Ой модондоо гамтайгаар

Түнхэнэй аймагай бүхы дэ­бисхэр байгаали хамгаалгын үндэһэтэнэй хүреэлэн гээд тоологдодог юм. Тиимэһээ тус айма­гай ажаһуугшадай, илангаяа ургажа ябаа залуу халаанай оршон тойрон­хи байгаалияа хамгаалга хадаа гол уялга болоно ха юм.

Һаяхана Түнхэнэй зургаан һургуулиин ой модоной багахан эмхинүүдэй дунда слёт эмхидхэгдээ. Аймагай эрдэм һуралсалай таһаг энэ хэрэгые бүхыгөөрөө дэмжэнэ. Түнхэнэй Үндэһэтэнэй хүреэлэнтэй хамта иимэ ехэ урилдаа эмхидхээ. Мүнөө жэлэй хэмжээ ябуулга Улаан номдо оруулагдаһан саһата бараста зорюулагдаа.

Баян түүхэтэй

Зүүн Мүрэнэй дунда һургуулиин «Родничок» гэһэн ой модоной эм- хиин гэшүүд болохо Марина Масло­ва Владислав Галсанов хоёрто слёт ехээр һайшаагдаа.

- Слёдой үедэ ехэ олон һонирхолтой нааданууд эмхид­хэгдээ. Манай аймаг дотор Улаан номдо ороһон ургамалнууд болон ан амитад тухай олон асуудалнууд үгтөө. Бидэ тэдээндэ хуу харюусажа шадаабди. Зураг дээрэ элдэб шубуу- нуудай дальбараануудые хараад, ямар шубуунай хүбүүхэн бэ гэжэ тааха урилдаан баһа һонирхолтой байгаа. Саһата барасай үлөөһэн мүрнүүдые хараабди, бусадшье амитадай талада үлөөһэн мүрөөрнь таагаабди, - гэжэ ой модоной эмхиин гэшүүн Владислав Галсанов хөөрэнэ.

Марина Маслова 10-дахи классай һурагша юм. «Род­ничок» эмхидэ 5-дахи классһаа яба­даг болонхой.

- Манай 5-дахи класста орохо­домнай, хүтэлбэрилэгшөөр био­логиин багша Марина Дмитриевна Тарнавская болоо һэн. Багшамнай өөрөө олон жэлэй хугасаада Зүүн Мүрэнэй һургуулида хүдэлдэг, ой модоной «Родничок» эмхиие 30 гаран жэл даажа абаад ябана. Түрүүшын үдэрһөө абаад, байгаали хамгаалгын бэрхэшээлтэ асуудал- нууд тухай маанадтаа хөөрэжэл байдаг. Хэшээлнүүднай ганса һургуулиингаа байшанууд соо болонгүй, уһа голой, ой модоной хажууда үнгэргэгдэдэг. Улаан номдо ороһон ургамалнуудые багшамнай харуулжа, һонирхолтой хөөрөөнүүдые дэлгэдэг гээшэ. Зарим иимэ ургамалнууд һургуулиимнай хорёо соошье ургадаг. Тэдэниие гэшхэнгүй, хатахаяа һанахадань, уһалаад байдагбди. Ой соо ямар м о д о д ургадаг бэ гэжэ һургуулиимнай һурагша бүхэн мэдэнэ гээд һанагдана, - гэжэ Мари­на Маслова тэмдэглэн хөөрэнэ.

«Родничок» эмхиин гэшүүд байгаали хамгаалгын хэмжээ ябуулгану­удые һургуули болон һуурин дото­роо ходо эмхидхэжэ байдаг. Һүүлэй жэлнүүдтэ тэдэ батарейкэнүүдые, пластикова амһартануудые хубаа- гаад суглуулна. 2022 ондо Зүүн- Мүрэнэй һурагшад уласай слёдто хабаадажа, 6-дахи һуури эзэлһэн байна. Мүнөө жэлдэ аймаг дотороо тэдэ шангай 2-дохи һуурида гараа. Оройдоол хоёр очкогоор Түнхэн һууринай һургуулиин «Пион» эмхиһээ хойно гараа.

Иигэжэ мүнөө үеын халаан аяар холын 1971 ондо эхи табигдаһан «Родничок» эмхиингээ заншал үргэлжэлүүлнэ.

Шэнээр һэргээгдээ

Тус слёдто шангай 3-дахи һуури П.Билдаевай нэрэмжэтэ Аршаа­най дунда һургуулиин «Росток» гэһэн ой модоной эмхи эзэлээ. Һуралсалайнгаа гуламта 7-8-дахи классуудай һурагшад шадамар бэрхээр түлөөлөө. Биологиин багша Жанна Степановна Павловагай уда­ридалга доро үхибүүд эршэтэйгээр ажал хэрэгээ ябуулна.

- Аршаанай һургуулида ой модоной эмхи үнинэй хүдэлжэ байһан. 2022 ондо Түнхэнэй Үндэһэтэнэй хүреэлэнэй туһаламжаар энээниие шэнээр һэргээһэн байнабди. 7-дохи классай үхибүүдтэй хүдэлжэ эхилээбди. Хүреэлэнэй Аршаа- най инспекторскэ таһаг маанадтай нягта харилсаа хол­боотойгоор хүдэлнэ. Һ у р а г ш а д н а й тиишээ ошожо, ой модоной һалбарида хэрэглэ­дэг хэрэгсэлнүүдтэй танилсаа. Ой руу хамта ошообди. Модон хэды наһатайб, үндэрынь хэдыб гэжэ яагаад тоо­лодог бэ гэжэ хаража абаабди. Мүн видео болон фотоловушканууд хайшан гээд хүдэлдэг бэ гэжэ танилсаһандаа, үхибүүднай ехэ баяртай, - гэжэ баг­ша Жанна Павлова хөөрэнэ.

2021 ондо Аршаанай һургуули ашаглалгада тушаагдаһан юм. Тиимэһээ табан жэлэй хугасаада дэбисхэр дээрэнь модо отололгын, ургуулалгын, огород тарилгын болон бусад ажалнууд хорюултай. «Росток» гэһэн ой модоной эмхиин гэшүүд энэ табан жэлэй үнгэрхэдэ, өөһэдөө теплицэ бүтээжэ, модону­удые тарижа туршаха түсэбтэйнүүд. Һургуулиингаа дэбисхэр дээрэ ургадаг ургамалнуудые шэнжэлдэг болохо. Байгаали хамгаалгын талаар бусадшье ажал бүри эдэбхитэйгээр эмхидхэгдэдэг болохо.

2023 ондо Аршаанай һургуулиин үхибүүд онлайн аргаар бүхэроссиин байгаали хамгаалгын урилдаанда амжалтатайгаар хабаадаһан байна. Олон гэгшын 1-дэхи, 2-дохи, 3-дахи шатын дипломуудые һурагшад аба­жа шадаа.