​​Залитай залуушуул залархань

Тээмэндэ Москва хотоор айлшалхадаа, Борис Щукинай нэрэмжэтэ Театральна институдай Буряад студиин оюутад зүжэг табихань гэжэ hураг дуулажа, hургуулииень хараха, hургаалыень сэгнэхэ золтой байбаб.

Эндэ манай 9 хүбүүд, басагад москвагаархидые, холо ойроhоо ерэhэн айлшадые үнэн бэлиг талаангаараа гайхуулба. Зал дүүрэн сугларһан элдэб яhанай харагшад үйлын дүүрэхэдэ, халуун альга ташалгаар манай залуу зүжэгшэдые дэмжэжэ байгаа. Эсэстэнь бодожо, удаан тэдэниие тайзанhаа табяагүй. Баглаа сэсэгүүдыешье баряа. Бидэ үхибүүдээрээ, аша зээнэртэеэ, нүхэдтэйнь - 20- ёод гаран хүн омогорхон хараабди. Сэдьхэлдээ сэсэг, зүрхэндөө зула бадаруулаад, үни удаан жаргалтай ябаабди. Тон гүнзэгыгөөр сэдьхэлэймнай хүбшэргэй дайрагдаа… Томо гол хотын тайзан дээрэ хадаа гү, али ондоо яhатанай яг анхаралтайгаар дэмжэн хүхихэдэ гү... Нүгөө талаhаань харахада, москвагаархид театрта ямар дуратай гээшэб! Али тэдэнэр Ази түбиин арадай соёлоор hонирхоно гээшэ гү... Тэрээнhээнь боложо гү, бүришье ехээр анхаралаа хандуулжа, амаа ангайгаад хараабди.

Түрүүшын үдэр буряад арадай түүхэ бэшэгүүд дээрэ үндэhэлhэн «Минии нэрэ Бальжин» гэжэ Сойжин Жамбаловагай найруулан зохёоhон гүнзэгы удхатай зүжэг табяа. Эндэ манай угсаатанай 16-дахи зуун жэлэй түүхэ мүнөө үеын залуушуулай нюдөөр харанабди. Бальжин хатанай шэн зоригтой оролдолгоор Хори буряадууд түрэл дайдадаа, тоонтодоо бусаад, амгалан тайбан ажаhууна. Энэ зүжэг буряад хэлэндэ Намжилма Цыденова оршуулаа. Хүгжэм тааруулагша - Дахалэ Жамбалов - өөрөө лимбэ, морин хуур дээрэ наадана. Театрай дээдэ һургуулиин доцент О.А. Комарова залуу зүжэгшэдэй уран хэлэлгэ дээрэ хүдэлөө, харин бүжэг хатарта Мария Сиукаева hургаhан байна. Уран хүтэлбэрилэгшэнь, “хоёрдохи эжынь” – Людмила Сергеевна Ворошилова. Манай бүлэгые hургуулидань Ворошиловтан гэдэг юм ха.

«Минии нэрэ Бальжин» гэжэ зүжэгтэ 8 хүн хабаадана: Игорь Раднаев, Арюна Цыденова, Дахалэ Жамбалов, Арина Желаева, Бато Шойнжонов, Бальжин Арданабазарова, Владимир Иринцеев, Раиса Бадмаева. Гайхалтай юумэн гэхэдэ, зүжэг 2 хэлэн дээрэ зэргэ ябана, тон hонин онсо найруулгатай. Хатанай рольдо 4 дангина hэлгэсэлдэн, яахын аргагүй гоёор наадана. Эндэ арадайнгаа түүхэ, ёhо заншал, гурим заабари нягтаар харуулна. Морин хуурай, лимбын уянгата аялга, урданай ута дуун зэдэлжэ, хүн бүхэнэй хүбшэргэй дайрана.

Л.С. Ворошилова – Россиин соёлой габьяата ажаябуулагша, Кабардино-Балкариин соёлой габьяата ажалшан - Буряад Уласай хото хүдөөhөө ошоhон гүлмэр үхибүүдые эхэ мэтээр энхэржэ, дүй дүршэлөөрөө хубаалдажа, дээдэ гарай зүжэгшэд болгоо гэжэ hананаб. Людмила Сергеевнатай танилсаад хөөрэлдэхэдэ, зан абари hайтай, юрын эхэнэр. Манай залуушуулда, түрэлхидтэнь, Байгал далай, байгаалидамнай дуратайгаа мэдүүлээ. Улаан-Үдэ, Ага, Эрхүүгэй хото нютагуудаар аяншалhанаа, томо-бага тайзан дээрэ оюутадаараа зүжэг, тоглолто табиhанаа ехэ дулаанаар хөөрөө.

Евгений Вахтанговай нэрэмжэтэ театрай дэргэдэхи Б. Щукинай нэрэмжэтэ Театрай дээдэ һургуули мүнөө жэл октябриин 23-да 100 жэлэйнгээ ой тэмдэглэхэнь. «Щукын» ректор Евгений Владимирович Князев эрдэмтэй, шадамар бэрхэ хүтэлбэрилэгшэ хадаа соёлой hургуулиин байшан ёhотой ордон-үргөө болгонхой. 60-аад гаран жэл эндэ суута Александр Ширвиндт багшална. Мүн Василий Лановой оюутадые уран хэлэлгэдэ hургана. Дээдэ һургуулиин ажабайдал үдэр hүнигүй бурьялжа байдаг. «Щукаhаа» гараhан актёрнууд уян нугархай, өөрын маяг, онсо хэлэтэй байдаг гэжэ тоологдоно.

Үшөө француз драматург Эдман Ростанай «Романтики» гэжэ уянгата дуутай, хухюун наадатай комеди ород хэлэн дээрэ хараабди. Зүжэг соо Ромео, Джульетта шэнги инаг дуранай хүсэндэ абтаhан Сильвета Персине хоёрой ушаралта ябадалнууд, мэхэтэй эсэгэнэрэй зүрилдөө г.м. тон бэрхээр харуулагдана. Ирагуу тодо, уран хурса хэлэтэй, хонгёо дуутай, олон хатар, hонин зугаатай зүжэгэй үйлэнүүдые нюдөө сабшангүй хаража, эльгээ тэбэрин энеэлдэжэ гараабди. Ялагар тологор хубсаhаниинь, тайзанай шэмэглэл хэрэгсэлнүүд, гоёолто зурагууд саг бүри hэлгэгдэжэ, залуу актёрнуудай наадахада, туһа болоно. Иимэ бэрхэ, далияа ургаhан, залитай, согтой шэнэ халаан Х. Намсараевай нэрэмжэтэ Буряад драмын театрта буухань. Эдэмнай мүнөө гүрэнэй шалгалта тушаажа, Щукинай нэрэмжэтэ Театральна институт дүүргэhэн дээдэ гарай мэргэжэлтэд болообди гэhэн үнэмшэлгэ абаад, 89-дэхи хаһа ахамад нүхэдтэеэ эхилхэ.

Алла ЭРДЫНЕЕВА, хэлэ бэшэгэй эрдэмэй дид-доктор, БГУ-гай доцент, багшын ажалай ветеран