Буряад Уласай ниислэл Улаан-Үдэ ажалай алдар габьяагай хото гэжэ һурагшадта һануулба

«Эхэ орон юунһээ эхитэйб» гэжэ патриотическа хүмүүжүүлгын түсэлэй хэмжээндэ Агууехэ Илалтын 80 жэлэй ойдо дашарамдуулан, 2-дохи дунда һургуулиин 8-дахи ангиин һурагшадта Улаан-Үдэ юундэ ажалай алдар габьяагай хото болоноб, ямар үйлэдбэринүүд Агууехэ Эсэгын дайнай үедэ фронтдо туһалааб гэжэ хөөрэжэ үгэбэ.

– «Ажалай алдар габьяагай хото» гэһэн нэрэ зэргэ Улаан-Үдэ хотодо 2023 оной сентябрь һарада олгогдоо һэн. Агууехэ Эсэгын дайнай үедэ ажалай баатаршалга, шэн зориг гаргаһан ажаһуугшадтай хотонуудта энэ үндэр нэрэ зэргэ олгогдодог. Манай хото илалтада туйлай ехэ хубитаяа оруулһан, заводто, госпитальдо хүдэлһэн, фронтдо тон хэрэгтэй юумэ үйлэдбэрилжэ эльгээһэн ара талын ажалшадаар омогорходог, - гэжэ Россиин «Эрдэм болбосорол» ниигэмэй лектор, Буряадай гүрэнэй Доржи Банзаровай нэрэмжэтэ университедэй түүхын кафедра даагша Алтына Шойдонова хэлэбэ.

Дайнай үедэ Улаан-Үдын ПВРЗ Гүрэнэй хамгаалгын хорооной Улаан Тугаар гурба удаа шагнагдаһан юм. Мяха үйлэдбэрилдэг комбинадай гаргадаг продукциин хэмжээн дайнай урдахи жэлнүүдтэй сасуулбал, 80 хубяар дээшэлээ һэн. Харин Зэдын комбинадай вольфрам олон совет танкнуудай хуягта хэрэглэгдэжэ байгаа. Улаан-Үдын авиационно заводто бүтээгдэдэг, мүн заһабарилагдадаг агаарай онгосонууд Москвада, Курска дугаагта, Севастополь хотын түлөө байлдаануудта хабаадаһан юм. Дайнай үедэ Улаан-Үдэ хотын 14 госпитальдо 30 000 гаран шархатаһан  сэрэгшэд аргалуулһан байна. 

Улаан-Үдын 2-дохи дунда һургуули баян түүхэтэй. Энээн тухай болбосоролой тус эмхиин захирал, түүхын багша  Андрей Ляхов һануулба.

– Агууехэ Эсэгын дайнай үедэ эндэ 942-дохи госпиталиин эмнэлгын корпус байгаа. Һургуулиин байшан 2017 ондо шэнээр баригдаа һэн. Багшанар, һурагшад эмнэлгын газарай түүхэ, аргашад тухай дурасхаал гамтайгаар хадагалжа байдаг. Эндэ Улаан армиин сэрэгшэдэй ами наһа абаржа, шархатаһан зониие эдэгээдэг һэн, - гэжэ Андрей Ляхов хөөрэбэ.

Лекциин үедэ холын 40-өөд онуудай гэрэл зурагуудые харуулба, тэрэ тоодо 1945 ондо Соведүүдэй талмай дээрэ Илалтын һайндэр тэмдэглэлгын үдэрэй гэрэл зураг. Тиихэдэ Улаан-Үдэ хотын ажаһуугшадай нэрэнүүдые дурдаһан баримтануудые сугларагшад хараба.

– Буряад орондо богони сагай хугасаада фронт эд зөөрёор хангаха үүргэтэй 44 шэнэ үйлэдбэри байгуулагдаһан байна. Эдэ үйлэдбэринүүдэй ажалшадай үнэн шударгы ажал Агууехэ Илалта дүтэлүүлэлсээ. Мүнөө жэлдэ Илалтын 80 жэлэй ой тэмдэглэхэбди. Буряад ороной ажаһуугшадай сэрэгэй ба ажалай баатаршалганууд тухай һанажа, элинсэг хулинсагайнгаа мүнхэ дурасхаалай, ерээдүйн ажамидаралай  түлөө эдэ бүгэдые мэдэжэ ябаха хэрэгтэй, - гэжэ Алтына Шойдонова хэлэбэ.

Агууехэ Илалтын 80 жэлэй ойдо зорюулагдаһан хэшээл Буряад Уласай Засагай газарай, Россиин «Эрдэм болбосорол» ниигэмэй хамгаалал доро үнгэргэгдэбэ.

Һануулхада, Эхэ орондоо дуратайгаар хүмүүжүүлгын түсэл Буряад Уласай Толгойлогшо Алексей Цыденовэй үүсхэлээр бэелүүлэгдэнэ. Буряад орон Росси дотор иимэ түсэл бэелүүлжэ эхилһэн түрүүшын нютаг можо болоно. Алас Дурнын тойрогоор Россиин Юрэнхылэгшын бүрин эрхэтэ түлөөлэгшын орлогшо Григорий Куранов түсэл бэелүүлгэ адаглаха харюусалгата нюураар томилогдоо.