Урин эмшэнэй уялга-угтан абаха

- Людмила Сергеевна, багаһаа зониие аргалха, туһа хүргэхэ гэжэ бододог байгаа гүт?

 - 2003 ондо Хурамхаанай аймагай Дэрээн нютагай дунда һургуули дүүргээд, хайшаа һурахаяа ошохобиб гэһэн асуудал урдамни гаража ерээ юм ааб даа. Эжы абамни: “Эмшэн болоо һаа, зондо туһатай ажалтай байхаш”, - гэжэ хэлээ һэн. Минии абын талаһаа хараад үзэхэдэ, элүүрые хамгаалгын һалбарида ажалладаг түрэлхид олон. Сэхыень хэлэхэдэ, бүхыгөөрөө эмшэн болохоб гэжэ гүйгөөгүйб. Шалгалта тушаажа, Шэтын Эмнэлгын академидэ ороод, тэрэнээ 2013 ондо дүүргэжэ гараад лэ, эмшэдэй салин бага гэжэ ойлгоходоо, энэ һалбарида ажаллаха дурамни хүрөөгүй. Томо болоош, өөрынгөө һанаагаар шиидхэбэри абаарай, - гэжэ аба эжымни хэлээ юм. Буряадай гүрэнэй дээдэ һургуулида интернатурада ороод, Семашкын нэрэмжэтэ Уласай больницада дүй дүршэл абажа эхилээб. Тэрэ саг соо эмнэлгэ, хүндэ туһа хүргэхэ хэрэг минии зүрхэ сэдьхэлые эзэлээд, одоошье эмшэнээр хүдэлхэ шиидхэбэри абааб.

 - “Хүдөөгэй эмшэн” гэһэн гүрэнэй программаар ямар нютагта ажаллахаяа ошоһон болонот?

 - Тон түрүүн түрэл Хурамхаанайнгаа аймагта ошоходомни, ажалай сүлөө һуури үгы гэжэ хэлээ. Тиихэдэнь Сэлэнгын аймагай Галуута нуур тосхондо эмшэнээр ошооб. Тэрэ нютагта Тамчын дасан бии. 1800 зон ажаһуудаг. Хажуугаарнь Цайдам, Селендума багахан нютагуудта баһал ошохоб. Хүдөөгэй эмшэнэй хуби заяа өөр дээрээ ойлгооб, хоёр нюдөөрөө харааб. Хүдөөдэ ехэ шадамар бэрхэ эмшэд ажалладаг юм. Зүб диагноз табиха, һүниин сагта түргэн туһаламжын орондо ошохош. Үдэртөө муугаар ажал хэбэл, тэрэнээ һүниндөө хэхэш, - гэжэ дэмы хэлсэдэггүй. Хоёр-гурбан жэл болоод, һүниндөө бодожо ажаллахамни үсөөн болоо һэн. Мэдэгдэнгүй дүрбэн жэл һубарин үнгэршөөд, саашадаа мэргэжэлээ дээшэлүүлхэ, ондоо можо хизаар гаран ошохо түсэбтэй байһан аад, эжынгээ: “Бидэндээ дүтэ байхадаа, туһатай байхаш”, - гэжэ хэлэхэдэ, Улаан-Үдэдэ үлөөб. Нефролог болохо гэжэ саашаа һуража байгаад, Семашкын нэрэмжэтэ больницын приёмно таһагта ажаллажа эхилээб. Түрүүшын понедельник. Долоон хоногой түрүүшын үдэр ехэ харюусалгатай. Минии халаанда 180 хандалганууд. Гайтай байгаа даа. Үглөөнһөө үдэшэ болотор ажалай һууриһаа бодохын аргагүй. Зон хойно хойноһоо ерэнэ, үбдэһэн зониие асарна, тэдэниие бултыень хэрэгтэй эмшэндэ ябуулха, юун хэрэгтэйб гэжэ хөөрэжэ үгэхэ, конвейер шэнги. Намжилон Оксана Александровна – пульмонолог эмшэн тиихэдэ манай ударидагша байгаа. Юу хэнэб, хайшан гээд хэнэб гэжэ хойноһоонь адагладаг байгааб. Ямар ехэ тэсэбэритэй хүн гээшэб. Би удангүй ажалай урасхал соо ороод, хүдөөдэ ажаллаһан дүй дүршэлтэй байһандаа ядаагүйб. Тэрэнэй һүүлээр Москвада 6 һара соо һурааб. Нефрологоор ажаллажа байхадамни, угтан абадаг таһаг даажа абаха мэдүүлгэ ороо бэлэй. Мүнөө 2,5 жэл соо энэ харюусалгата ажалтай бэеэ холбонхойб.

 - Ковидай долгинуудые яагаад дабажа байнабта?

 -Мүнөө манай эмнэлгын газар ковидаар үбдэһэн зониие абанагүй. Ондоо үбшэндэ дайрагдаһан зониие аргалнабди. Ковидай һая эхилжэ байхада, манай больницада стационар нээһэн байгаабди. Манай таһаг яһала ехэ, урид 70 гаран мэргэжэлтэд һаа, мүнөө 92 мэргэжэлтэн ажаллана. 4 терапевт, хирург, лор. Бусад таһагуудһаа эмшэдые уридагбди. Эмшэдэй ехэнхи хубинь залуушуул, тэрэнь ехэ һайшаалтай.

 - Ямаршье ажалда бүлэг соогоо ехэ хүндэтэй ажалшад байдаг, жэшээ боломоор. Танай ажалда тиимэ хүнүүд байһан байха.

- Туяна Санжиева, ахалагша медицинскэ эгэшэ. Одоол тэрэ хүмнай бултаниие һургадаг, залуушуулые дахуулдаг. Энэ ехэ ажал бэрхээр бүтээжэ ябадаг гээшэ. Хоёр дахин ахалагша медицинскэ эгэшэнүүдэй дунда үнгэргэгдэдэг урилдаанда түрүү һуури эзэлһэниинь энээн тухай гэршэлнэ гээшэ ааб даа. Солнечная гудамжаар оршоһон эмнэлгын газар болон дайнай ветерануудай госпиталь хоёрые ковидай стационар болгохо гэһэн даабари манай больницада үгтэһэн байгаа. Энэ хэрэгыень дүүргэжэ шадаабди.

 - Мүнөөнэй сагта хүн зон, имагтал үбдөөд байһан хүнүүд эмшэдтэй яагаад харилсанаб?

 - Ковид үбшэн өөрын хубилалтануудые оруулаа. Хүндөөр үбдэһэн зоной хандалганууд олон болоо. Энэмнай ковидаар үбдэһэнэй шалтаг. 2021 ондо хандалганууд урдахи жэлдээ орходоо, 9 мянгаар олон болоо. Зүрхэ-һудаһанай үбшэн олошороо, инфаркт, инсульт залуу зондо хүрэнэ. Энэмнай болбол бэе махабадтаа хайша хэрэгээр хандаһанай үрэ дүн. Ехэнхи зон сэдьхэлээ амаруулангүй, һанаа үнөөндэ дарагдана гээд хэлэмээр байна. Һайн таланууд гэбэл, эмшэлгэ гээшэмнай һүүлэй арбаад жэл соо ехэ алхам урагшаа хээ. Дутуу гараһан багашуулые тэнжээжэ шададаг болообди. Мүн тиихэдэ гэдэһэн соо байһан багашуулай элүүр мэндые элирүүлдэг болоо.

 - Приёмно таһагай эмшэд ямар гээшэб. Илгаа бии гү?

- Минии һанахада, багахан илгаа байха. Ехэнхи ушарта манай таһагта түргэн бодолтой, шуран гартай зон ажалладаг гээшэ. Манай мэргэжэлтэд соо дунда зэргын наһанай болзор 23-һаа 35 хүрэтэр. Дүй дүршэлтэй эмшэд бии. Тэдэмнай залуушуулаа һургана. Залуушуултай ажаллахада, ехэ зохид. Тэдэшни удаан бодолдо абтангүй, хэлэһэн юумыешни түргэн дары тодон абажа бэелүүлдэг. Ковидта халдахагүй тусхай хубсаһанда тэрэ дары һураа, ходол гар утаһатаяа ябаха, эндэ тэндэ бэе бэеэ һэлгэхэ хэрэгтэ арсадаггүй. Мүнөөнэй залуушуул тад ондоо гэһэн һанал бодол буруу гэжэ һананаб. Залуушуул сагайнгаа үедэ тааруу, “саг сагтаа, сахилза хүхэдөө” гэжэ хэлэмээр. Манай таһагта ехэ нигүүлэсхы сэдьхэлтэй, ехэ зүрхэтэй зон ажалладаг. Маанадта элдэб зон ерэнэ ха юм даа. Тэдэнтэй үгэеэ ойлгосолдохо, сэдьхэлыень номгоруулха, өөртөө найдал түрүүлхэ гээшэ бэлэн бэшэ. Үдэр бүри бидэ үбшэнтэй харилсанабди, заримдаа үхэлшье байха. Тиимэһээ бидэндэ хандаһан зон тон түрүүн хүнүүд гээшэ, тэдээндэ арга үгэхэ хэрэгтэй гэжэ ойлгонобди.