургажа ябаа залуу халаанда дамжуулагдажа байһандань баярла­маар.

Автор: Борис БАЛДАНОВ