Урданай сонинуудай удхаар: Агууехэ Илалтын 20 жэлэй ойдо

Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай дүүрэһээр 80 жэлэй ойдо дашарамдуулан, 104-дэхи жэлээ хэблэгдэжэ байһан сонинойнгоо түүхын хуудаһануудые иран, урданай ажабайдал, оршон тойрон ямар байгааб гэжэ һонирхобобди.

СССР-эй Оборонын министрэй приказ 1965 оной майн 9-эй «Буряад Үнэн» сониндо хэблэгдээ:

1965 оной майн 9          № 125                      Москва хото

Нүхэд солдадууд, матросууд, сержантнууд, старшинанууд!

Нүхэд офицернүүд, генералнууд, адмиралнууд!

Армиин, флодой сэрэгшэд, Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнда хабаадаһан бүхы хүнүүд!

Дэлхэйн хоёрдохи дай үүдхэһэн фашис Германи Советскэ Союзай, антигитлеровскэ коалициин оронуудай зэбсэгтэ хщсэнщщдэй сохилто доро бщрин диилдэжэ, үгэ дуугүйгөөр капитуляци хэһэнһээнь хойшо 20 жэл үнгэрбэ.

Энэ гайхамшаг үдэр совет хүнүүдтэ илангаяа хүндэтэй, дурасхаалтай.

Фронт дээрэ, тыл дотор жагсаһан бүхы совет хүнүүдэй шэн зоригто оролдолгоор Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай түүхэтэ илалта туйлагдаа. Советскэ Союзай арадууд энэ хүндэ, шуһата байлдаануудай үедэ хэлбэришэгүй суртал бодолтой, патриот уялгаяа һайн мэдэдэг байһанаа тодоруулаа, эрэлхэг зоригой, бата тэсэбэриин, шэн габьяагай гайхамшаг жэшээнүүдые бүхы дэлхэйдэ харуулаа. Эдэнэй баатар габьяань мартагдахагүй…

Гитлеровскэ булимтрагшадые илаһан агууехэ илалтын 20 жэлэй ойтой дашарамдуулан, бүхы Совет Зэбсэгтэ хүсэнүүдэй сэрэгшэдые, Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнда хабаадаһан бүхы хүнүүдые амаршалан, баяр хүргэнэб.

Энэ алдарта үдэрые тэмдэглэн, ЗАХИРХАМНИ:

Мүнөөдэр майн 9-дэ, нютагай сагаар 21 часта Эхэ ороной ниислэл Москвада, сюзна республикануудай ниислэлнүүдтэ, Герой-городууд: Ленинград, Волгоград, Севастополь ба Одессэдэ, сэрэгэй округуудай болон флодуудай сэрэгүүдэй управленинүүдэй байдаг городуудта, тэрэшэлэн Брест, Брянск, Горький, Грозный, Днепропетровск, Донецк, Эрхүү, Красноярск, Курск, Мурманск, Новороссийск, Омск, Орджоникидзе, Орел, Петропавловск-на-Камчатке, Смоленкск, тула, Харьков, Челябинск, Урда-Сахалинск городуудта артиллериин 30 буудалгаар салют хэхэ…

Баатар габьяата совет арад, тэрэнэй шэн зоригто Зэбсэгтэ Хүсэнүүд мандаха болтогой!

Манай бүхы илалтануудые үүсхэгшэ, эмхидхэгшэ – Советскэ Союзай Коммунис парти мандаха болтогой!

СССР-эй Оборонын министр, Советскэ Союзай маршал Р. Малиновский.

СССР-эй Верховно Соведэй Президиумэй Указ

Энэл дугаарта «1941-1945 онуудай Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнда илаһаар хорин жэл» гэһэн баярай медаль бии болгохо тухай СССР-эй Верховно Соведэй Президиумэй Указ хэблэгдээ.

СССР-эй Верховно Соведэй Президиумэй тогтооһониинь:

1941-1945 онуудай Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнда (фашис Германиие илаһаар 20 жэл болоһоной ойе тэмдэглэжэ, «1941-1945 онуудай Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнда илаһаар хорин жэл» гэһэн ойн баярай медаль бии болгохо. 1941-1945 онуудай Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнда илаһаар хорин жэл» гэһэн ойн баярай медаль тухай дүрим абаха.

 1941-1945 онуудай Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнда илаһаар хорин жэл» гэһэн ойн баярай медалиин түхэл хэлбэри баталха.

СССР-эй Верховно Соведэй Президиумэй Түрүүлэгшэ А. МИКОЯН.

СССР-эй Верховно Соведэй Президиумэй Секретарь М. ГЕОРГАДЗЕ.

Москва. Кремль                                                                        1965 оной майн 7.

1965 оной майн 12-ой сониндо «1941-1945 онуудай Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнда илаһаар хорин жэл гэһэн ойн баярай медаль тухай дүрим болон ойн баярай медалиин түхэл хэлбэри абтаһан байна.

1965 оной майн 13-ай сониндо энэ медалиин фото-зураг толилогдоо.

«Кремлиин Съезднүүдэй ордон соо баяр ёһололой суглаан болобо»

МОСКВА, майн 8. (ТАСС). 1941-1945 онуудай туршада Советскэ Союзай Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнда совет арадай илажа гараһаар 20 жэлэй ондо зорюулагдаһан баяр ёһололой суглаан Кремлиин Съезднүүдэй ордон соо болоо. Москвагай ажалшад болон Совет Армиин, Далайн Сэрэгэй Флодой түлөөлэгшэд суглаанда хабаадалсаба.

Коммунис партиин болон Советскэ правительствын хүтэлбэрилэгшэдэй, гитлеровскэ Германиин илагдаһанай 20 жэлэй ойн һайндэртэ Москва ерэһэн делегацинуудай толгойлогшонорой, коммунис болон хүдэлмэришэнэй хүдэлөөнэй элитэ ехэ ажал ябуулагшадай президиумдэ харагдахадань, сугларагшад тэдэниие нэрьемэ шанга альта ташалгаар угтаа.

КПСС-эй ЦК-гай Президиумэй гэшүүн, КПСС-эй ЦК-гай секретарь М. А. Суслов суглаа нээгээ.

КПСС-эй ЦК-гай Нэгэдэхи секретарь Л.И. Брежнев элидхэл хээ.

Эндэ «Совет арадай Агууехэ илалта» гэһэн гаршаг доро асари ехэ статья газетын гурбан хуудаһанда хэблэгдэһэн байна.

«Совет арадай Агууехэ илалта»

Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнда совет арадай илаһаар 20 жэлэй ойдо зорюулагдаһан баяр ёһололой суглаан дээрэ нүхэр Л.И. БРЕЖНЕВЭЙ хэһэн элидхэл:

…Гитлеровскэ Германиин Советскэ Союзда добтолон ороһон үе дэлхэйн хоёрдохи дайнай шэнэ шатын эхин болоо. Совет арадта энэ хадаа фашис булимтарагшадта эсэргүү Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай эхин болоо бэлэй…

Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай үедэхи фронт болон тылэй геройнуудай олониинь бүхы дэлхэйдэ мэдээжэ. Бэшэ геройнуудые сугтаа алба хааһан полкынхидынь, нютагайхидынь мэдэдэг. Харин олон миллион хүнүүдэй нэрэнүүд үргэн ниитэ зондо үшөө мэдэгдэдэг болоодүй. Тэдэнэй зариманиинь байлдаанда унаа, зариманиинь мүнөө амиды мэндэ ажал хүдэлмэриеэ эрхилжэ байдаг. Даруу һайхан зантай, эгээлэй эдэ хүнүүд жэшээлэшэгүй эрэлхэг зориг, үхэлһөө айхагүй ябадал, оюун ухаа, һүбэлгэн ухамай ябадал, илаха гэһэн нутаршагүй зориг харуулаа. Ёһотой һайхан хүнэй гайхамшаг шэнжэ шанарые харуулха шэмэг гоё үгэнүүд дэлхэй дээрэ хэды хаб, би мэдэнэгүйб. Гэбэшье эдэ бүхы үгэ бүхэниие совет хүн бүхэн тушаа, солдат, патриот, Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай сэрэгшэ бүхэн тушаа хэлэмээр лэ!

Фашистнуудтай дайлалдаха үедөө эрэлхэг зориг, баатаршалга харуулһанайнгаа түлөө 7 миллион совет сэрэгшэд Советскэ Союзай орден, медальнуудаар шагнагданхай. 11 мянган хүн Советскэ Союзай Геройн нэрэ зэргэдэ хүртэнхэй…

 «Илагша арадай алдарта һайндэр»

Илалтын үдэрэй хүндэлэлдэ Москвагай Улаан талмай дээрэ болоһон сэрэгэй парад

Улаан талмай дээрэ Илалтын тугууд намилзана. Мүнөөдэр эндэхи талмайда сугларагшад хүхюу баяртайнууд, зугаа найр хүлеэжэ ядана…

…Курантнуудай ханхинаан соностоно. Кремлиин Спасска башни дээрэхи стрелкэнүүд эгсэ арба гэһэн тоо харуулна. Парад хүлеэн абаһан СССР-эй Оборонын министр Советскэ Союзай маршал Р.Я. Малиновский нээмэл машинаар талмайда гаража ерэнэ. Парад командалагша армиин генерал А.И. Белобородов урдаһаань дабшана. Илалтын үдэрэй хүндэлэлдэ эмхидхэгдэхэ парадта Москвагай гарнизоной сэрэгүүдэй бэлэн болоһон тухай министртэ мэдээсэнэ…

Гүрэнэйнгөө хүсэ харуулһан һүр жабхаланта сэрэгэй зэбсэгүүд, техникэ баһал Улаан талмайда харуулагдаа.

«Нэерыш, Илалтын аянгата дуун!» гэһэн репортаж соо Буряад Уласта болоһон парад тухай тодоор бэшэгдэнхэй.

P.S. Эдэ бүхы һонинуудаар һонирхобол, «Буряад Үнэнэй» сайтда орожо, архив гэһэн тобшо даража, 104-дохи жэлээ хэблэгдэжэ байһан сониной бүхы түүхэтэ баялиг хужарлан, анхаран уншаха аргатайт.

Урданай сонинуудай удхаар