Буряадай оперо болон баледэй театрта ямар сэдэбээр зүжэг табимаар бэ?

Мүнөө сагта үндэһэн буряад оперын болон баледэй зүжэг найруулан табиха сэдэбүүдые бодомжолхоор. Юундэб гэхэдэ, хариин болон ород зүжэг оршуулжа, тайзан дээрэ табихань элбэгжээ. Тиимэһээ буряад арадта ямар сэдэбээр оперо болон балет найруулан табихаар саг мүнөө тулажа ерээб гэһэн асуудалтай хандабабди.

Туяна Зондуева, Буряад Уласай Соёлой яаманай мэдээсэлгын түбэй захирал, сэтгүүлшэн:

- Энэ асуудал хоёр талаһаа хараалхам. Yндэһэн буряад оперо, балет табигшадта хэрэгтэй гү, али харагшадта? Сентябрь һарада соносхогдохо мүрысөөнэй эрилтээр яһатан, шажан - илгаагүй. Һануулһуу, манай түрүүшын үндэһэн оперо «Энхэ-Булат баатар» олон ондоо ороной абьяас бэлигтэй мэргэжэлтэдэй ашаар табигдаа бэлэй.

Харагшадай талаһаа тэмдэглэбэл, буряад арадай болон классическа хатарай балет хэрэгтэй. «Красавица Ангара» балет жэшээлэн харая. Тус балет 50-яад онуудай һүүлдэ гараһаншье һаа, улас түрын политикын асуудал зураглаагүй.

Yндэһэн оперын сэдэбүүд олон. «Энхэ-Булат баатар» оперо «Шоно-Баатар» гэһэн поэмэ дээрэ үндэһэлэгдэһэн. Харин гол геройнь - үнэн түүхэтэ нюур - Цыбен-Рабдан джунгар хаанай бага хүбүүн Шоно Баатар. Энэ хальмаг арадтай нэгэ шуһанайбди гэһэн бодото баримта болоно. Джунгарай засагай хосорһоор, тэдэнэй таһалдаһан баруун буряадай газарта ошоһон. Шоно Баатар тухай домог үльгэршэд 20-дохи зуун жэлэй 30- аад он болотор хадагалжа шадаа.

Оперодо хабаатай намда нэгэ һанамжа бии. Гол нюур болохоор хэн бэ гэхэдэ, Чингис хаанай нагаса талын Алан-Гуа буряад гарбалтай гэжэ Буряадай олон эрдэмтэд тоолодог ха юм. Эбдэрһэн мүшэрнүүдэй жэшээ дээрэ хүбүүдээ эб найрамдалда һургаһаниинь ородой онтохонуудташье ороһон. Али Чингис хаанай түрүүшын нүхэр Бүртэ тухай найруулхаар. Түгнын талада баряанда абтаад байһыень харуулхаар.

Туяна Самбялова, хэлэ бэшэгэй эрдэмэй кандидат, сэтгүүлшэн:

- Манай буряад арадай омогорхол «Энхэ-Булат баатар» оперо болон «Красавица Ангара» үндэһэн балет - түүхын хуудаһанда тон ехэ һуури эзэлнэ ха юм. Тиигээд буряад аман зохёолдо үльгэр домог, түүхэ дээрэ үндэһэлһэн жэнхэни буряад оперо болон балет хэрэгтэй. Мүнөө сагай эрилтээр шэнэ сэгнэлтэ үгэжэ, шэнэ харасаар, гүрэнэй захилаар найруулбал, зохид болохо гэжэ һанахаар.

Николай Бадмаринчинов, ажалай ветеран, сэтгүүлшэн:

- Оперо болон балет буряад заншалта жанр бэшэ ха юм. Тиигэбэшье элдэб хэлэнһээ оршуулжа, оперо ба балет табижа эхилээд, һүүлдэ Буряадта дэлгэрһэн «Энхэ-Булат баатар» оперо, тиин «Красавица Ангара» балет репертуар соо бүхөөр үлэһэн байна.

Тиигээд мүнөө үедэ яһала һайн композиторнууд бии. Классическа хүгжэм оперо болон балет соо тон ехэ удха һуури эзэлнэ гээшэ ааб даа. Харин шэнэ сэдэб һанажа, бэрхэ композиторнуудые залаха, артистнараа тэдхэхэдэ ехэ мүнгэн хэрэгтэй. Ямар сэдэбээр найруулхаб гэхэдэ, буряадай аман зохёолһоо абан, арадаймнай һүлдэ болохо гүнзэгы удхатай сэдэб хэрэгтэй. Урид шэнэ сэдэбээр табигдаһан оперо болон балет удаан репертуар соо тогтоогүй. Тиимэһээ Буряадаймнай оперо болон балет хүндэ саг гаталжа байна.

Владимир Цыденов, ажалай ветеран:

- Минии һанахада, нэн түрүүн түүхын хуудаһа иран хараха хэрэгтэй. Буряад араднай түүхэ домогуудаар баян ха юм даа. «Нара хараагүй» үлэшэһэн һонин зүжэг абажа табихаар. Жэшээнь, Буддын шажан Буряад орондо хайшан гэжэ дэлгэрээб гэһэн сэдэбээр мэдээсэл хомор. Тэрэниие шэнжэлбэл, һонин гэжэ һанахаар. Yшөө тиихэдэ залуушуулда хабаатай асуудал, һургаал болохо удхатай сэдэб һанаха шухала.

Виндарья Цыденова, олониитын ажал ябуулагша:

- Буряад оперо ба балет гэхэдээ, нэн түрүүн «Энхэ-Булат баатар» оперо «Красавица Ангара» балет хоёр һанаанда ороно. «Энхэ-Булат баатар» оперо заншалта боложо, жэл бүри репертуар соо оруулдаг байгаа.

Тиигээд буряад арадай түүхэ домогуудые үндэһэлһэн сэдэбүүдые хэдэн талаһаань хаража найруулхада боломоор.

Наталья Нимаева, багшын ажалай ветеран:

- Уран бүтээл бүхэн хүнэй сэдьхэл хүдэлгэхын тула бүтээгдэдэг ха юм. Тиимэһээ тон нангин, хүнэй ажабайдалай эгээл сэнтэй, арадаймнай һүр һүлдэ гүнзэгы удхатайгаар харуулжа шадаха сэдэб хэрэгтэй.

Жэшээлбэл, Далай ламын заабари, Этигэлэй хамба ламын арбан сагаан буян дээрэһээ үндэһэлжэ, оюун ухаанай, сэдьхэлэй шэдитэ хүсэ бүтэхэ гэжэ бодомжолхоор.