Ниигэм 17 dec 2021 559

Зоной дунда золтой

«Буряад үнэн» сониной тэбхэр 100 жэлэй ойн баяртай дашарамдуулан, аха үеын хүндэтэй сэдхүүлшэд тухай зураглалнуудые бэлдэнэбди. Түрэл сониндоо 33 жэлэй туршада таһалгаряагүй хүдэлжэ гараһан Бэлигма Доржиевна Орбодоева тухай мүнөө дуулгахамнай. Эды олон жэлэй туршада соёл уралигай һүүлэй һонин, мэдээжэ зүжэгшэд болон уран бэшээшэд тухай һонирхол татамаар бэшэжэ, олондо дуулгадаг сэдхүүлшэнээр ажаллаһан ха юм.

Хуби заяагаа ниилүүлээ

- 1981 оной хабарай һайхан сагта, бүхы юумэнэй һэргэжэ, ургы сэсэгэй һалбаржа байха үедэ түүхэтэ “Буряад үнэн” сониной богоһо анха түрүүн алхажа ороһон хүм даа. Соёлой болон болбосоролой таһагта абтажа хүдэлхэдөө, элитэ ирагуу найрагша Цырендулма Дондогойн хүтэлбэри доро түрүүшын алхамуудаа хэжэ эхилээ һэм. Мэргэжэлтэ замда гарахадаа, энэ хүнэй хэшээл, үнэтэ заабари абаһандаа, наһан соогоо баяртай ябадаг гээшэб, - гэжэ дүршэл ехэтэй сэдхүүлшэн Бэлигма Орбодоева һанан дурсана.

Бэлигма Доржиевна наһанайнгаа амаралтада гарабашье, үндэһэн сонинойнгоо хуудаһануудта үе- үе болоод лэ хүдэлжэ байһан сагаа дурсан, хани нүхэд тухайгаа һонирхол татама зураглалнуудые, очеркнуудые бэшээд хэблүүлжэл байдаг.

- Олон жэлэй туршада сугтаа “Буряад үнэнэй” тогоон соо бусалһан нүхэдтөө, хүтэлбэрилжэ ябаһан редакторнуудтаа ходол һайниие хүргэжэ ябадаг гээшэб. Бэрхэ хүтэлбэрилэгшэ Ревомир Гармаев, Ардан Ангархаев, харюусалга ехэтэй редактор Галина Базаржапова-Дашеева, Туяна Самбялова гэгшэдтэй ехэ олон жэлдэ эм мүрөө дүнгэлсэн хүдэлхэ хубитай байгааб. Аха үеын сурбалжалагшад В.Э. Тогтохоева, М-Ц.Д. Намжилов, Ц.Ц. Дондогой, Б.Б. Дашиев, Б-М. Ж. Жигжитов гэгшэд зохёохы ажалдамни, дүршэлөө дээшэлүүлхэдэмни туһалһан, дүнгэһэн зон даа, - гэжэ нүхэд тухайгаа Бэлигма Доржиевна хөөрэнэ.

Бэлигтэй сэдхүүлшэнэй гуурһан дороһоо хэды олон бэлигтэйшүүл тухай материалнууд мүндэлөө гээшэб! Мүнөө урдаа хараха дуушадтай, шүлэгшэдтэй, хатаршадтай, зүжэгшэдтэй дүтын нүхэд, һайн танилнууд болонхой.

Шэнэдхэн хубилалтын үедэ

- 1990-ээд онууд. Орон доторнай яһала хүндэхэн саг тохёолдоо һэмнай. Одоол тиихэдэ бидэ, сэдхүүлшэд, аймаг аймагуудаар хэлсээ баталжа, андалдаанай, хэлсээнэй ёһоор ажалаа ябуулдаг болоо бэлэйбди. Би Яруунын бэри һэн хойноо тэрэ аймагай засаг дарганартай, хүдөө ажахын хүтэлбэрилэгшэдтэй нягта харилсаатайгаар ажалладаг болоо һэм. Салингаа мяха шүлөөр, һү тарагаар, талха таряагаар абадаг саг болоо даа. Иимэл хүндэ хүшэр сагта уруудангүй урагшаа хүгжэһэн «Буряад үнэн» Хэблэлэй байшанай захирал Ардан Ангархаевта доро дохимоор, - гэжэ гүрэнэйнгөө доройтоһон саг тухай Бэлигма эгэшэ хөөрэнэ.

Гэр бүлөөрөө дуулана

Бэлигтэй хүн алишье талаар бэлиг шадабарияа харуулаад байха гэжэ хэлсэдэг. Бэлигма Доржиевна дүршэл ехэтэй сурбалжалагша байхаһаа гадна, олониитын ажалда эдэбхитэйгээр хабаададаг һэн. “Буряад үнэн” сониной эмхидхэдэг бүхы ехэ урилдаануудта, хэмжээ ябуулгануудта эгэшэмнай хабаадажа гараа. Зарим тэдыень нэрлэбэл, «Буряадай түрүү хүнүүд», «Мүнгэн хун шубуун», «Ехэ ёохор» гэһэн үргэн дэлисэтэй, олон зоной хабаадалгатай түсэлнүүд болоно.

Аяар 1984 ондо аха дүү Дымбрыловтэн гэр бүлын дуушадай бүлгэм байгуулха гэжэ шиидэһэн юм. Энэ хэрэгтэ Бэлигма Доржиевнагай оруулһан хубита сэгнэшэгүй. Түрэһэн аха дүүнэрые, тэдэнэй хани нүхэдые, мүн тиихэдэ үри хүүгэдыень нэгэдүүлһэн Дымбрыловтэнэй дууша бүлэг тэрэ үедэ амаргүй мэдээжэ байгаа.

- Бүхэроссиин фестивалиин лауреат болоһон ансамбль Эхэ орон дотороо, хари гүрэнөөр оло дахин түрэл һайхан аялгата буряад дуунуудые дуулажа, олондо мэдээжэ болгоһон. Һүүлдэнь бидэ «Тоонто» бүлгэмтэй нэгэдэжэ, Америкэ, Япони, Хитад, Франци, Итали, Испани, Турци, Монгол оронуудай ехэ, бага тайзан дээрэһээ буряад соёл уралигаа дэлгэрүүлээбди, - гэжэ бүлэгэйнгөө эдэбхитэй гэшүүн, манай ветеран Бэлигма Доржиевна Орбодоева хөөрэнэ.

Түрэл жэнхэни буряад һайхан хубсаһаяа үмдөөд, уянгата дуунуу- дые хоолой ниилүүлэн дуулажа байһан аха дүүнэрые тайзан дээрэ, сэнхир дэлгэсэдэ оло дахин хараһан лэ байхат. Би һургуулида һуража байха үедөө Буряадай гүрэнэй теле­видениин агаарай долгиндо Дым­брыловтэнэй тоглолто хараһанаа мүнөөшье болотор һанадаг хүм.

Гэр бүлын дүхэриг

Энэ дэлхэйн эгээл һайхан мэдэ­рэл болохо - инаг дуранай охиндо абтажа, залуу Бэлигма Дымбрылова Евгений Орбодоев хоёр эбтэй эетэй гэр бүлэ байгуулһан юм. Зүрхэ сэдь­хэлдээ нэгэтэ бадарааһан һайхан дуранайнгаа түүдэгые тэдэ хоёр мүнөөшье болотор нангинаар сахи­жа ябана. Дуранайнь үрэ - амтатай­хан Вика басаган - олон уласхоорон­дын конкурснуудай лауреат. Мүнөө басаганиинь Андрей нүхэртэеэ Москва хотодо ажаһуудаг юм. Хоёр һайхан үринэрые түрэжэ, аба эжы­гээ баярлуулаа. Бүри 5-дахи классай байхадаа, Россиин Федерациин түрүүлэгшэ Валентина Матвиенкые 49-дэхи һургуулидаа амаршалгын дуугаар угтаа бэлэй.

Аба эжын буян эдлэжэ, гурбан зөөлэниие үзэжэ, залуу халаанда жэшээ болон, олон жэлдэ амгалан тэнюун һуугыт даа гэжэ танай түрэл «Буряад үнэн» Хэблэлэй байшанай мүнөө үеын ажалшад хүсэнэ.

Автор: Булат БАДМАЕВ