Нютагаа суурхуулна

-Манай “Хяагта” бүлгэм өөрынгөө шэглэлээр түрүү һуури эзэлжэ, Ханты-Мансийск ошохо эрхэдэ хүртөөбди. Манай бүлгэмэй 8 хүн конкурс-фестивальда ошоо. Бидэниие ехэ дулааханаар угтан абаа, - гэжэ бүлгэмэй хүтэлбэрилэгшэ Гэрэлма Дашипылова баяраараа хубаалдаа.

 Түгэсхэлэй шатада хабаадаһан бүлгэмүүд арадайнгаа дуу хатар, үндэһэн хубсаһаяа   харуулжа, харагшадай дура буляажа шадаа.  “Хяагта” бүлгэмэй  тайзан дээрэ гарахада, сугларагшад халуун альга ташалгаар тэдэниие угтан абаһан байха юм. Шэнээр оёһон дэгэлнүүдынь, буряад арадай дуунууд жюриин гэшүүдтэ ехэтэ һайхашаагдажа, бүлгэмэйхидэй талаан бэлиг үндэрөөр сэгнэгдээ.

-Энэ тэмсээн ехэ һайн бэлэдхэлтэй байгаа, үндэр хэмжээндэ эмхидхэгдээ. 1-дэхэ һуури эзэлжэ ерэһэндээ, аргагүй баяртайбди. Газар үзэжэ, соёлоо харуулжа ябахада, гоёл даа,– гэжэ бүлгэмэй түлөөлэгшэд хубаалдаба.

Буряад Уласай соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэ, бэлигтэй багша, дүрбэн тэгшэ бэрхэ Гэрэлма Владимировна Дашипылова наһанайнгаа амаралтада гараһан үндэр  наһатайшуулаа эмхидхэжэ, буряад һайхан дуунуудаа зэдэлүүлэн, зониие  хужарлуулдаг. Ямаршье нютагуудаар ябахадаа, түрэл һайхан тоонто Хяагта нютагаа магтан дууладаг. Гэхэтэй хамта нютагтаа үнгэрдэг бүхы хэмжээ ябуулгануудта эдэбхитэй оролсожо, арад зоноо баярлуулдаг. Гэрэлма Владимировна наһатайшуулаа ходол дэмжэжэ, үргэжэ, һонирхолтой тэмсээнүүдтэ хабаадуулжа, хаа-хаанагүй абаашажа, ёһотойл арадай зүжэгшэдые бэлдээ гэжэ хэлэхэдэ, алдуу болохогүй.

Хиидынгээ обоогой ара хоймороор

Хүгжэмдэн урданал Хүдэр голнай.

Хүдөө талаар таряагаар бүрхөөгдэһэн

Хүндэ зэргэтэйл нютаг зомнай.

Эгээл уужам лэ, эгээл һайхан лэ

Эжы абымнай түрэл нютаг.

 

“Хяагта” бүлгэм 10 жэлэйнгээ ойн баярые байгша оной ноябриин 28-да тэмдэглэхэеэ бэлэдхэл хэжэ байна. Энэ бүлгэмэй түүхэниинь ехэл һонин юм. Хяагтын аймагай энгэр талые эзэлһэн Энхэ-Тала нютаг тоонтотой, 30 жэлэй туршада сэрэгэй албанда ябаһан Рампилов Александр Доржиевичай нэрэтэй     холбоотой. Энэ хүн дуулаха дуратай байһандаа, нютагтаа бүлгэм бии болгохоб, нютагайнгаа нэрээр заабол нэрлэхэб гэһэн бодолоо ходол сэдьхэл һанаандаа абаад ябадаг байгаа. Энэ һанал бодолоо тэрэ бэелүүлжэ шадаа.  Хяагтын аймагай нютагай эблэлэй түрүүлэгшээр 20 гаран жэлэй туршада ябаһан Буряад Уласай Арадай Хуралай һунгамал Чимбеев Найдан Данзанович, Ородой Холбоото Уласай габьяата зүжэгшэн, Оперо болон баледэй театрай  гол дуушан, Алтай һайхан нютагай  Занданов Дамба Гуржапович, Улаан-Үдын худалдаа наймаанай техникумэй захиралаар олон жэлдэ ябаһан Мункуев Дмитрий Цыдендамбаевич гэгшэд Александр Рампиловые дэмжэжэ, хүсэлөө бэелүүлхэ хэрэгтэнь ехэ туһа хүргэһэн юм.

-Бүлгэм байгуулагдаа, теэд хаанаһаа хүгжэмэй хүтэлбэрилэгшые олохо гээшэбибди гэһэн гол асуудал тобойн гараа. Энэ асуудалда харюу яһала түргэн  олдоо. Мунина Тамара Михайловна танилни Дашипылова Гэрэлма Владимировнае дурадхаа һэн. Гэрэлма Владимировна Хэжэнгын басаган байба. Тэрэ Улаан-Үдын хүгжэмэй колледж дүүргэһэнэй удаа Алтай һууринда ажаллаһан байна. Хожомынь нютагаймнай бэри болоһон юм. “Уряал” бүлгэмэй аккомпаниатораар хүдэлһэн. 1997 ондо Улаан-Үдын Лхасаран Линхобоевой нэрэмжэтэ хүгжэмэй 1-дэхи һургуулиин буряад арадай зэмсэгүүдэй таһагые даагшаар ажаллаа. “Буряад Уласай соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэ” гэһэн үндэр нэрэ зэргэдэ хүртэһэн. 2012 онһоо мүнөө болотор “Хяагта” бүлгэмөө эрхимээр абаад ябана, - гэжэ Александр Рампилов хөөрэнэ һэн.

“Хяагта” бүлгэм эгээ түрүүшынгээ тоглолто Улаан-Үдэдэ, Буркоопсоюзай эмхидхэһэн Сагаалганай яармагта харуулһан байна. Энэ нааданда оролсожо, олон харагшадай, эмхидхэгшэдэй зүгһөө үндэр сэгнэлтэдэ хүртөө бэлэй.  Энэнь саашанхи зохёохы замдань ехэл түлхисэ боложо үгөө. Тэрэ сагһаа  хойшо “Хяагта” бүлгэм бүхы һайндэрнүүдтэ таһалгаряагүй хабаадалсаһаар.

Наһатайшуулай бүлгэм олон жэлэй туршада “Рассвет” гэһэн соёлой түбтэ ажалаа ябуулна. Мүнөө бүлгэмдэ 17 гэшүүд. Александр Рампилов, Валерий Парпаев, Цырма Дашинимаева, Борис Цыбиктаров гэгшэд гол дуушад байгаа. Мүнөөдэр тэдэ  амаралтада гаранхай, харин Надежда Батуева хонгёо һайхан хоолойгоороо арад зоноо баярлуулһан зандаа.

Булгатова Серафима Борисовна, Жапова Анарида Цыбеновна (бүлгэмэй староста), Бадмаева Дарижап Гатыповна,  Бадмаева Валентина Дымбрыловна, Мандирова Галина Галсановна, Малханова Тамара Кирилловна гэгшэд бүлгэмэй эдэбхитэй гэшүүд. Залуу үетэншье ансамбльда ехэ дуратайгаар ябадаг юм. Нэрлэбэл, аграрна колледжын 3-дахи курсын оюутан Бадмаева Наталья,  лесопромышленна колледжын 2-дохи курсын оюутан Раблаев Алдар.

 

“Хяагта” бүлгэм байгуулагдаһаар 10 жэл болобо. Буряад һайхан дуунуудаа зэдэлүүлэн, уласхоорондын,  уласай, можо хоорондын олон тоото хэмжээ ябуулгануудта, тэмсээнүүдтэ эдэбхитэйгээр оролсожо, богонихон сагай болзор соо ялас гэмэ амжалтануудые туйлаа. Нэрлэбэл, тэдэ  “Зимняя соната” гэһэн Уласхоорондын конкурс-фестивальда  1-дэхи шатын дипломдо хүртэһэн  байна (Улаан-Үдэ, 2019).  “Лучшие из лучших” гэһэн тэмсээнэй 1-дэхи шатын, “На крыльях таланта” гэһэн Уласхоорондын тэмсээнэй 1-дэхи шатын лауреадууд боложо тодороо. Бүхэроссиин “Казачья культура единения”, Уласхоорондын “Живой родник”, “Дууша Улаан-Үдэ” гэһэн конкурс-фестивальнуудай 2-дохи шатын дипломуудаар шагнагдаа һэн. 2019 ондо үнгэргэгдэһэн “Булагад угай” ба 2021 оной “Ёрдын нааданай” эдэбхитэй хабаадагшад мүн.

-Манай бүлгэмэй гэшүүд бэрхэнүүд, урагшаа һанаатай, эрмэлзэл ехэтэй. Бидэнэй амжалта туйлахада, түрэлхиднай, үхибүүднай, аша зээнэрнай баярладаг, үдэр бүри бидэниие дэмжэжэ, заяаемнай дээшэнь ходол үргэжэ байдаг, - гэжэ  Гэрэлма Владимировна тэмдэглэнэ.

 

 “Хяагта” бүлгэмэйхидтэ саашанхи ажаябуулгадань  амжалта хүсэнэбди. Үлгы һайхан дайдаһаа үршөөлтэй, үлзы баян хэшэгтэй, буурашагүй буянтай, сээжэ һонор, сэдьхэл сагаан, ябаһан газартаа ямбатай, ошоһон газартаа олзотой, зон нүхэдтөө, айл аймагтаа хүндэтэй, эбтэй һайхан жаргажа һуугыт даа.

Зүрхөөрөө, шэхээрээ, нюдөөрөө,

Дурлажал, шагнажал, шэртэжэл,

Зүүдээрээ, зүнгөөрөө, сэдьхэлээрээ,

Харажал, мэдэжэл, хүндэлжэл,

Түрэл нютагтаа дурлаһан наһамни–

Түүрээжэ магтаһан үемни.

Сэдьхэлээрээ, ухаагаараа, һанаагаараа,

Сэгнэжэл, ойлгожол, таажал.

Бэлигээрээ, шүлэгөөрөө, дуугаараа

Бурьялжал, харьялжал, хангюурдажал,

Түрэл нютагтаа дурлаһан наһамни –

Түүрээжэ магтаһан үемни.

 

                Янжима Дармаева

                Лариса Батомункуева, Хяагтын аймагай нютагай эблэлэй түрүүлэгшэ