1051
Тэнхээ оруулһан Тээрмэтын Аршаан
Харганаа нютагай баруун хойно Оглогор хадын хаяаһаа, ой соо, энэ аршаан булаг гарадаг. Нютагай хүгшэд, үбгэд зундаа зорин ерэжэ, долоон, хоёр долоон хоногоор хүл гараа, бэеэ аргалжа, аршаандаа һуудаг байгаа. Мүн уухадашье ехэ һайн. Энэ аршаан Кукаагай уһантай жэшэмээр адли: эльгэ, бөөрэ, хото, гэдэһэ муутайшуулые аргалха шадалтай. Тиимэ сорьёмо агаартай бэшэ, зөөлэн уһан. Эдеэ хоолдо муушаг хүнүүд заһардаг, һайжардаг алдартай байһан.
Харганаае тойрод булагууд
Харганаагай баруун тээгүүр, нуга соогуур булагуудһаа һужаанууд эхи абажа, сабшалан, бэлшээри баянаар урганхай.
Алтан уула дээрэһээ харахада ямар гоё гээшэб!
Ялалзан, монгол һубаг, иишээ тиишээ хотирон, угалзатан, Бага Алтанай урдуур зүүлжээ урдадаг. Энэ һубаг үндэр эрьегүй, гүнзэгы, газарай нюруугай набтарые, зөөлэниие бэдэрэн, дураараа угалзатан миралзана. Эрьеэрэнь үндэр ногоон горхониие дахан ургана.
Харанхатын, Таряатын, Речка гэжэ нэрэтэй газарнуудаар булагуудай гарахада, тэрэниие дахажа, нютагаархин малай байрануудые бариһан байна.
Урда ой соо «Соорхой» гэжэ газарта булаг бурьялдаг. Горхон болоод, доошоо урдажа, эрьеэрэнь мойһон, үхэр нюдэн гэхэ мэтэ урганхай. Урдань Михаил Голубев гэжэ хүн зүгын байра түхеэржэ, сэсэгэй тоһо абадаг байһан.
Харганаа, Бүхэн һууринай хоорондо, шоссе харгын хотирууһаа урагшаа «Ключи» гэжэ нэрэтэй газар оршодог. Тэрээгүүр «ильм приземистый» гэжэ эрдэмтэдэй нэрлэhэн урданай һөөг модон элбэгээр урганхай.
Харганаагай сэхэ зүүн тээ, огородой хашаанай саагуур Булагай шугы алдаршаа. Эндэ булаг гаража, малай бэлшээриин газар дэгнүүлтэй болошоһон.
Нютагhaa зүүн хойто зүгтэ үшѳѳ нэгэ булаг эшээнтэй. Эбэртэ бодо мал эндэ олоор бэлшэдэг, ундалдаг.
Багсаахада, энэ дүрбэн булагууд доогуураа нэгэ hудаhатай янзатай, урдаһаа урдажа Бүхэн голдоо уhаяа шудхана.
Харганаа нютагни булагуудаар баян байна даа! Лусадтаа нангинаар хандажа, хододоо мүргэжэ ябая!
Тойроод ургажа байһан ой модоёо гамнажа, һэргылжэ, аршалжа байхамнай болтогой!
Дари-Дулма Доржиевна Банзаракцаева - Ринчино
