Һонор ухаатай, һайхан сэдьхэлтэй

      Мүнөө үедэ һургуулияа дүүргэһээрнай 50 жэлэй наяран, түерэн, дуулалдан ябатарнай түргөөр үнгэршэхэдэнь,  “сагай түргэн гээшэнь гайхалтай...” гэһэн үгэнүүдтэй Доржопалан Дылгырович Дымбрылов эсэгынгээ шүлэгэй мүрнүүдые эжэлүүдгүй һанадагби. Хүнэй, илангаяа харагшадтай хани халуунаар харилсадаг артистын  хуби заяан, зохёохы ажалынь  бидэниие һонирхуулдаг. Бүри түлэг дундаа 80, 90 наһандаа дүтэлэнгүй, бурханай орондо ябашахадань, ехэл шаналмаар, голхормоор байдаг даа. Тиигээдшье түрэл нютагаа сэгнэжэ, үргэжэ ябаһан артистын сагһаа урид ябахада бүришье...

     Зохёохы ажалаа зондоо зорюулба

     Буряад Уласай арадай артист Базар-Доржо Будаев 1945 оной хабар, апрелиин 24-дэ Хэжэнгын аймагай Булаг нютагта хүбдүүд угай Будын Сэрэнэй бүлэдэ түрэһэн юм. Мүнөө амиды мэндэ байбал, 77-дохи хабараа угтаха байгаал даа. Зүгөөр хүндэ үбшэн тудалдахадаа, хүниие гамнаха, хайрлахагүй байна бшуу...

   Һэбхеэн уула түшэлгэтэй, Шалсаана буурал баабай үргэлтэй хэбэд номхон Хэжэнгэеэ, түрэл тоонто Булаг нютагаа суурхуулһан Базар-Доржо Цыренович 100 гаран роль гүйсэдхэһэн, бэлиг талааниинь  дэмжэн үргэһэн Х.Намсараевай нэрэмжэтэ Буряад драмын академическэ театртаа ехэ дуратай һэн. Зохёохы ажалтай нүхэд, театр тухайгаа ходол омогорхон зохидоор хөөрэдэг бэлэй.

     Багаһаа һонор ухаатай, һургуулидаа бэрхээр һурадаг байһан Базар-Доржо хүбүүн Ленинградта дээдэ һургуули ехэ һайнаар дүүргэжэ, мэргэжэлтэ артистын диплом абаа. Наһанайнь хани нүхэр, баһал зохёохы ажал шэлэһэн, зэрэлгээтэ Зэдэ нютагһаа уг гарбалтай Галина Доржиевна Цыдыповатай дипломынь хужарлан хаража, гансал һайн, үндэр сэгнэлтэнүүдые абадаг байгаа гэжэ баясабабди.

    Түрэл театртаа 100 гаран рольнуудые шадамар бэрхээр гүйсэдхэһэн нютагаймнай бэлигтэй хүбүүнэй зохёохы ажал театрай алдар суута зүжэгүүд гэршэлнэ. Багашье, ехэшье удхатай  рольнуудые Базар-Доржо Цыренович наадахадаа, зан абарииень, маяг түхэлыень, досоохи хүсэл бодолыень тобойлгон харуулха гэжэ оролдодог байгаа.

    Ц.Шагжинай «Будамшууда» Найдан үбгэнэй, Ч.Цыдендамбаевай “Холо, ойрын түрэлнүүдтэ” Эрдэмтын, Ч.Айтматовай “Плахада” Чотбаевай, Н.В.Гоголиин “Ревизорто” Добчинскиин, Т.Миннулинай “Сагаан турлаагта” Искандерэй, Г.Башкуевай “Ниидыш даа, инагни” гэһэн зүжэгтэ Барасай, Б.Эрдынеевэй “Золгүй зондо” Серафимай, болон бусад рольнуудаа харагшадтаа зорюулһан байна.

    Ленинградта суг һураһан зохёохы нүхэдэйнгөө – бэлигтэй артистнууд, режиссёрнууд, захирал болоһон Чингис Гуруев, Владимир Кондратьев, Майдари Жапхандаев, Михаил Елбонов, Дарима Батомункуева, Людмила Дугарова, Базар-Ханда Рабданова, бусадайнгаа  амжалтатай ажал хэрэгүүдээрнь омогорхон, баясан хөөрэдэг бэлэй. Искусствын, архитектурын манлай болохо Ленинград, Петергоф, Пушкинай Царское село, Павловец ошожо хужарлаһанаа дурсадаг байгаа.

     Түрэл театрайнгаа коллективтэй хамта Москва, Ленинград хотонуудаар, Монгол гүрэнөөр,  Польшын Зелена Гура хотоор, Хальмаг Уласаар, Эрхүү, Шэтэ хотонуудаар,  Буряад Уласайнгаа хүдөө нютагуудаар гастрольдо гаража, хүндэтэй дээрэ хүлеэн угтуулдаг байһанаа хөөрөө һэн.

     Зохёохы ажалайнь, талаан бэлигэйнь хуудаһанууд тухай бэшэһэн суута журналист Бато-Мүнхэ Жигжитов зохидоор “Үнэн” соогоо арадай артист тухай хөөрөө. Поэт, Россиин габьяата артист  Чингис Гуруев үреэлэй дээжэ хүргэдэг  байгаа:

Нютаг дайдаяа суурхуулха

Нэрэ солошни үргэгдэг лэ!

Заяан хубитай буяндашни

Залуу үетэн хүртэг лэ!

      Хүнэй наһан мүнхэ бэшэ даа. Угыень үргэлжэлүүлхэ үри хүүгэдынь – мүнөө үедэ Гусиноозёрскын ОВД-гэй мушхэбэриин таһагай дарга, подполковник Эржена Базардоржиевна басаганиинь, “Николаевский” үйлэдбэриин  менеджер Алексей Базардоржиевич хүбүүниинь нэрэ солыень дээрэ үргэжэ ябана. Базар-Доржо ахатамнай 4 аша зээнэртээ аргагүй дуратай, эрхэлүүлдэг, өөгшөөдэг бэлэй.

      “Һонор ухаатай, һайхан сэдьхэлтэй, һайн һанаатай Базар-Доржыемни, манай гэр бүлые СССР-эй арадай артист, наран шэнги нагасамнай Дугаржап Цыренович Дашиев ехэ үргэдэг, дэмжэдэг бэлэй. Түрэ нарашье хэхэдэмнай, гэр байра, үбгэнэймни алдар нэрэ абахадань, ходол баясажа байдаг һэн,” - гэжэ  Галина Доржиевна нүхэрынь дурсан хэлэнэ һэн. Нагасаяа хүндэлһэн наһандаа жаргалтай байха гэжэ мэдэрһэн Галина Доржиевна нагасынгаа, Базар-Доржынгоо гэрэл зурагуудые дурасхаал болгон, бурханайнгаа хажууда үлгөөд, табяад байна һэн...

      Зохёохы ажалаа зондоо зорюулһан, үри хүүгэдээ үргэжэ жаргаһан, аша зээнэрэйнгээ амтатайе мэдэрһэн ахатан артистымнай аша буян, ажал хэрэг, нэрэ солонь зүрхэ сэдьхэлдэмнай хэтын хэтэдэ мүнхэрэн үлэхэ!

     Нютагаархидайнгаа зүгһөө Бэлигма Орбодоева бэшэжэ абаба.