1219
Сэсэгма Цыриторова, буряад хэлэнэй багша, hургуулиин завуч:
Хүбүүнэйнгээ хүүгэдэй сэсэрлигтэ ябахада, гэртээ сүлөөтэй сагтань телефон ехээр барюулдаггүй байгаабди. Һургуулида ороходонь, хэшээлнүүдтээ абаад ябахыень юрын кнопкотой телефон абажа үгөөд, гэртээ бага сага смартфоноор наададаг hэн. Тиигээд 5-дахи ангиин болоходоо, хүбүүмнай гэнтэ ёhото «буhалгаа» хэhэн юм: «Би иимэ юрын телефонтой hургуулидаа ошохогүйб! Тэндэ бүхы хүүгэд телефоноор наададаг, элдэб hонин нааданууд тухай хоорондоо хөөрэлдэдэг. Харин би тэрэ нааданууд тухай оройдоо юушье мэдэхэгүйб, дуулаашьегүйб. Нүхэдтэеэ хөөрэлдэхэ юумэн үгы!»
Бидэ хүбүүгээ ехээр хайрлажа, смартфонииень hургуулидань үгэдэг, гэртээшье удаахан наадхуулдаг болообди. Теэд адаглахада, хэмгүй ехээр анхаран, гаджедhаа hалахаяа болиходонь, дахин хинан хизаарлажа эхилээбди. Ёhото тэмсэл дайн болодог даа!
Татьяна Чимитова, врач-рентгенолог, дизайнер, уран зурааша - иллюстратор, Ага тосхондо «Студио 1.0.8.» гэhэн зохёохы мастерской байгуулагша:
Би хоёр хүбүүдэй эжыб. Тиигээд нялха багаяа унтуулха, эдеэлүүлхэ үедөө аха Тензин хүбүүнэйнгээ хажуудамни гонгиножо, шууяжа, hаалта үзүүлхэгүйн тула смартфон барюулжа hамааруулдаг байгааб. Тэрэ дары амгалан тэнюун байдал тогтохо. Саашадаа хүбүүмнай өөрөө телефон эрижэ абаад, удаан сагай туршада наададаг болоод, буляажа абахада бархирха. Тиигээд, минии ажаглалтаар, эсэгынгээ гү, али минии телефон руу удаан шагаахада, баhа адли өөрынгөө гаджет руу шунахайран харадаг байгаа. Тиимэhээ би нэн түрүүн өөрыгөө хизаарлахые оролдодогби. Телефон руу ехээр шагаангүй, хүбүүнтэеэ зураг зураха, ном уншаха, ондоо hонин наадануудые наадаха гэжэ оролдодог болооб.
Арюна Дармаева, юрист:
Манай 5-тай Дари басаган баhал телефоноор наадаха аргагүй дуратай. Гартань смартфон барюулхада, шууяхаяа, гонгинохоёо болёод, удаан сагай туршада абяа аниргүй hуухадань, сүлөөтэй, амгалан байдал тогтодог. Теэд үнжэгэн бишыхан бэедэнь, ухаа сэдьхэлдэнь хорото нүлөө үзүүлэгдэнэ ха юм! Тиимэhээ басаганайнгаа анхарал телефонhоо зайсуулжа, сэбэр агаарта сэнгүүлдэг, хүгжэлтэдэнь туhатай наадануудаар, гоё зурагуудтай номуудаар hонирхуулхые оролдодог болообди.
Мүнөө олон залуу бүлэнүүд үхибүүдтэеэ хамта наадахын, тамираар хүгжөөхын хэрэгhээ хашаржа, смартфонуудые барюулжа hамааруулаад, бэеэ сүлөөлхые оролдодог гэжэ эли. Теэд ерээдүйн сагта тэрэнь үхибүүдые элдэб янзын үбшэнгүүдээр, ехэ гасалан зоболонгуудаар эрьеэд сохижо магадгүй.
Людмила Будаева, багша, психолог, буряад хэлэнэй «Толи» хэрэгсэл байгуулагша:
Мүнөө мобильна телефон соо «Родительский контроль» гэжэ ехэ hайн хабсаргалта (приложени) бии болоhон. Би үхибүүдэйнгээ телефонууд соо тэрээниие табяад, гаджедhаа дулдыдаха ябадалтай тэмсэдэгби.
Тусхай режимдэ табигдаhан хабсаргалта үхибүүнэй наадаха сагые хизаарладаг, нэгэ хэды сагай үнгэрхэдэ, нааданай программануудые болюулжа хаадаг. Тиигээд үдэшын 9 сагта телефон өөрөө унтараад, тэрэниие гансал гэртэхин носоожо ябуулха аргатай.
Тус программаар мүн лэ гэртэхин өөhэдыгөө - үбгэниинь hамгаяа, hамганиинь үбгэеэ хинан хизаарлаха аргатай. Би, жэшээнь, өөрыгөө хизаарладагби. Заагдаhан сагта смартфон өөрөө элдэб программануудые болюулаад: «Хүрөө!» гэhэн дохёогоор захирдаг. Yхибүүдээ зүбөөр хүмүүжүүлхын тула нэн түрүүн эжы абынь жэшээ эгээл шухала ха юм.
Автор: Баярма БАТОРОВА
Фото: Баярма Баторовагай дурадхаһан гэрэл зурагууд
