Yлгылэн бѳѳмэйлжэ үргэhэн Иисэнгэ нютагни

Ая гангын арюудхамал хангалаар анхилан байдаг тунгалаг сэбэр агаартай, дэлхэйн эзэдэй үршɵɵһэн хэмжүүргүй ехэ хэшэгтэй, түби дэлхэйн дүрбэн зүг, найман хизаарай сохилжо байгаа зүрхэн мэтэ һанагдадаг Иисэнгэ нютагни.

Хүрьһэтэ энэ дэлхэй дээрэ хуби заяанайнгаа табисуураар хүмүүнэй бэе олоод, сагай хүсэхэдэ эхын умайһаа унажа, хүйһɵɵ хүндүүлһэн, сээжэ дүүрэн сэбэр агаараар амилжа хүлɵɵ хүрьһэндэ зууража, алтан шаргал наранай шэдитэ элшые бэедээ шэнгээн, үхибүүн наһаяа үнгэргэһэн үлзы һайхан Иисэнгэ нютагни.

Агта хүлэгүүдэй дүрбэн табгайе сүршэжэ, шүүдэртэй ногоондо садхаан байдаг, ара гүбɵɵгɵɵрɵɵ тобир тарган малые бэлшээдэг, ара хангайдаа ан гүрɵɵл үдхɵɵдэг үргэмжэтэй баян Иисэнгэ нютагни.

Хатан дангинарай нэрэнүүдые абаһан хадын түргэн горхонууд. Хойноһоо Эстааша хатан дангина инаг дураяа барижа ядаһандаа долгиео эбхэрүүлэн хумарюулха. Шиинаг хүүхэн яараха. Сагаан Хүтэл хүбүүхэн сагай ерэхые хүлеэдэг тула сагаан хуһанай гүлгэлхэдэ, хэнзэ ногооной үндэһэеэ тэниилгэхэдэ һабаһаа халин байхал даа. О, юрэдɵɵ, Иисэнгэ нютагайм гол горходые тооложо барахагүйт. Витим мүрэндэ шудхадаг Зазын гол, Хорнихоог…

Алишье тээшээ шэглээд яба – аршаан булагуудта хүрэжэ ерэхэш. Амидарал оруулжа, бэе махабадые аргалан, шадал тэнхээ бусаадаг Аршаан Тала, Хүреэтын аршаан…

Намарай сагай эрьен ерэхэдэ, эгээл түрүүн уляаһан улаан набшаһадаа гүбидэг гэжэ мэдэдэг гүт?

Удаань сагаахан хуһан алтан шаргал набшаһадаа хашарһа мүнгэ тааруулан табиһан мэтэ һэжэрэн газарта унагаагаад, ураар бүтээһэн хибэсэй хаанаһаашьеб асарагдажа дэбдигдээд байһандал үзэгдэхэ.

Yбэлэй намдуу ой тайгын тала дайда. Сагаан саһан хүнжэлɵɵр хушаатай юртэмсын шарай үглɵɵнэй наранай һүлэмхи туяада субад эрдэнеэр ялалзан байһандал харагдаха.

Иимэ үргэмжэтэ һайхан Иисэнгэ нютагай зон хэр угһаа мал ажал эрхилжэ, аралжаа наймаа хэжэ, сүлɵɵ сагаа наада зугаагаар үнгэргэдэг байһан юумэл даа. Совет засагай жэлнүүдтэ Иисэнгын ажалша хүдэр, урагшаа һанаатай хүнүүд нэрэ хүндэеэ унагаангүй, магтаалтай ажалладаг байгаа. Нютаг нугадаа, үргэн сэлгеэ Яруунадаа суурхаһан, үндэр наһатайшуул болохо Аюшын Дашанима, тэрэнэй хани нүхэр Шогжолмаа, Сэрэмжэд Дугарова, Цырма Лубсанова, Дулмажап Базарова, Осор Сультимов болон бусадһаа ажалайнь жолоое дамжуулан абаһан ажалша бэрхэ хүбүүд, басагадые тооложо барахагүйт. Бэрхэ аргашад Донирой Анна, Нянюугай Еши, Шэмэдэй Бодиин Семен, Бандиин Дашабылай Коля, Данзанай Дулмажабай Бимба болон бусад дундуур наһатад Буряад орон соогоо мэдээжэ болоһоор үнинэй юм.

Элинсэг хулинсагуудайнгаа урда сагһаа хойшо

Эреэн түглэ Хүшэгɵɵртэ

Эмниг түрэһэн моримни, -

гээд зэдэлүүлдэг байһан дууе үхибүүхэн ябахадаа анха түрүүн сээжэлдээд, хонгео һайхан хоолойгоороо ханхинуулан ябадаг байһан Гармын Шарын Бадмажабай Цырен - Дулма мүнɵɵ үедэ дэлхэйн суута дуушадай нэгэн болонхой буряад арадайнгаа нэрэ хүндые дээрэ үргэн ябанал. «Галина Шойдогбаева», - гээд хэлэхэдэ, Иисэнгэ нютаг сэдьхэл бодолдош заатагүй уринаар һанагдажа, уяруулаад абаха.

Арадайнгаа дундаршагүй аман үгын абдар сооһоо эрхимыень шэлэн абаад, ухаан бодолой гүнһɵɵ булад гуурһанай хурсаар үлхэлдүүлэн холбоод, уран бүтээлнүүдые мүндэлүүлэн байдаг Сергей Цырендоржиев, Цырен – Дулма Дондогой хоер Иисэнгэтэй нягта холбоотой юм. Сультимуунай Сергей Иисэнгэ нютагһаа уг гарбалтай юумэл даа. Харин Яруунымнай Цырен - Дулма Дондогой манай нютагта багшалжа, олохон хүбүүд, басагадые буряад арадайнгаа бүхы баялигай дээжэтэй танилсуулһан байха.

Баргажан Содбо Раднаев, тэрэнэй нүхэр Пэлжэд Базаровна, СССР – эй Верховно Соведэй депутат Бальжима Санжиева, эгэшэ дүү Санжидма ба Дулма Будаеванууд, үльгэр түүхэдэ ороһон Удхайн Гомбо, орон дэлхэйдээ сэржэмтэй Маадай үбгэн, бултыень тоолохо болоо һаа олон даа.

Эхэ - геройнууд Агбанай Дари, Сультимуунэй Һама, Оншуугай Цырендулма, Батуунай басагад Сэбэгма, Соелма, Дэлгэрэй Цырен- Надмид, Хитад Володиин Нюра, Монголой Цыден - Дамбын Минора гэгшэд.  Нютагтаа алдаршаһан нэрээрэнь дулааханаар нэрлэе. Эхэ, эжы! Энэ дэлхэй дээрэ энхэргэн һайхан ами наһа бэлэглээд, эхын жаргал эдлэхэ хуби заяатай байһан эжын, хүгшэн эжын «тушаалда» һууха заяатай байһандань доро дохинобди.

Олон яһатанай түлɵɵлэгшэдые адли тэгшэ үлгылэн бɵɵмэйлжэ үргэһэн Иисэнгэ нютагни. Тэдэ мүнɵɵ үедэ хаанашье ажаһуужа, ажаллажа байбашье, иимэ һайхан, сэдьхэл зүрхɵɵрɵɵ бүгэдые эльбэн энхэржэ байдаг нютагай хүнүүд дэмбэрэлтэ Иисэнгэеэ мартадаггүй.