Ниигэм 22 feb 2023 754

Дайшалхы нүхэдөө дурсаба

1989 оной февралиин 15. СССР болон хүршэ Афганистан гүрэнэй хоорондохи хилэ. Узбек ССР-эй Термез хотодо «Найрамдалай» хүүргэ дээгүүр 40-дэхи армиин һүүлшын сэрэгшэд һубарин гарана.

© фото: Байкал Дейли сайтһаа

Эгээл һүүлдэнь армиин ахалагша, генерал-лейтенант Борис Громов гарахадаа, иигэжэ хэлэһэн юм: "Минии ара нюрганда нэгэшье совет солдат, офицер болон прапорщигууд байхагүй. Иигээд лэ 9 жэлэй түршада үргэлжэлһэн дайн дүүрэбэ".

Нэрлэгдээгүй дайн

Тэрэ гэһээр аяар 34 жэл ходорон ошобол даа. СССР-эй һүүлшын сэрэгшэдэй Афганистан гүрэн орхижо гараһан түүхэтэ энэ үдэр халуун газарта алба хааһан сэрэгшэд сугларжа, дайшалхы нүхэдөө һанан дурсадаг заншалтай. Февралиин 15-да Гадаада гүрэнэй дэбисхэр дээрэ сэрэгэй уялга дүүргэжэ ябатараа алдалан унаһан сэрэгшэдэй дурасхаалай үдэр гэжэ 2010 ондо баталагдаһан юм. Заншалта ёһоороо бүхы гүрэн дотор энэ үдэртэй дашарамдуулан, хэмжээ ябуулганууд үнгэргэгдөө. Нүхэдөө дурсаһан үдэртэ зорюулагдажа, Улаан-Үдэ хотодошье митинг болоһон байна.  “Дайнда ошоһон нүхэдтөө” сэсэрлигтэ “Хара   зула сэсэг” (“Чёрный тюльпан”) гэжэ нэрлэгдэһэн хүшөөгэй дэргэдэ Афганистанай дайнда хабаадаһан сэрэгшэд, олониитын эмхинүүдэй түлөөлэгшэд болон засаг баригшад сугларбад. Һаншагаа сайжа эхилһэн дайнай ветерануудтай хамта ургажа ябаһан улаан бургааһад мүн лэ жагсаалда хабаадаба.

Жагсаал

Эхэ орондоо дуратайгаар үри хүүгэдээ хүмүүжүүлхэ хэрэгтэ иимэ хэмжээ ябуулганууд тон һайнаар нүлөөлдэгынь мэдээжэ. Афган дайнда унаһан үетэн нүхэдөө дурсахаяа ерэһэн зоной зэргэдэ - сэрэгшэдэй түрэл гаралнуудынь, танилнуудынь.

- Энэ үдэр бидэ  дайшалхы нүхэдөө дурсан һананабди. Сэрэгэйнгээ уялга дүүрэн дүүргэһэн, ами наһаяа хайрлангүй үгэһэн нүхэдэйнгөө хойноһоо амгалан үедэ энэ дэлхэйһээ халин ошоһон зомнай жэлһээ жэлдэ олошоржо байһаниинь харамтай. Бидэнэй нэгэдэл ажабайдалай гүн соо ходо ябадаг. Али болохо ажалда хам оролсожо хүдэлдэг. Илангаяа эдиршүүлые Эхэ орондоо дуратайгаар хүмүүжүүлхэ хэрэгтэ. Мүнөө энэ тохёолдоод байһан хүндүүлхэй сагта бидэ шадаха зэргээрээ туһалалсанабди. Тэндэ, холо газарта сэрэгэй уялгануудые дүүргэжэ байһан баатарнуудай гэртэхин, манай жасада хандажа байгты. Баян дүршэлөөрөө хубаалдахабди, - гэжэ Афганистанай дайнай ветерануудай нэгэдэлэй түрүүлэгшэ Валерий Молоков хэлэбэ.

Удаань эндэ сугларагшад Баатарай үхэлөөр алдалан унаһан сэрэгшэдэйнгээ мүнхэ дурасхаалда шэмээгүй байдал тогтоон жагсабад. Баглаа, гүрлөө сэсэгүүдые «Хара зула сэсэг» гэжэ нэрлэгдэһэн хүшөөдэ табибад.

Аша туһатай

Сэрэгэй тусхай хэмжээ ябуулгын соносхогдоһон түрүүшын үдэрһөө Афган дайнай ветеранууд туһа үзүүлжэ эхилээ. Дайшалхы баян дүршэлтэй ветеранууд залуу һүрэг сэрэгшэдтэ мэдэхэ, шадахаяа нюунгүйгөөр дамжуулна.

- Эгээл түрүүн туһа хүргэгшэдэй тоодо Афган дайнай ветеранууд байгаа. Залуушуулые һургахаһаа гадна тэдэнэр эм мүрөөрөө зэргэлжэ, сэрэгэй газарта алба хаажа байнад. Сэгнэшэгүй дүршэлөө дамжуулна, - гэжэ Арадай Хуралай Түрүүлэгшын орлогшо Татьяна Мантатова тэмдэглэнэ.

Арбаад жэлэй туршада бурьялһан энэ дайнда Буряад ороноймнай 26 сэрэгшэ баатарай үхэлөөр унаа, 2 хүн һураггүйгөөр үгы болоо. Тиихэдэ 200 гаран сэрэгшэд шархатажа, гэртээ бусаһан байна.

Автор: Булат БАДМАЕВ

Фото: Байкал Дейли сайтһаа