Туранаа түбхинүүлнэ

Туран хадаа ганса Түнхэндэ бэшэ, мүн Буряадта эгээл үнинэй һуурин болоно. Аяар холын 1684 ондо байгуулагдаа гээд, түүхэтэ бэшэмэлнүүд соо тэмдэглэгдэнхэй. Түрэл нютагайнгаа байгуулагдаһаар 330 жэлэй ойн баярта дашарамдуулагдаһан хэмжээ ябуулгануудые ажаһуугшад  эмхидхээ. Тиихэдэ томо хандагайн дүрэтэй  хүшөө, Туран гэшэ бэшээтэй стелэ бодхоогдоо һэн.

- Стелэ бүтээлгэдэ арад зоной мүнгэн гаргашалагдаа. Нютагһаа холо ойгуур ажаһуудаг хүнүүд мүнгэ суглуулһан байна. Ойн баярай хэмжээ ябуулга эмхидхэхэдээ, ниитын нэгэ эмхи байгуулаад, ажалаа һайнаар түсэблэжэ хүдэлэе гэжэ хөөрэлдөөбди. Юуб гэхэдэ, хүнүүдһээ мүнгэ ходо суглуулжа байхада, аягүй гэжэ ойлгообди. Мүн тиихэдэ ТОС-ой нэгэдэлнүүд хүгжэжэ, манай аймагай хэдэн иимэ хүдэлөөнүүд гүрэнһөө мүнгэн шангуудта хүртэжэ эхилээ. Тэдэнэй жэшээ дээрэ Туранда түрүүшын ТОС байгуулаабди. Нютаг нугадаа хүндэтэй Василий Гескеевтэ хүтэлбэрилхыень дурадхаабди, - гэжэ “Туран” гэһэн хүдөө һууринай сомон дарга Владимир Сынгенович Хармакшанов хөөрэнэ.

Василий Дугарович ниитын ажабайдалда хамсыгаа шуун ороо. Нэн түрүүн  тэдэ һууринайнгаа стадион һэргээжэ эхилһэн байна.

- Туранайнгаа байгуулагдаһаар 330 жэлэй ойн баярнуудые үнгэргэхэеэ байгаад, стадиомнай ямар муухайб, айлшадые оруулхаар бэшэ  гэжэ хараһан байнабди. Тиимэһээ ТОС байгууламсаараа,  стадионоо һэльбэн шэнэлжэ эхилээбди, - гэжэ Василий Гескеев хэлэнэ.

Түрүүн футболой талмай бог шоройһоо, олон жэлдэ дарагдашаһан хагда ногоонһоо, ургажа эхилһэн модонуудһаа сэбэрлэгдээ. Тойроод хорёологдоо. Трибуна, волейболой талмай шэнээр бүтээгдээ.

- Энэ заһабарилгада урагшаа һанаатай эдэбхитэн хабаадаа. Түрүүшээр иимэ хүнүүдэй тоо үсөөн байбашье, булта хамтаржа, нютагаа һайжаруулха гэжэ оролдообди. Уданшьегүй ТОС-уудай урилдаануудта оролсожо, бага зэргэ мүнгэ абажа эхилээбди. 40, 60 мянган түхэриг мүнгэ шүүжэ, дали ургаһандал, үшөө ондоо хэрэг бүтээхэ гэжэ гүйлдэжэ ябаабди. Харин мүнөө Туран һууринай хүн бүхэн манай ниитын нэгэдэлдэ туһалха гэжэ оролдоно, - гэжэ Василий Дугарович мэдүүлнэ.

Туран һууринда “Табан хушуун мал” гэһэн хүшөөтэ композици табигдаа гэжэ 2021 ондо бүхы уласай сонинууд мэдүүлһэн байна. Уран гартайшуул модоор табан хушуун малай дүрсэнүүдые дархалжа, стадионойнгоо үндэр газарта табяа. Алиншье талаһаань һайнаар харагдадаг гээшэ.

“Табан хушуун мал” Туранай 335 жэлэй ойн баярта зорюулагдаа. Уран дархан В.Б.Пастыхов модоор һиилэжэ, ехэнхи ажалыень  бүтээгээ. Д.М.Ихинеев, В.М.Ихинеев, Н.С.Соктоев, сомон дарга В.С.Хармакшанов гэгшэд мүн лэ  хубитаяа оруулаа.  

 

Һүүлэй жэлнүүдтэ “Туранский” ТОС патриотическа хүмүүжүүлгэдэ гол анхаралаа хандуулна. 1941-1945 онуудай Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнда баатарлиг үхэлөөр унаһан, гэртээ бусаһан сэрэгшэдтэ зорюулагдаһан һууринай хүшөө танигдахаар бэшэ болобо гэжэ Туран һууринай үндэр наһатайшуул тэмдэглэнэ. Түмэр хорёо, нюдэ баярлуулма бартаа хэгдээ. “Парк Победы” гэжэ нэрлэгдэһэн талмай дээрэ дайнай үхибүүдтэ болон дайнай үедэ ара талада хүдэлһэн хүнүүдтэ тусхай булан бүтээгдэһэн байна, модохонууд һуулгагдаа, амарха һандалинууд табигдаа.

Мүнөө сагта ТОС эдэбхи ехэтэйгээр хүдэлһэн нютагаархидтаа зорюулагдаһан  тусхай аллей бүтээжэ байна. Эндэ Туран һууринаа холо ойгуур суурхуулжа байһан хүбүүд басагадай нэрэнүүд алтан үзэгөөр бэшэгдэхэ.

Василий Дугарович Гескеев бүхы наһаараа ажалһаа нэгэшье сухаряагүй. Олон жэлдэ барилгада ябаа,  “Туранский” совхозой байгуулагдахада, хүтэлбэрилэгшэнь болоо. Хүнгэн бэшэ 1990-ээд онуудта Туранай сельподо ажаллахадаа, магазин, кафе барюулаа, өөрөөшье хабаадалсаа.

Василий Дугарович 75 наһатай болобошье, хүнгэн солбон зандаа, нютагайнгаа ажаһуугшадые хойноо дахуулан, урагшаа дабшана.