Сагаан эдеэнэй найр

Буряад-монгол арад түмэн сагаан эдеэ ехэ хүндэлдэг - эдеэнэйнгээ дээжэ дэмы болгоогүй. Амитан бүхэн энэ дэлхэйдэ түрэхэдөө, эхын сагаан һүмбэй уужа, нэн түрүүн тэнжэнэ ха юм даа. Эгээл тиимэһээ буряад-монголшууд хада бурхадтаа, угайнгаа гарбалнуудта үглөө бүхэн сэржэмээ үргэнэ гээшэ. Эреэгшэ үнеэнэйнгээ һүмбэйһөө хэдэн олон янзын эдеэ буйлуулжа, үл залгажа ябаабди.

Баргажан голой буряадуудай иигэжэ «Сагаан эдеэнэй найр» үнгэргэжэ, сагаан эдеэнэйнгээ гүн удха тухай ургажа ябаа залуу үетэндөө дамжуулжа, мүн бусад арадташье мэдүүлжэ байһандань һайшаалтай. Тус найр нааданай үедэ гансашье сагаан эдеэ элбэгээр дэлгээд дүүрэхэ бэшэ, харин удха түгэлдэр түсэлнүүд бэелүүлэгдэхэ.

-Түрүүшын үдэр уулзалганууд үнгэрхэ. Тэндэ холо ойроһоо бууһан айлшад, нютагай малшад, олзын хэрэг эрхилэгшэд булта оролсожо, саашадаа яажа ажалаа ябуулаа һаамнай, һайн үрэ дүнтэй байхаб гэжэ хэлсэхэ. Аяншалгын һалбари хүгжөөхэдөө, ямар тала барин, ажалаа ябуулхабибди гэһэн шэглэлдэ онсо анхарал хандуулагдаха. Харин найрай хоёрдохи үдэр сагаан эдеэнэй зүйлнүүд дэлгэгдэхэ, яажа тэрэниие бүтээнэб гэһэн һуралсал үгтэхэ, - гэжэ эмхидхэн байгуулагшад дуулгана.

Үеын үедэ яажа  һү бүлэжэ, тоһо гаргадаг байгааб гэжэ нютагай зон харуулжа үгэхэ. Хүрэнгэеэ нэрэжэ, тогооной архи яажа гаргахаб гэжэ мүн лэ буужа ерэһэн айлшадта дурадхагдаха. Тиихэдэ айлшад нютагай музей, хүдөө ажахы эрхилжэ байһан малшадай буусада хүрэжэ ошохо. Түсэбэй ёһоор дуу хатарай тоглолтонуудые Баргажанай, мүн айлшалжа ошоһон бэлигтэн үгэхэ. Бүхэ барилдаашад эрхимүүдээ элирүүлхэ. Үшөө тиихэдэ гар урлал бүтээдэг урашуул өөрынгөө бүтээлнүүдые дурадхаха, һургаал заабаринуудыешье үгэхэ юм байна.

-Хүрэнгэ нэрэхэдэмнай, бозо үлэдэг. Тэрэ халуун бозоор урдандаа буряадууд хүл гараа, үе мүсөө аргалдаг байһан юм. Мүнөө энэ найр нааданай үедэ дуратай зондо тиимэ арга хэхэеэ бэлдэжэ байнаб. Хүн зон һая нэрэһэн тогооной халуун архи нэгэ хундага уугаад, гар хүлөө мүн лэ халуун бозодо боогоод хэбтэхэ, - гэжэ сагаан эдеэнэй түрүүшын фестиваль Хилгана нютагта эмхидхэгшэдэй нэгэн Надежда Бадмаева хөөрэнэ.

Сагаан эдеэнэй хоёрдохи найр нааданда аяар 500 гаран айлшад буужа ерэхээр хараалагдана. Тус нааданда ошохоёо һанаһан улад зон өөрынгөө майхануудыешье абаад, хүрэжэ ошоходонь болоно. Тэндэ майхануудые тодхохо талмай эмхидхэгшэд бэлдэжэ байнад.