Ниигэм 5 feb 2022 537

Хизааргүй талань дуудаһаар гү?

Ажалша бэрхэ, гүнзэгы ухаан бодолтой, урин зулгы зантай, хүндэ туһалхыел оролдожо ябадаг Владимир Дарижапович Пунсуков Цыремжит Цыденешиева хоёрой эбтэй бүлэ Агын Буряадай тойрогой Могойтын аймагай урдаа хараха хонишод байһан юм. Хүндэтэ амаралтадаа үнихэнэй гараһаншье һаа, Володя аха Цыремжит эгэшэ хоёр хүнгэн солбонууд, сэбэр сарюун зандаа.

© фото: Гэр бүлын архивһаа

Тэдэ бэлэн бэшэ ажалай ута зам гаталжа, үндэр дабаанай оройдо гараһан зон юм даа. Түрэл Ушарбай нютагайнгаа, аймаг тойрогойнгоо баялиг нилээд ехээр арьбажуулалсаһан ахатамнай хүн зондоо аргагүй хүндэтэй, эрхилһэн ажалдаа нилээд дүршэлтэй болоһон гээд эли. Алдарта ажалаараа гүрэн түрын зүгһөө нилээн олон шагнал хайрануудташье хүртэһэн гээшэ. Владимир Пунсуковой энгэртэ Ажалай Улаан Тугай, Ажалай габьяагай орденууд, ВДНХ-гай медальнууд толордог.

 -Бидэ 1979 ондо хонишод боложо ороо һэмди. 20 гаран жэл соо муу ябаагүйбди, туйлаһан амжалтануудшье байха. Түрүүшын жэлнүүдтэ нооһо ехэ һайн хайшалаа бэлэйбди - 5 хахад килограмм нэгэ хонинһоо абтаа һэн. Удахагүй хониёо нүхэрэйнгөө нэрэ дээрэ бэшүүлжэ, би селекционно хонидые даажа абааб. Ажалынь ехэ һэн. Жэл бүри 100-200 толгойгоор нэмэхэ, харин шадалгүй, муу хониёо илгажа, ондоо тээшэнь үгэхэш. Ветеринарнууд үдэр һүнигүй селекционно отара эрьежэ, хаража байгша һэн. Халтад гэхэдэ, үбдэхэеэ һанаха, харууһа ехэтэй һэн даа. 2001 он болотор хүдэлөөбди, удаань хонидоо хүбүүндээ дамжуулаа һэмди. 1990 ондо Цыремжит нүхэрни аймаг соогоо эрхим гүүлэжэ, ВДНХ-гай мүнгэн медальда хүртөө һэн. Совет засагай үедэ малшадта аргагүй ехэ дэмжэлтэ үгтэдэг - эдеэ хоолыемнай, үбһэнэй үедэ шэнгэн түлишыемнай даагаад байһан юм. Аргагүй һайн сагта ажал хэһэн байнабди гэжэ бидэ хөөрэлдэгшэбди. Тэрэ сагнай түүхэдэ үлөө юм ааб даа, -гэжэ Владимир Дарижапович хөөрэнэ һэн.

 Владимир Дарижапович Цыремжит эгэшэ хоёр 1959 оной ноябриин 11-дэ хуби заяагаа ниилүүлһэн юм. 6 үхибүүдые түрэжэ, ажабайдалай үргэн харгыда гаргаа. Хүүгэдынь мүнөө булта гэр бүлэтэй, үринэртэй, ажалдаа амжалтатай хүдэлжэ, аба эжынгээ нэрэ дээрэ үргэн ябадагынь һайшаалтай.

- Хониндо орохын урда тээ үхэр харадаг байгаабди. Үглөөгүүр эртэ шабааһа түүхэеэ гарахаш. Үбэлэй сагта ажалынь барагдахагүй, бүхэли үдэр ябалган болохо. Хүүгэднай баганууд байгаа. Володиин аба эжынь хүүгэдыемнай харалсаа, ехэ туһатай һэн ааб даа. Теэд заримдаа һэеы гэр соогоо аргамжаар уяад орхёодшье ябаха сагууд һайса тудалдаа һэн бэзэ. Томохонууд болоходоо, маанадтаа хамһалсажа, хара ажалай амта таниха болоо һэн, - гэжэ Цыремжит эгэшэ һанан дурсаба.

Ажалша бүлын Цыренжаб хүбүүниинь аба эжынгээ шэлэһэн харгы үргэлжэлүүлжэ, Могойтын аймаг, Агын тойрог дотор суута хонишодой нэгэн болоһон юм. 100 эхэ хонидһоо 100 гаран хурьгадые жэлһээ жэлдэ абажа, ехэ нооһо хайшалжа, даашынгаа хонидые жэншэдгүй хаража ябаа. Мүнөө Цыренжаб Пунсуков фермерэй ажахы байгууланхай.

- Маанадһаа бүри һайнаар ажал хэнэ гэжэ һанагшаб. Бүхы юумэеэ хээд лэ, саг соогоо үбһэеэ сабшаад, хорёо хотоёо заһаад байдаг. Хүүгэд - манай жаргал. Һайн ябахадань, сэдьхэл дүүрэн, һанаан тэгшэ байдаг. Мүнөө бидэ 16 аша зээнэртэйбди, 11 гушатайбди. Залхуурангүй ажал хээд лэ ябахаһаа дэмбэрэлтэй юумэн байхагүйл даа. Ажал хэжэ, хүн бүхэжэдэг, зол жаргалаа олодог, ажабайдалаа зохёожо түбхинэдэг, хүн түрэһэн үүргэеэ дүүргэдэг. Мүнөө сагнай ондоо, ажалһаа сухарингүй ябаха гээшэ шухала, - гээд, Пунсуковтон хэлэнэ һэн.

Тэдэ үхибүүдээ зүб мүрөөр һургажа, хара ажалда багаһаань хүдэржүүлээ. Түни түбшэн зантай ахатамнай бэе бэеэ хүндэлжэ, гар гараа дүнгэлсэн, эбтэй эетэй ажаһууһаар, хүүгэдтээ жэшээ болон ябанал даа. Иимэ һайн бэрхэ бүлэдэ урагшатайл үхибүүд үндыгөө бэзэ. Ажалдаа туйлай ехэ амжалтануудые туйлаһан Владимир Дарижапович Цыремжит эгэшэ хоёрой һаруул дулаахан уурхайдань хүүгэдэйнь, аша гушанарайнь абяан замхадаггүй. Тэдэ анда нүхэдтэеэ, түрэл гаралаараа мэндэ һайнаа мэдэлсэжэл байдаг. Сүлөө сагтаа гэртээ миин һуужа байдаггүй, түмэр мориндоо мордожо, Цыренжаб хүбүүнэйдээ мэнэ-мэнэ харгылдаг. Наһаараа эрхилһэн ажалайнь татаса ехэ юм гү, али ёһотойл буряад хүнэй эльгэлдэг табан хушуун мал һанаандань бата бэхи һуурияа эзэлэнхэй гү? Али нюдэндэнь аргагүй уриханаар харагдадаг хизааргүй нэмжыһэн үргэн талань дахин-дахин дуудана гү?

Автор: Янжима ДАРМАЕВА

Фото: Гэр бүлын архивһаа