Һонирхол татама газарнууд. Мэргэдүүдэй хэрэм

Хэрэм шэнги хадын оройһоо Түгнын уудам тала, Хёлго мүрэн, Сүхэ гол элеэр харагдадаг. Энэ хэрэм эртэ урда сагһаа нютагаархидай шүтэн ябадаг тахилтай нангин газар гэжэ суутай. Эндэ байгаа хада гүбээ бүхэн өөрын онсо түүхэтэй. Тэрэнь үеһөө үедэ дамжан, үльгэр домог мэтээр таранхай.

Мэргэдүүдэй хэрэмые үшөө Хайтан гээд нэрлэдэг юм. Эрдэмтэдэй уудалһаар, Чингис хаанай үеын Тогтохо-Бэхиин сэрэгшэдэй хэрэм байһан.

Эндэхи хадын хабсал дотор хүрэшэгүй хананууд, нүхэ һүбэнүүд бии. Хэмэл хэрэмэй үлэгдэлнүүд, түүдэг носоохо тусхай газарнууд, гүнзэгы агы нүхэн байха. Хэрэмэй агы нүхэн дотор мэргэдүүдэй бүхы алта мүнгэн хадагалаатай. Тэрээн руу орохонь бэлэн бэшэ – уйтан гэгшын нүхөөр оромоор.    

Хадын үбэртэ абрикос үлирэй хоморой үзэсхэлэн оршоно. Эртэ үе сагһаа эдэ үлир жэмэсүүд ургаһаар.

Абрикосой сэсэглэхэ үе - май һарын эхинэй хоёр долоон хоног. Энэ сагта һаргама һайхан үзэгдэл анхархаар. 

Эндэ, Түгнын баханануудай нүгөө талада,  шэнхинүүр хоёр шулуу харахаар. Эдэ шулуунуудай дэргэдэ мүргэл хэхэеэ бөөнэр ерэдэг. Нэгэ шулууниинь үригүй айл бүлэнүүдые үхибүүтэй болгодог. Юундэ шэнхинүүр гээд нэрлээб гэхэдэ, мүргэлэй үедэ гуйлтатай хүнүүд тэрэ шулуу тэбэридэг. Тиихэдэнь тэрэнь шэнхинэжэ эхилээд, хүн ба шулуун хоёр нэгэдэһэн мэтэ болодог. Нилээн олон зондо эдэ шулуунууд туһалаа гэлсэдэг.