Дабхарлаһан баяр

Түгнэ-Галтайн дасанда Майдари бурханаа залажа, лама санаартан нюдыень нээгээд, дэргэдэнь бодоһон 16 субаргые арамнайлжа байна.  Мухар-Шэбэрэй буряадууд тиихэдэнь сэржэм даллагаяа дэлгээнхэй зальбаран һууна, зариманиинь гороошье хэжэ ябана.

Дасанай урдахи ногоон хибэстэ талмай дээрэ үхибүүд лэ хүхилдэнэ. Зарим шуран хүбүүдынь бэе бэетэеэ барилдаад туршана. Рамнайн удаа үнгэрхэ тэмсээндээ бэлэдхэл хэнэ хаяа.

Удаан уулзаагүй нютагаархид дасандаал бэе бэетэеэ золгодог болонхой. Түгнын үргэн талада һүүлэй жэлнүүдтэ аяар дүрбэн дасан бодоод байна ха юм. Бултыень сонинойнгоо хуудаһануудта бэшээ бэлэйбди. Зандинай дуганай, Амарлин болон Суулгын  дасануудай нээлгын баярһаа репортажууд байгаа. Түгнэ-Галтайн дасанда Вандан ламын шэрээтэ боложо ерэһэн сагһаа мэдээнүүд үргэлжэ үгтөө. Уншагшаднай хараһан лэ байха аабза. 

ХАМБЫН ЗАХЯА

Арамнайн удаа Бандида хамба лама Дамба Аюшеев үгэ абахадаа, Украинада сэрэгэй алба хэжэ ябаһан хүбүүдые нэн түрүүн дурсаа:

• Эхэ ороноо хамгаалан, тэрэ муу фашистнарые даража ябана. Тиихэдэнь бидэ нютаг дээрээ дасангуудтаа хуралаа хуража, бурхандаа зальбаржа байнабди. Сэрэгшэдэй аба эжынь, түрэл садануудынь дасангаа ерэжэ, мүргэжэ байна. Энэ хүндэ сагые дабаха ёһотойбди гэжэ намгүй ойлгожо байнат. Хэдэн залуу хүбүүдэй түлөө юрөөл мүнөө даадхажа байна...

Наһан соогоо нэгэ доро 16 субарга арамнайлаагүйб. Тиимэ ушарһаа Түгнымнай дасан хуу дабхар болошонхой. Найман субаргын хажууда үшөө наймые бүтээгээд байна. Дабхар нэрэтэй аад, дабхар найман субаргатай болобо. Түгнымнай тала баян лэ байг лэ даа! Хамаг юумэн дабхар байг лэ даа! Гэр бүлэдөө дабхар хоёр хүбүүдтэй байгты! Баярнай дабхарлажа байг лэ!  

Түгнэ-Галтаймнай дасан Вандан амбайн ашаар һайжаржал байна. Нюдэндэ дулаан, сэдьхэлни дүүрэн байна. Наашаа ерэжэ ябахадаа, ехэтэ баярлааб. Шэрээтэ ламын үйлэдэ харюусалга ехэ. Хүн зон дэмжэжэл байг лэ!

Майдари бурхандаа зальбаржа ябагты! Юундэб гэхэдэ, ерээдүй сагта Майдари бурхамнай заларха гэжэ юрөөл байна.  Тиихэдээ газар дээрэ буухагүй - тэнгэри огторгойдо үзэгдөөд лэ, саашаа ябаха. Бурхан багша шэнги газар дээрэ хүнэй бэетэй залархагүй. Дахяад манда ном табихагүй. Тиимэһээ  Майдари бурханиие дасан дээрээ буулганабди. Хажуудань ерээд, мүргэжэ ябанабди. Майдари бурхандаа мүргэхэдөөл, ерээдүй сагаа бодогты! 

Бидэ, монголшууд, малаараа баян ха юмбибди. Тэрэнээ бү мартаарайт. Үргэн Түгнын талада малтайл зон баян байха. Өөдэлхэ, баяжаха. Нютагтаа малаа хаража байгты! Нэгэ үедэ үхибүүдээ инженер, юрист болгохо - дээдэ һургуули абхуулха гэжэ оролдоот. Дүнгынь? Нютагһаа гараад лэ, энэ тэрээгүүр тэнэнэ.

Суута абарга Илья Гармаевай Батор хүбүүндэнь үсэгэлдэр ошообди. Абынгаа ажал залгаад, нютаг дээрээ байхам гэнэ. Залуушуул нютаг дээрээ байгаал һаань, хэлээ, ёһо заншалаа мартахагүйбди. Голынь – ажалтай байха.

Субарга бүтээһэн зондо баярые хүргэнэб. Жэл бүри ерэжэ, сэбэрлэжэ байгты. Һайнаар шүтэжэ байгты. Заабол өөрынгөө субарга гороолһоной хэрэггүй. Бултыень лэ гороолжо байгты.

ОЛОНОЙ ТУҺАЛАМЖААР

Байгалай дасанай, Анаа дасанай, Балдан Брэйбун дасанай, Дээдэ Онгостойн дасанай, Үзөөнэй дасанай¸ Агын дасанай, Атагин дасанай, Санагын дасанай, Усть-Ордын Харганаагай дасанай, Бултумуурай дасанай, Хэжэнгын дасанай, Шэбэртын дасанай, Ивалгын Жуд дуганай болон Суулгын дасанай шэрээтэнэр хуралда оролсоһоной удаа мүн үреэлэй һайхан үгэнүүдые хэлээ.

Түгнэ-Галтайн дасан һэргээлгын бүхы ажал хэрэгые дасанай дэргэдэхи совет ябуулдаг юм. Тэрэ совет Бато Семёнов толгойлдог.

Бато Цырендондокович дасанай түүхэһээ дурсаа. Эгсэ 30 жэлэй саана энэ дасан Харгааһата нютагта Тэгшэ Бадмаевичай ударидалга доро бодхоогдоо бэлэй гэжэ һануулаа:

• 2007 онһоо Ганжуур ном уншажа байнабди. Хүнүүднай яһала хүл дээрээ гаража байна. Яһала олон малтай болоод байна. 100-300 гаран үхэртэй зон бии. Жэл бүри дасандаа суглархадаа, номой ёһоор хуу бүтээнэбди.

 Хони малаа үдхэхэ талаар ехэ хэрэг байна. Хүбүүднай юундэ Украинада ябанаб – баһал мэдээжэ ха юм даа. Нютагтаа ябаа һаа, ажалтай байха, сэрэгшэд болохомнай гэлдэхэгүй һэн.

Түгнэ-Галтайн дасанай шэрээтэ Вандан лама нэн түрүүн Хүсөөтэ нютагай ажаһуугшадта баярые хүргөө. Энэ удаа эмхидхэлэй тала даагаад абаа ха юм. Вандан ламын табан жэлэй саана шэрээтэ боложо ерэхэдэньшье, Хүсөөтын хүбүүд барилга эхилһэн.

«Дасанда ерэһэн мүнгэ тангаяа Баир Доржиевай байгуулгын счёт руу шэдэдэгби – үлүү  гарама мүнгөөр бүхы юумыемнай хээд үгэдэг», - гэжэ тэрэ тэмдэглээ. Баир Раяновта, Баир Доржиевта онсо баярые дамжуулаа. 16 субаргын гурбыень Хүсөөтын ажаһуугшад даажа абаа: Цыреновтан, Раяновтан, Зондуевтан.  
Аймагай захиргааншье Владимир Молчанов түрүүтэй мүн лэ туһа үзүүлнэ. Соёлой сайд Соёлма Дагаевашье энэ рамнайн баярта оролсоо.

Эрын гурбан наадан мүн лэ олоной хабаадалгатайгаар болоо. Этигэлэй хамбын нааданай абарга Нима Нимаев, Заншалта Һур харбалгаар федерациие толгойлогшо Дмитрий Галсанов, Сурхарбаанай гурба удаа абарга Батор Гармаев гэгшэд гол шүүгшэдэй уялга дүүргээ.