Ниигэм 22 jan 2025 297

Шэлэһэн замһаа хадуураагүй

Тэбхэр 55 жэлэй туршада багшын ажалда амжалтатай хүдэлхэ үедөө тоогүй олон шабинарые һурган хүмүүжүүлһэн, эдирхэн хүүгэдэй заяанайнь залуур болоһон дээдэ гарай багша Людмила Будажаповна Доржиева эдэ үдэрнүүдтэ 75 наһанайнгаа ойн баяр угтажа байна. Аяар 30-аад жэлэй саада тээ Эдир сурбалжалагшадай нэгэдэл байгуулаад, бэлигтэй хүбүүд, басагадые һургажа эхилһээр, мүнөө болотор ажалаа таһалгаряагүй ябуулһаар. Гансал хэшээлээ үнгэргөөд ябадаг бэшэ, харин өөрын онол арга хэрэглэжэ, зохёохы уран аргаар үхибүүн бүхэндэ өөрын «түлхюур» оложо, һурган хүмүүжүүлдэг бэлигтэй багша юм. Людмила Будажаповна бүхы наһаараа гол ажалайнгаа хажуугаар олониитын хүдэлмэри үрэ дүнтэйгөөр эрхилжэ ябаа, ябанашье.

© фото: Людмила Доржиевагай дурадхаһан гэрэл зурагууд

Багшын һанаан һурагшадтаа...

- Өөрынгөө сэдьхэл зүрхэндэ дүтэ, дуратай ажа­лаа хэжэ ябахадаа, одоошье жаргалтайб гэжэ һанагшаб. Аляа хөөрхэн үхибүүдэйнгээ тэнжэжэ, энээхэн наһандаа өөрынгөө һуури, табисуур олоод, ажабайдалаа һайханаар зохёожо байхы­ень харахада, одоол ехэ жар­гал гээшэ. Эрдэмдэ һургаһан, хүмүүжүүлһэн шабинарни дэлхэй дүүрэн таража ажа­мидарна. Хаанашье ябаха­даа, тэдэнээрээ уулзахадаа, аһан ехээр баярлагшаб, - гэжэ Людмила Доржиева абаһаар хэлэнэ.

Тиигэнгүй яахаб даа? Хэжэ байһан ажалайшни үрэ дүн һургажа табиһан үхибүүдэйшни амжалта боло­но ха юм. Нэмэлтэ һуралсалай һалбарида бүхы наһаараа ажаллаһан багша тэрэнэй тон хэрэгтэй байһые тэмдэглэнэ.

- Илангаяа мүнөө үеын оршон байдалда хүсэд хүгжэжэ үрдеэгүй үхибүүнэй толгой тархи­да угаа ехэ мэдээсэл хаа яанаһаа шурган ороно. Гүлмэрхэн үхибүүдэй һанаа бодол эрьюулжэ, буруу харгыгаар ябуулхань бэ­лэн. Эдирхэн наһанһаань эхилжэ, хүбүүд басагадаа зүб мүрөөр хүмүүжүүлхэ ёһотойбди. Залуу гэртэ­хин ажабайдалаа зохёохо гэжэ ажал хүдэлмэри хээд, үхибүүдтээ өөрынгөө анха­рал багаар үгэжэ магад. Ти­ихэдэнь нэмэлтэ һуралсал, тамирай талаар бэеэ һорилго гэхэ мэтэ хэмжээн тон хэрэгтэй бшуу. Хэшэ­элэй һүүлээр зайжа ябаха сүлөө забгүй һэн хойноо үхибүүдэй толгойдо муу ааша гаргажа ябаха сагшье үлэхэгүй, - гэжэ дүршэл ехэтэй багша Людмила До­ржиева тэмдэглэнэ.

Дуратай ажалаа хэхэдээ...

Бүхы наһаараа нэгэ ажалда бэеэ зорюулһан Людмила Будажаповна Доржиева гүрэн түрын зүгһөө хэжэ байһан ажа­лайнгаа түлөө нэгэнтэ бэшэ урмашуулагдаһан, үндэр нэрэ зэргэдэ хүртэһэн бай­на. Багшын ажалай эр­дэмэй кандидат, профес­сор, Буряадай болон Ород Уласай соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэ гэһэн үндэр нэрэ зэргэтэй юм.

Үнгэрһэн хэдэн жэлэй туршада Людмила Буда­жаповна ниитын ехэ ажал ябуулһанай ашаар Буряадтаа бэрхэ мэргэжэлтэдые урижа, буряад арадай он­тохонуудай удхаар уран һайханай кино буулгажа ша­даа.

- «Буряадай үхибүүд» («Дети Бурятии») нэрэтэй баримтата фильм буулгаад, «Эхэ оромни зүрхэндэмни» («Родина в сердце») гэһэн фестивальда хабаадажа, Гран-при абажа шадаа бэ­лэйбди. Үхибүүдэй нюдөөр Буряад орон нютагтай болон арад түмэнтэй танилсуулһан бүтээл болоһон юм. Ула­сай хэмжээнэй мүрысөөндэ илажа, шагнал хайра аба­хаяа ошоод байхадаа, нэрэ түрэтэй мэдээжэ Кончалов­ский гэхэ мэтэ зонтой зэр­гэлжэ һууха азатай байгааб. Тэрэ баяр ёһололой үедэ бэлигтэй зоноор танилсажа, харилсаа холбоо байгуулһан байнаб. Олон жэлэй туршада зүрхэ сэдьхэлдээ бөөмэйлжэ ябаһан түсэлөө бэелүүлхэ арга гараба. Үльгэр домогой удхаар, үхибүүдэй наадаха аргаар уран бүтээл найруулха үнинэй хүсэлтэй байгааб. Юундэ онтохоной ашаар? Бидэ бултадаа үхибүүн наһандаа үльгэр до­мог, онтохоор һонирходог гээшэ байгаа аабзабди. «Вверх» гэһэн кинокомпа­нитай суг хамта «Шүрэ эрхи» («Коралловые бусы») гэжэ түрүүшээр нэрлээд, Буря­ад орондоо кино буулгажа эхилээбди. Харин энээнһээ түрүүн амаргүй ехэ бэлэд­хэлэй ажал хэг­дээ. Бүхы Буряад орон дотор экспе­дици хэжэ, мэргэ­жэлтэд ябаа. Тэрэ кино буулгахадаа, зүбшэлэгшын ажал дүүргэхэһээ гад­на өөрөө наадаһан байнаб. Мүнөө тэрэ кино бэлэн боложо, «Луугай нулимса» «Слёзы Дракона» гэжэ нэрэтэй бо- лоод, үргэн хараг­шадта дурадхагда­хань. Энэ ехэ ажал­да хабаадахадаа, амаргүй ехэ дүршэл абажа, олон юумэ мэдэхэ болоо гээ­шэб даа, - гэжэ оло­ниитын ажал ябуу- лагша Людмила Буда­жаповна хэлэнэ.

Мүнөө бидэ Люд­мила Будажаповна Доржиевагай ган­сал нэгэ түсэл тухай «Бу­ряад үнэн» сонинойнгоо хуудаһанда бэшэжэ, үргэн олон уншагшадтаа хөөрэжэ үгэбэбди.

Нягта харилсаатайгаар

Бэрхэ багша һургуулиин шабинарые уран үгэдэ дур­луулжа, гуурһыень хурсад­хажа, бэлиг шадабарииень мүлижэ үгэхэһөө саана, суг ажаллажа байгаа һанал бодол нэгэтэй нүхэдтэеэ баян дүй дүршэлөөрөө ху­баалдадаг юм. Эдир сур­балжалагшадай холбооной түрүүлэгшэ гансал өөрынгөө зам хараад ябана бэшэ, ха­рин Буряад Уласайнгаа ай­маг бүхэндэ байгуулагдаһан эдир бэшэгшэдэй бүлгэмүүдтэй нягта харилсаатайгаар ажалаа зохёодог.

- Хүдөөгэй һургуулинуудай шабинар хотодо үзэжэ байгаа үетэнһөө юугээрээ­шье дутаха ёһогүй гэжэ бидэ багшанар оролдодог гээ­шэбди. Мүнөө үедэ оньһон түхеэрэлгын хүгжэһэн сагта балай илгаа гэжэ байхагүй. Эл­дэб олон хуралдаанууд, олим­пиаданууд үнгэргэгдэхэдөө, эрхим һурагшадые элирүүлдэг. Жэлэй турша­да алибаа мүрысөөнүүдтэ шалгарһан, илажа гараһан, мүн бэрхээр һураһан шаби­нараа «Артек», «Океан» абаа­шажа амаруулдаг, урмашуул­дагбди, - гэнэ багша.

Наһан соогоо хуряажа, бэрхэ зоной дүй дүршэл халан абаһан мэргэжэлтэн Людмила Доржи­ева тэрэнээ өөрынгөө номууд дотор тодоор бэшэдэг. Габьяа­та багша мүнөө 4 монографи, 4 ном бэшэжэ, олондо бэлэглээ.

«Сэдьхэлээрээ үе сагаа холбон» («Душою времена соединяя») гэжэ нэрэтэй ном бэлэн болоод, хэблэлдэ бэл­дэгдэжэ байна. Бэлэн боло­жо байһан ном тухай Илал­тын музейн захирал, Ниитын палатын захиралай орлогшо Александр Школьник иимэ һанамжа бэшэнэ:

- «Сэдьхэлээрээ үе сагаа холбон» гэжэ нэрэтэй Людми­ла Будажаповна Доржиевагай ээлжээтэ ном удхаараа угаа һонин. Хуудаһан бүхэндэнь өөрынь дундаршагүй бэлиг, унтаршагүй хүсэн үзэгдэнэ. Людмила Будажаповна үхибүүдэй бэлиг шадабари обёоржо, тэрэнииень бада­раажа шададаг онсо бэлигтэй багша. Тус ном дотороо ган­са үе саг холбоо бэшэ, харин шабинарайнь хуби заяан, то­можон далижаһан тухайнь ульһа дулааханаар дурсан бэшэгдэнэ. Тэрэ бүхы наһаяа эдиршүүлые сурбалжалаг­шын ажалтай танилсуулжа, һурган хүмүүжүүлжэ ябана...».

Уг шуһан - уһан бэшэ

Бүхы юумэн эхи захатай. Буряад арад түмэн хүбүү ба­сагаяа гэр бүлэ болгохынгоо түрүүн ямар угай хүн гээшэб гэжэ эгээл түрүүн анхардаг байһан гээшэ. Энэнь дэмы бэшэ. Людмила Будажапов­нагай уг үндэһэн Сэлэнгын аймагай доодо захын нюта­гуудта һуурижаһан булага­дай зоной үри һадаһадһаа эхиеэ абана. Тэрэнэй абынь түрэһэн эхэ баян айлай ба­саган байжа, хашалган ха­малганай үедэ зоболон яда­ралые өөр дээрээ үзэһэн. Хэды хүндэ хүшэр байба­шье, тэрэ сагые дабан га­ража, угаа үргэлжэлүүлһэн байна. Людмила Будажаб Сандаковай ууган басаган боложо түрэхэдөө, дороо 5 дүү хүбүүдые дахуулһан юм. Өөрөө хадамда гаража, 2 баатар хүбүүдые түрэжэ, га­рыень ганзагада, хүлыень дүрөөдэ хүргэжэ табяа. Люд­мила Будажаповна мүнөө болоходо, үнэр баян хүгшэн эжы болонхой, хөөрхэн аша­нараа амтархан ажаһууна.

Хүндэтэ Людмила Буда­жаповна, үшөө олон жэлдэ аша үрэтэйгөөр ажаллажа, арад түмэндөө туһатай ябыт даа!

Автор: Булат БАДМАЕВ

Фото: Людмила Доржиевагай дурадхаһан гэрэл зурагууд