Угаар дамжаһан урлаха бэлиг

Түрүүшын урилдаанда Буряадаймнай дархашуул мэдүүлгэнүүдые барибашье, бултадаа мүрысөөндэ хабаадаха эрхэдэ хүртөөгүй. Шэлэн абалгын гэшүүд хэдэн эрхим ажалнуудые илгажа абаһан байха юм. Тиигэжэ алташа болон мүнгэшэ дархашуулһаа эхилээд, модо һиилэхэ уран гартан хабаадажа,  гүрэнэй дэмжэлгэдэ хүртэһэн байна. Тус урилдаан Буряад Уласай Соёлой яаман үндэр хэмжээндэ үнгэргөө бэлэй. Дархашуулай мүрысөөн Буряад Уласай байгуулагдаһаар 100 жэлэй ойн баярта дашарамдуулагдан,  2023 он болотор үнгэргэгдэжэ байхаар хараалагданхай. Байгша ондо «Уран дархан» гэһэн түсэлдэ хабаадаха эрхимүүд шэлэн абагдаад, ажалаа ябуулжа эхилэнхэйнүүд. Тэдэнэй нэгэн Цыремпил Дашинимаевич Доржиевтай манай сэдхүүлшэн уулзажа хөөрэлдэһэн байна.

Һаяхана эхилһэн аад...

Бүхы наһаараа хэлхеэ холбооной һалбарида ажаллаһан Цыремпил Дашинимаевич Доржиев наһанайнгаа амаралтада гарамсаараа, модоор юумэ дархалжа эхилһэн байна. Бүри багахан үхибүүн ябахаһаа эхилээд, модо зорожо, һиилэжэ,  нааданхай бүтээдэг һэн.

-Эхин ангиин һурагша ябахадаа, нэгэ айлайда модон нааданхай хараад, гэртээ гүйдэлөөрөө ерэжэ,  аб адлиханаар дархалаа һэм. Галайнгаа урда һуугаад модо тайража,  тааруулжа байхадамни,  нагаса эжымни: -Юугээ хэнэ гээшэбши даа, аргаар,  гараа адахаш, - гэжэ хэлээ юм һэн. Тиихэдэ турнигта аһалдажа байһан тамиршаниие  нааданхай болгон бүтээгээ бэлэйб,  - гэжэ түрүүшын туршалга тухайгаа Цыремпил ахатан хөөрэнэ.

Хүнэй һүр һүлдэ бодхооһон зэмсэг

Мүнөө уран гартай Цыремпил Доржиев ташуур  дархалаад, тэрэнээ анда нүхэдтөө, танил талануудтаа бэлэглэнэ. Ташуур гээшэмнай буряад-монгол арадта тон удха шанартай зэмсэг ха юм. Ташуур гансашье адуу малаа харюулхадаа хэрэглэдэг бэшэ, харин тон гүнзэгы,  нюуса, далда удхатай байха. Ташуур хадаа засаг түрын, ударидагшын һүлдэ болоно, аза жаргалай түлхюур гэжэ элинсэгүүднай ойлгожо ябаа. Оршон үедэ олон зон ташуур гол шэглэлээрнь хэрэглээшьегүй һаа, гэртээ хүндэтэй газартаа үлгөөд, һахюунһандал адли һанажа байдаг.

-Эгээл түрүүн дархалһан ташуураа нүхэртөө бэлэг болгон баряа һэм. Тэрэ гэһээр яһала олон ташуур бүтээжэ,  бэшэ нүхэдтөө, танилнуудтаа, аха дүүнэртээ тараагааб. Дүү басаганайнгаа захилаар хүүгэдэй хатарай бүлгэмдэ ташуурнуудые дархалжа үгөөб, - гэжэ хэлээд,  үшөө ташуурай илгаа тухай уран гартан иигэжэ нэмэнэ: -Эрэ хүнэй,  мүн эхэнэрэй ташуур гэжэ илгаатай байдаг. Эшэншье олон янзатай байха. Улаан-Баатарай дэлгүүртэ хониной тагалсагаар эшыень бүтээһэн ташуурнуудые монголнууд наймаалжа байхыень хараа һэм. Би ехэнхидээ хуһан модо болон үхэрэй арһа хэрэглэжэ ташуур бэлдэдэгби.

Үнэхөөрөөшье,  ташуур гүрэхэдөө олон янзын арга хэрэглэгдэдэг. Цыремпил Дашинимаевич ташуурай эшэдэнь мориной толгой һиилэжэ гаргана. Һаяхана танилайнгаа захилаар тэрэнэй омогой һүлдэ һиилэжэ гаргаад,  ташуур бүтээжэ үгэһэн байна.

Уг унгиһаа эхитэй     

Дархалха шадабаритай Цыремпил ахатанай абань мэдээжэ багша, эрдэмтэн Дашинима Доржиевич Доржиев болоно. Дашинима Доржиевич Д. Банзаровай нэрэмжэтэ багшанарай дээдэ һургуулида олон жэлнүүдтэ багшалхадаа,  тоогүй олон шабинарые һурган хүмүүжүүлээ. Ёһотойл багшанарай багша болоно даа. Харин эжынь Цыпилма Дондоковна Санданова мүн багша мэргэжэлтэй байгаа. Цыремпил хүбүүн залуу багшанарай бүлэдэ хүбүүн боложо түрэхэдөө хойноо аяар 7 дүүнэрые  дахуулха ахай болоо. Дашинима Доржиевич  Цыпилма Дондоковна хоёр 4 баатар хүбүүдые, 4 дангина басагадые энэ алтан дэлхэйдэ түрэжэ,  хүлыень дүрөөдэ, гарыень ганзагада хүргөө.

-Минии нагаса абамни уран гартай алташа, мүнгэшэ нарин дархан байһан юм. Харамтайнь гэхэдэ,  арай залуугаар энэ дэлхэйһээ халин ошоһон юм даа. Би хүгшэн абаяа, нагаса абаяа хараагүйб. Урлаха гээшэмнай тэрэл нагаса талаһаа үгтэһэн шадабари хадаа. Тиигэбэшье түрэһэн абамнай мүн лэ өөрынгөө гараар юумэ урлаха шадабаритай һэн. Нэгэ ханаһаа нүгөө хана болотор номуудайнгаа шкаф дархалаа һэн. Тиихэдэ мүнөөнэйхидэ адли хэрэгсэлнүүд, хабтагай гэхэ мэтэ тон хомор байгаа даа. Юрын модон хабтагай шэлэжэ абаад, зохёогоод,  гэрэл, шэл тааруулжа һуулгаад,  амаргүй гоёор бүтээгээ һэн даа. Тиихэдэ минии дүүнэрни бултадаа юумэ оёхо, модо шулуугаар, түмэрөөр дархалха бэлигтэй юм. Цыремжит дүү басагамни хээ сохидог, хубсаһа хунар оёдог байгаа. Бүри һургуулида һуража байхадаа,  хээ сохижо бүтээһэн урлалаа урилдаанда табижа түрүүлээд, хүүгэдэй амаралгын «Орлёнок» лагеоь ошохо путёвкоор шагнагдаа һэн. Түмэн дүү басагамнай компьютерщик мэргэжэлтэй, тиигэбэшье бүд эсхэжэ,  буряад дэгэлнүүдые угаа наринаар бүтээдэг даа. Сэсэгмаа хатарай багша, Дарима хитад хэлэнэй багша,  тиихэ мүртөө уран гартайнууд даа. Эгээл одхон Дашиба хүбүүмнай одоол бэрхэ дархан, гагнууршан (Энеэнэ). Автомашина дундуурынь  тайраад,  хоёрһоо нэгэн болгожорхихо аргатай хүн. Баатар, Түмэр хоёр хүбүүднай залууханууд байгаад  бурхандаа мордошоо һэн.  Баатар яһала бэрхэ алташа дархан болоод ябатараа халижа ошоо, бэлигтэй хүбүүн дээдын замбида үтэр түргэн хэрэгтэй болошоо юм гү даа? Угаймнай хүсэ шадал төөрингүй,  аха дүүнэртэмнай дамжан ерэһэн байна, - гэжэ дүүнэрээрээ омогорхон байжа Цыремпил ахатан хөөрэнэ.

Инженер, багша

Цыремпил Дашинимаевич Доржиев хэлхеэ холбооной һалбарида 20 гаран жэлэй туршада  инженерээр  ажаллаа. Һүүлээрнь СибГУТИ-дэ багшаар амжалтатай хүдэлһэн юм. Тэндэ хүдэлхэдөө бэрхэ мэргэжэлтэдые бэлдэжэ гаргаа даа. Наһанайнгаа нүхэр Лариса Очировнатай хоёр хүбүүдые түрэжэ үндылгөөд, ашанар зээнэрээ үргэлсэн,  дуратай ажалаа эрхилжэ, ан бун ажаһууна. Уран гарайнгаа ашаар үшөө олон юумэ дархалжа һуугыт даа!