
Багшын һанаан һурагшадтаа...
- Өөрынгөө сэдьхэл зүрхэндэ дүтэ, дуратай ажалаа хэжэ ябахадаа, одоошье жаргалтайб гэжэ һанагшаб. Аляа хөөрхэн үхибүүдэйнгээ тэнжэжэ, энээхэн наһандаа өөрынгөө һуури, табисуур олоод, ажабайдалаа һайханаар зохёожо байхыень харахада, одоол ехэ жаргал гээшэ. Эрдэмдэ һургаһан, хүмүүжүүлһэн шабинарни дэлхэй дүүрэн таража ажамидарна. Хаанашье ябахадаа, тэдэнээрээ уулзахадаа, аһан ехээр баярлагшаб, - гэжэ Людмила Доржиева абаһаар хэлэнэ.
Тиигэнгүй яахаб даа? Хэжэ байһан ажалайшни үрэ дүн һургажа табиһан үхибүүдэйшни амжалта болоно ха юм. Нэмэлтэ һуралсалай һалбарида бүхы наһаараа ажаллаһан багша тэрэнэй тон хэрэгтэй байһые тэмдэглэнэ.
- Илангаяа мүнөө үеын оршон байдалда хүсэд хүгжэжэ үрдеэгүй үхибүүнэй толгой тархида угаа ехэ мэдээсэл хаа яанаһаа шурган ороно. Гүлмэрхэн үхибүүдэй һанаа бодол эрьюулжэ, буруу харгыгаар ябуулхань бэлэн. Эдирхэн наһанһаань эхилжэ, хүбүүд басагадаа зүб мүрөөр хүмүүжүүлхэ ёһотойбди. Залуу гэртэхин ажабайдалаа зохёохо гэжэ ажал хүдэлмэри хээд, үхибүүдтээ өөрынгөө анхарал багаар үгэжэ магад. Тиихэдэнь нэмэлтэ һуралсал, тамирай талаар бэеэ һорилго гэхэ мэтэ хэмжээн тон хэрэгтэй бшуу. Хэшээлэй һүүлээр зайжа ябаха сүлөө забгүй һэн хойноо үхибүүдэй толгойдо муу ааша гаргажа ябаха сагшье үлэхэгүй, - гэжэ дүршэл ехэтэй багша Людмила Доржиева тэмдэглэнэ.
Дуратай ажалаа хэхэдээ...
Бүхы наһаараа нэгэ ажалда бэеэ зорюулһан Людмила Будажаповна Доржиева гүрэн түрын зүгһөө хэжэ байһан ажалайнгаа түлөө нэгэнтэ бэшэ урмашуулагдаһан, үндэр нэрэ зэргэдэ хүртэһэн байна. Багшын ажалай эрдэмэй кандидат, профессор, Буряадай болон Ород Уласай соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэ гэһэн үндэр нэрэ зэргэтэй юм.
Үнгэрһэн хэдэн жэлэй туршада Людмила Будажаповна ниитын ехэ ажал ябуулһанай ашаар Буряадтаа бэрхэ мэргэжэлтэдые урижа, буряад арадай онтохонуудай удхаар уран һайханай кино буулгажа шадаа.
- «Буряадай үхибүүд» («Дети Бурятии») нэрэтэй баримтата фильм буулгаад, «Эхэ оромни зүрхэндэмни» («Родина в сердце») гэһэн фестивальда хабаадажа, Гран-при абажа шадаа бэлэйбди. Үхибүүдэй нюдөөр Буряад орон нютагтай болон арад түмэнтэй танилсуулһан бүтээл болоһон юм. Уласай хэмжээнэй мүрысөөндэ илажа, шагнал хайра абахаяа ошоод байхадаа, нэрэ түрэтэй мэдээжэ Кончаловский гэхэ мэтэ зонтой зэргэлжэ һууха азатай байгааб. Тэрэ баяр ёһололой үедэ бэлигтэй зоноор танилсажа, харилсаа холбоо байгуулһан байнаб. Олон жэлэй туршада зүрхэ сэдьхэлдээ бөөмэйлжэ ябаһан түсэлөө бэелүүлхэ арга гараба. Үльгэр домогой удхаар, үхибүүдэй наадаха аргаар уран бүтээл найруулха үнинэй хүсэлтэй байгааб. Юундэ онтохоной ашаар? Бидэ бултадаа үхибүүн наһандаа үльгэр домог, онтохоор һонирходог гээшэ байгаа аабзабди. «Вверх» гэһэн кинокомпанитай суг хамта «Шүрэ эрхи» («Коралловые бусы») гэжэ түрүүшээр нэрлээд, Буряад орондоо кино буулгажа эхилээбди. Харин энээнһээ түрүүн амаргүй ехэ бэлэдхэлэй ажал хэгдээ. Бүхы Буряад орон дотор экспедици хэжэ, мэргэжэлтэд ябаа. Тэрэ кино буулгахадаа, зүбшэлэгшын ажал дүүргэхэһээ гадна өөрөө наадаһан байнаб. Мүнөө тэрэ кино бэлэн боложо, «Луугай нулимса» «Слёзы Дракона» гэжэ нэрэтэй бо- лоод, үргэн харагшадта дурадхагдахань. Энэ ехэ ажалда хабаадахадаа, амаргүй ехэ дүршэл абажа, олон юумэ мэдэхэ болоо гээшэб даа, - гэжэ олониитын ажал ябуу- лагша Людмила Будажаповна хэлэнэ.
Мүнөө бидэ Людмила Будажаповна Доржиевагай гансал нэгэ түсэл тухай «Буряад үнэн» сонинойнгоо хуудаһанда бэшэжэ, үргэн олон уншагшадтаа хөөрэжэ үгэбэбди.
Нягта харилсаатайгаар
Бэрхэ багша һургуулиин шабинарые уран үгэдэ дурлуулжа, гуурһыень хурсадхажа, бэлиг шадабарииень мүлижэ үгэхэһөө саана, суг ажаллажа байгаа һанал бодол нэгэтэй нүхэдтэеэ баян дүй дүршэлөөрөө хубаалдадаг юм. Эдир сурбалжалагшадай холбооной түрүүлэгшэ гансал өөрынгөө зам хараад ябана бэшэ, харин Буряад Уласайнгаа аймаг бүхэндэ байгуулагдаһан эдир бэшэгшэдэй бүлгэмүүдтэй нягта харилсаатайгаар ажалаа зохёодог.
- Хүдөөгэй һургуулинуудай шабинар хотодо үзэжэ байгаа үетэнһөө юугээрээшье дутаха ёһогүй гэжэ бидэ багшанар оролдодог гээшэбди. Мүнөө үедэ оньһон түхеэрэлгын хүгжэһэн сагта балай илгаа гэжэ байхагүй. Элдэб олон хуралдаанууд, олимпиаданууд үнгэргэгдэхэдөө, эрхим һурагшадые элирүүлдэг. Жэлэй туршада алибаа мүрысөөнүүдтэ шалгарһан, илажа гараһан, мүн бэрхээр һураһан шабинараа «Артек», «Океан» абаашажа амаруулдаг, урмашуулдагбди, - гэнэ багша.
Наһан соогоо хуряажа, бэрхэ зоной дүй дүршэл халан абаһан мэргэжэлтэн Людмила Доржиева тэрэнээ өөрынгөө номууд дотор тодоор бэшэдэг. Габьяата багша мүнөө 4 монографи, 4 ном бэшэжэ, олондо бэлэглээ.
«Сэдьхэлээрээ үе сагаа холбон» («Душою времена соединяя») гэжэ нэрэтэй ном бэлэн болоод, хэблэлдэ бэлдэгдэжэ байна. Бэлэн боложо байһан ном тухай Илалтын музейн захирал, Ниитын палатын захиралай орлогшо Александр Школьник иимэ һанамжа бэшэнэ:
- «Сэдьхэлээрээ үе сагаа холбон» гэжэ нэрэтэй Людмила Будажаповна Доржиевагай ээлжээтэ ном удхаараа угаа һонин. Хуудаһан бүхэндэнь өөрынь дундаршагүй бэлиг, унтаршагүй хүсэн үзэгдэнэ. Людмила Будажаповна үхибүүдэй бэлиг шадабари обёоржо, тэрэнииень бадараажа шададаг онсо бэлигтэй багша. Тус ном дотороо ганса үе саг холбоо бэшэ, харин шабинарайнь хуби заяан, томожон далижаһан тухайнь ульһа дулааханаар дурсан бэшэгдэнэ. Тэрэ бүхы наһаяа эдиршүүлые сурбалжалагшын ажалтай танилсуулжа, һурган хүмүүжүүлжэ ябана...».
Уг шуһан - уһан бэшэ
Бүхы юумэн эхи захатай. Буряад арад түмэн хүбүү басагаяа гэр бүлэ болгохынгоо түрүүн ямар угай хүн гээшэб гэжэ эгээл түрүүн анхардаг байһан гээшэ. Энэнь дэмы бэшэ. Людмила Будажаповнагай уг үндэһэн Сэлэнгын аймагай доодо захын нютагуудта һуурижаһан булагадай зоной үри һадаһадһаа эхиеэ абана. Тэрэнэй абынь түрэһэн эхэ баян айлай басаган байжа, хашалган хамалганай үедэ зоболон ядаралые өөр дээрээ үзэһэн. Хэды хүндэ хүшэр байбашье, тэрэ сагые дабан гаража, угаа үргэлжэлүүлһэн байна. Людмила Будажаб Сандаковай ууган басаган боложо түрэхэдөө, дороо 5 дүү хүбүүдые дахуулһан юм. Өөрөө хадамда гаража, 2 баатар хүбүүдые түрэжэ, гарыень ганзагада, хүлыень дүрөөдэ хүргэжэ табяа. Людмила Будажаповна мүнөө болоходо, үнэр баян хүгшэн эжы болонхой, хөөрхэн ашанараа амтархан ажаһууна.
Хүндэтэ Людмила Будажаповна, үшөө олон жэлдэ аша үрэтэйгөөр ажаллажа, арад түмэндөө туһатай ябыт даа!
Автор: Булат БАДМАЕВ
Фото: Людмила Доржиевагай дурадхаһан гэрэл зурагууд