Урданай урлал һэргээгшэ

Холын газарта гэрээ һанахадань...

Холын тэрэ хари газарта сэрэгэй тусхай хэмжээ ябуулгада хабаадажа байһан хүбүүдээ дэмжэн, туһа үзүүлхэ гэжэ олониинын ажал ябуулдаг һайн һанаатан оролдожо, али болохоороо хамһалсана. Тусхай хэмжээ ябуулгын эхилхэтэй сасуу бултадаа элшэ хүсөө нэгэдүүлжэ, сэрэгтэ ябаһан хүбүүдтээ шадаха зэргээрээ арад зон туһалжа эхилһэн тухайнь булта мэдэжэ байнабди. Хүн зониие хажуудаа суглуулха аргатай, тиихэ мүртөө ударидахы шадалтай хүбүүд басагад энэ талаар нилээд ехэ ажал ябулна. Эгээл иимэ зон Бадмажаб Гындынцыреновта хандажа, буряад-монгол гэр түхеэрэлүүлбэ.

-Иимэ гэрнүүд хилэ шадар табигдаад, тэндэ хооллохо газар түхеэрэгдэнэ. Манайхид эндэһээ ошожо, тэндэ алба хаажа байһан хүбүүдтээ бууза банша шанажа, халуун эдеэгээр хангана. Тиихэдэнь манай заншалта һэеы гэр тон тааруу. Хүйтэн болоһон сагта энэ гэртээ галаа түлеэд, халуун хоолоо барихада зохид даа. Үшөө нютагһаа холо өөрынгөө заншалта гэртээ ороходоо буряад ороноо саг зуура ерэһэндэл болоно хэбэртэй даа, - гэжэ Бадмажаб ахатан хэлээд, дээрэнь үшөө иигэжэ нэмэнэ. – Иимэ хандалга ороходонь, тон дуратайгаар тодон абаабди. Хэрэглэгдэжэ байһан гэр байгаа. Зарим ханануудайнь үдөөбэри таһарһан байхадань, тэдэнииень шэнэлээбди. Шанар һайтай, уһанда норохогүй бүдөөр хушалтыень  шэнээр оёобди. Түмэр зууха тааруулжа табяабди. Бага багаар шэнэлхэ, тааруулха ажалнууд байгаа ааб даа. Мүнөө задалаад, суглуулжа бэлдээд,  баруун тээшээ эльгээгдэхээр бэлэн болгохобди.

Монгол гэр бариха һонирхолтой

Буряад-монгол гэр заһабарилхыень Бадмажаб ахатанда дэмы хандаагүй. Хори гаран жэлэй туршада сэдхүүлшын, оршуулагшын ажалтай ябаһан Бадмажаб Валерьевич Гындынцыренов сүлөө сагтаа буряад монгол гэрнүүдые урданай ёһо соонь бүтээжэ эхилһэн юм. Түрүүшын гэрэй барилгаһаа яһала саг үнгэрөө, дүршэлтэй болоо.

-Һэеы гэр яһала үнинэй дархалнабди. Бидэнэй онсо илгаа гэхэдэ, урданайхяарнь лэ бүтээнэбди. Эгээл түрүүн гэрэйнгээ ханануудые хэхэ модоёо голой эрьеэр суглуулнабди. Тэрэнээ хэбтэ оруулжа нугалдаг, гасадаг гээшэбди. Һүүлээрнь тэрэнээ зорожо нарин болгоод,  хэбээрнь тайраад, гэрэй хана суглуулалгын ажал хэгдэдэг. Тиихэдэ хуһа модо матажа, гэрэй тооно ёһоорнь түхэреэлнэбди, - гэжэ гэр дархалжа бүтээгшэ Бадмажаб Валерьевич ажалайнгаа зарим тэды нюусануудые уудална.

Мүнөө үедэ ажалай ямаршье хэрэгсэлнүүд бии болоһон сагта ажал хүнгэдхэгдэнэ ха юм. Хабтагай модо голоорнь тайража, нариихан хабтаһануудые гаргаад, монгол гэрэй хана бүтээдэг болоһон байха. Улаан-Үдэдэ хэдыхэн эмхинүүд буряад монгол гэр бүтээнэбди гэжэ соносхолнуудые үгэнэ. Хүнэй һанаагаар ямаршье гэр баригдана. Зариманиинь хэдэн сонхотой, хууха үүдэтэй, шэл тоонотой гэхэ мэтэ даа. Үшөө тиихэдэ түмэр гагнажа бүтээгдэһэн гэрнүүдынь бэрхэшүүл барижархина. Хушалтаншье үнгэ бүриин дурадхагдана, тиихэдэ үшөө хэмэл һэеы, холоффайбер, барилгын элдэб материалнууд.

-Мүнөө хүн зон элдэб аргаар ямаршье эд хэрэглэжэ гэрнүүдые барина даа. Бидэ заншалта аргаараа бүтээдэг гээшэбди. Бүмбэр сагаан хониной нооһо даража бүтээһэн һэеы соо ороходо гоёхон даа. Хэды тиигэбэшье мүнөөнэй материал хэрэглэжэ, захил хэгшын һанаанда таарамаар бүтээдэгбди. Хэн бэ даа заншалаа алдангүй урданайхяараа барилга хэхэ ёһотой ха юм, - гэжэ Бадмажаб ахатан һанамжална.

Уран гартай Бадмажаб ахатанай гэрэй модон бэе бэлэн болгоходонь, тэрэнэй хани нүхэр Жаргалма Валерьевна гадарынь тааруулжа, шадамар бэрхээр оёно. Һэеы хэбээрнь тааруулжа эсхээд һуулгана, тэрэнэйнь норохогүйнь түлөө уһа табидаггүй оксфорд гэжэ нэрэтэй бүдөөр саб сагаан хушалта оёжо бүтээнэ. Энэ гэр бүлэ юрэдөө монгол туургата арадуудай анханһаа ажамидаржа ябаһан һэеы гэртэ хабаатай бүхы юумэ дархалжа үгэхэ аргатай даа.

Захил хэхэ дуратай һаа...

Һүүлэй жэлнүүдтэ буряадууд зуһаландаа гү, али хүдөө нютагуудта газаагаа буряад монгол гэр табиха дуратай болонхой. «Айлшадые угтахада гоё даа», «Зундаа эндээ унтахада гоё байна» гэжэ зоной хэлэжэ байһыень һананаб. Һэеы гэр гээшэ задалха, суглуулхада бэлэн, хаанашье хүрэтэр абаад ябахаар. Тиимэһээ нүүдэлшэ арадуудай ажамидардаг гэр болоно ха юм даа. Элинсэгүүдэйнгээ заншалта гэр бүтээлгэхэ гэбэл, манай нүхэр Бадмажаб Гындынцыреновта хандахада болохо. Бадмажаб Валерьевич танда гэр барижа үгэхэһөө гадна һэеы гэртэ хабаатай, мүн монгол туургата арадуудай түүхэ тухай һонин мэдээ хөөрэжэ үгэхэ.