Хяагтын музейн түүхэтэ баяр

Энэ музей Байгал шадарай баруун-урда нютагуудай болон Кяхта хотын түүхэтэ баримтануудай эгээл ехэ жаса болоно. XX-дохи зуун жэлэй эхин болотор тус музей Буряад орон дотороо эрдэмэй-шэнжэлэлхы ори ганса эмхин байһан юм.

 Мүнөөдэр музейн жасада 120 000 түүхэтэ дансанууд наринаар хадагалагданхай. Кяхта хотын, Хяагтын аймагай, Буряад ороной, Орос Уласай түүхэ, хүгжэлтэ тодорхойлһон дансанууд, зүйлнүүд, бодото баримтанууд суглуулагданхай. Оршон тойронхи байгаалиин ан амитадай болон ургамалнуудай эгээл баян суглуулбари эндэ бии. Гадна али нэгэн газарһаа олдоһон түүхэтэ зүйлнүүд, XVII-XIX-дэхи зуун жэлнүүдэй хугасаада ябуулагдажа байһан  ород-хитадай худалдаа-наймаанай үеын баримта болохо зэр зэмсэгүүд олоной үзэмжэдэ дэлгээгдэнхэй. «Дансанууд болон гэрэл дансанууд» гэһэн таһагта хамта дээрээ 5000 данса, фотозурагууд суглуулагдаад байна. Гэхэтэй хамта «Эгээл хомор номуудай» тоодо 30 мянган ном болон картанууд оронхой.

 1890 ондо музей байгуулха талаар суглаан боложо, саг зуурын хороон байгуулагдажа, эмхидхэлэй түрүүшын асуудалнууд хэлсэгдээд, августын 1-ндэ дансануудай дэбтэр бэшэгдэжэ эхилһэн түүхэтэй.

1894 оной июлиин 13-нда Кяхтын аралжаа наймаашад суглаа эмхидхэжэ, музей нээлгын ёһолол болоһон байна.
Музейн бүридэлдэ Ородой болон Монголой хани барисаанай музей, «Сүхэ-Баатарай музей», Улаан-Үдэ хотын таһаг, эрдэмэй жасын, олоной экскурсиин, эгээл хомор номуудай таһагууд ороно.
Музейн мэргэжэлтэд нэгэ жэлэй туршада 600 гаран экскурси эмхидхэнэ, һуралсалай шэглэлээр 100-аад хэмжээ ябуулгануудые үнгэргэнэ.

Жасын эгээл хомор болон мэдээжэ зүйлнүүд Бельги, Монгол, Хитад гүрэнүүдтэ, Москва, Шэтэ, Южно-Сахалинск хотонуудта эмхидхэгдэһэн үзэсхэлэнгүүдтэ табигдадаг.

Жэлэй туршада дунда зэргээр 30 мянган харагшад музей ерэжэ, баялигтайнь танилсадаг", - гээд Буряад Уласай Соёлой яаманһаа мэдээсэгдэнэ.