​Дурасхаалыень ёhолон, дуратайгаа мэдүүлэе

Анна Огороднигой гэрэл зураг

Өөрынгөө үхибүүнһээ үлүүгээр тэдэнэйнгээ үринэрые - ашанар, зээнэрээ һанаха жама ёһо ажабайдалда үдэр бүри үнэн бодотоор баталагдажа байдаг. Тиигэжэ мүнөө эршэ хүсэн дундаа ябаһан бидэнииешье үбгэ эсэгэнэрнай эльгэндээ тэбэрижэ, эрхэлүүлжэ жаргуулдаг һааб даа. Манай үеын зоной хүгшэн, нагаса абанар бултал дайнда хабаадаһан байна. Мүнөөдэр тэдэнэйнгээ ашыень харюулжа, сониной хуудаһан дээрэ намтарыень дурдаха гэжэ шиидээбди.

Баяр Ширапов, «Буряад үнэн» Хэблэлэй байшанай захирал – ахамад редактор: 

- Нагаса баабаймни Цыбандоржо Гытыпов (1903-1984) Хэжэнгын Ушхайта һууринай хүн ябаһан. Һүзэг ехэтэй, юрын малша айлай хүбүүн. 16-17 наһатайдаа Хэжэнгын түхэреэндэ Балагад хушуунай хёморолдоондо Худанай лама Сандан Цыденовые түлөөлжэ, Зүблэлтэ засагай хууляар хожомойнгоо эрхэеэ нилээдгүй хасуулһан. Эсэгын дайнай үеэр ара талын ажалда Архангельск шадар ябуулһан. Байһанаа сэхэ бүхыень ехэ турьяхагүйн һургуули һайса гараһан хадаа ехэ юумэ хөөрөөгүй. 

Аркадий Батомункуев, «Буряад үнэн» Хэблэлэй байшанай ахамад дизайнер: 

- Минии эсэгэ Осор Нимаевич, үбгэн абамни Бата-Мунко, абгамни Даша-Дондок Нимаевич, мүн тиихэдэ үбгэн абымни түрэһэн дүүнэр Гомбо, Ширип-Жалсан, Намжил (Гүрдэй) – булта дайнда хабаадаһан. Үбгэн абымни эжы Дулма дайнай дүүрэһэншье хойно Суулга нютагайнгаа захада һандайбша дээрэ һуугаад, дүрбэн хүбүүдээ, хоёр ашаяа хүлеэдэг байһан юм. Харин түрэлхид сооһоо минии эсэгэ Осор Нимаевич Батомункуев лэ дайнһаа мэндэ бусаха хубитай байгаа. Абань, абганарынь, ахань дайнай газарта баатарай үхэлөөр унаа. Эсэгэмни 1944 ондо сэрэгтэ татагдаад, Японтой дайнда хабаадаһан. Сержант, сэрэгэй отделениин командир Эсэгын дайнай орденоор, «Дайшалхы габьяагай түлөө», «Япониие илаһанай түлөө» медальнуудаар шагнагдаһан. 1950 ондо сэрэгэй албанһаа бусахадань, бүхы нютагаархиднай Нимаевууд сооһоо ори гансаараа амиды мэндэ үлэхэ заяатай байһан эсэгыемни нюдэнһөө нулимса гүйлгэн угтаа бэлэй. 

Ирина Галтаева, «Буряад үнэн» сониной дизайнер: 

- Үбгэн абамни Санжиев Сынгэ Санжиевич дайнай эхиндэ Забайкалиин сэрэгэй тойрогой 67- дохи буудалгын полкын бүридэлдэ алба хаажа байтараа, Москвагай сэрэгэй тойрогой мэдэлдэ эльгээгдэһэн юм. КПСС-эй гэшүүн байһан хадаа 32 коммунистнуудай тусхай бүлэгтэ оруулагдажа, Белоруссиин партизанска хүдэлөөнэй штаб руу шэглүүлэгдэжэ, Внуковска аэродромой техническэ складай даргаар алба хааһан байна. Эсэгын дайнай II шатын орденоор, «Эсэгын дайнай партизанда» гэһэн II шатын медаляар, «Германиие илаһанай түлөө» медаляар, «Хүндэлэлэй Тэмдэг» орденоор шагнагдаһан. Дайнһаа бусаад, түрэл колхоздоо бухгалтераар, түрүүлэгшын орлогшоор, түрүүлэгшээр, экономистаар хүдэлһэн. 

Даши-Доржо Болотов, «Буряад үнэн» сониной эрхилэгшэ: 

- Минии хүгшэн аба нагаса аба хоёрни хоюулаа дайнда хабаадаһан юм. Хүгшэн абамни – Соржын Болод – Зүүн фронтдо алба хааһан, штабай дэргэдэ ахалагша бэшээшэ байһан. Харин нагаса абамни Цыбиков Дулбо Ринчинович, 131- дэхи Ленинградска полкын 45- дахи гвардейскэ Красносельскэ дивизиин мэргэн буудагша, 1945 оной февралиин 22-то 5 немецые хюдажа, һүүлээрнь хүндөөр шархатаһан 2 нүхэрөө, үшөө тиихэдэ 1 офицерые аюулгүй газарта гаргажа абарһанай түлөө Алдар Солын III шатын ордендо хүртэһэн. Дайнһаа бусаад, үбгэн абанарни хоюулаа суута Кировэй нэрэмжэтэ колхоздо амжалтатай хүдэлһэн. 

Борис Балданов, 22 жэлдэ сурбалжалагша: 

- Минии таабай Жап Аюрович Якшеев 1914 ондо түрэһэн намтартай. Сэрэгэй албанда 1936 ондо татагдаад, дайнһаа 1945 оной октябриин 20-до бусаа. 94-дэхи болон 144-дэхи буудалгын дивизидэ алба гараа. 1944 оной октябрь һарада зүүн хүлөө буудуулаа. Мүн Кенигсберг абалгын үедэ баруун гартаа шархатаа. «Кенигсберг хото хүрэхэеэ ябахадамнай, дүтэхэнэ фашистнууд бомбо хаяжархёо. Шоройдо хушагдашоод, ганса хоёр хүлөө урагша-хойшонь хүдэлгэжэ хэбтэхэдэмни, ород субилагша эхэнэр намай малтажа абараа бэлэй», - гэжэ хүгшэн абынгаа хөөрэһые һанагшаб. 

Сарюуна Эрдынеева, «Буряад үнэн» сониной харюусалгата секретарь:

- Манай эмгэй Гармажап Ринчиновнагай ахань Дамбажаб Ринчинович Ринчинов Зэдын аймагай Алцаг һууринда 1925 ондо түрэһэн юм. Дайнай эхилхэтэй сасуу 20-тойхон ябаад, сэрэгэй албанда татагдаа. Офицерэй курс түргэн болзорто гараһанай удаа лейтенантын нэрэ зэргэтэй Баруун фронт руу эльгээгдэһэн байна. Архивай баримтануудые уудалхада, 1944 оной май һарада һураггүй үгы болоо. Үшөө тиихэдэ үбгөөгэймнай аха Батожаб Эрдынеевич Будаев Агуу дайнһаа баһал бусаха заяагүй байгаа... Эмгэйн эсэгэ Ринчин Ринчинович Ринчинов дайнда оролсоһон гэжэ тоотой гээд, минии эжы дуулгаба. Байлдаанай газарнуудай дэргэдэ адуу манаһан юм ха. Наһатайшаг хадань иимэ ажалда ябуулаа ёһотой гэжэ һананаб. Багахан ябахадаа харагша һэм - олон-олон шагналнууд рамкын саана ханада үлгөөтэй байгша һэн. Тэдээниие гартаа барижа үзэдэг һаа гээд, хорхойтогшо бэлэйб... 

Дарима Анандаева, burunen.ru сайтын эрхилэгшэ: 

- Минии хадам үбгэн аба Содбоев Ананда Содбоевич дайнай дүлэтэ жэлнүүдэй шэрүүн байлдаануудта хабаадаа. Тэрэ Агын Буряадай тойрогой Хойто-Ага нютагта 1923 ондо түрэһэн юм. 1941 ондо дайнда мордожо, танкда эсэргүүсэлгын пехотодо ябаа. Удаань 1942 оной май һараһаа 1945 оной январь болотор 1-дэхи миномётно бригадын бүридэлдэ байлдаануудта хабаадаа. 1945-1946 онуудта Горький хотын сэрэгэй заводто хүдэлөө. 1946 ондо сэрэгэй албанһаа табигдажа, эхин классуудай багшаар, интернадай хүмүүжүүлэгшээр, «Хойто-Ага» колхоздо хонишоноор хүдэлөө. «РСФСР-эй Арадай гэгээрэлэй отличник» гэһэн нэрэ зэргэдэ хүртэһэн.