1402
2018 оной апрель һарада «Байгал» сэтгүүлэй 2-дохи дугаарта “Далан долоон домог” гэһэн урилдаанда эхи табиһан Галина Очировагай “Гутай нютагай домогууд” зоной һонирхол үүсхээ, эрдэни-зэндэмэни мэтэ мэдэрэл түрүүлээ. Хуушан монголшо, БНЦ-гэй эрдэмтэн Галина Номогоновна Ш-Н.Хобитуевай «Хори буряадай түүхэ”, энэ хүдэлмэрииень үргэлжэлүүлһэн Аюша Очировай бүтээл, “Бишыхан записка”, “Шэдитэ хүүр”, “Аршаанай дуһал”, “Миларайбын намтар” оршуулһан гэжэ мэдээжэ. Мүнөө Гутай нютагай домогуудые амяарынь ном болгон гаргахаар ажал ябуулна.
Иигэжэ манай толилолгонуудһаа уламжалан авторнуудай номуудаа гаргуулһан ушарнууд олон юм. Дабхар баяр болодог даа!
Агын тойрогой Ж. Балданжабоной нэрэмжэтэ уран зохёолой нэгэдэлэй мүнөө үеын толгойлогшо Батор Шагдаровтай хөөрэлдөөн болон нэгэдэлэй гэшүүдэй шүлэг, зохёолнууд үгтөө.
Иимэ нэгэдэлнүүд урданайхидаал адли һалбаржа, бадаржа байгаагүйшье һаа, урагшаа тэгүүлхэ замһаа хадуураагүй зандаа юм. Энэ үүсхэлынь дэмжэжэ, анхаралаа хандуулжа байя: дуһал баяршье далай болодог.
Прозо бэшэхэ зоной хомордоод байһан сагта мэдээжэ уран зохёолшо Александр Лыгденов шэнэ бүтээлээ – “Нүүдэлшэд” гэһэн уран һайханай-баримтата туужаяа уншагшадта дурадхаба. “Сартуулнуудые Дундада Азиһаа Чингисхаанай үедэ Монголой газар дайда руу туугдажа асарагдаһан зон гэжэ һанадагби. Зарим эрдэмтэд энээниие буруушаажашье магад”, - гээд, автор оролто үгэ соогоо бэшэнэ.
Үнэхөөрөөшье, иимэ һанамжые дэмжэхэшье, огто таһа буруушаахашье зон дайралдадаг гээшэ. Александр Лыгденов өөрөө эрдэмтэн бэшэшье һаа, энэ талаар түүхын шэнжэлгэнүүдые уншаһан, шудалһан хүн хадаа сартуул угсаатан тухай хужарлама һонирхолтой хөөрэлдөөнэй эхи табижа магад бэзэ. Монголой Завхан аймаг руушье аяншалгаар ошохо зорилготой ха.
Монголой суута ирагуу найрагша Р. Чойномой “Буряад” найраглалда талархалай харюу Сэмжүүхэйн нэрэһээ бэшэһэн Лубсанай Оюунсэсэгые дурдая. Буряад шудалалгын академидэ нарин бэшэгэй даргаар ажалладаг түүхын ухаанай доктор Л.Оюунсэсэг Р.Чойномой найруулгые дахан, гол героиниин зүгһөө удхатай, уянгатай бэшэгээ толилуулба ха юм.
Онсо һонин үүсхэл бэшэ гү? Сэмжүүхэйн амин сэдьхэл соо өөрөө орошоод байһанда адли мэдэрэлдэ абтаа ёһотой, иимэ мүрнүүдые бэшэжэ байхадаа.
Уран зохёолой юртэмсэ, юрэнхыдөө, захагүйл даа.
Галина Базаржапова-Дашеева, «Байгал» сэтгүүлэй эрхилэгшэ
