Бүргын хүрьед

Баян hайхан Бүргэмнай сэбэр hайхан басагадаараа суутай юм. Байса хангаймнай үхин үринэрөө xoлo табиха дурагүй юм гээд, мaнай нютагай үбгэд хүгшэд хэлсэдэг. Байса хангайһаа эхи абаһан голнууд (бишыхан горход) - Хypтaга, Бүргэ болоно. Хур тарганаа Хуртага руу зaлaa, эрдэм бэлигээ - Бүргэ руу гэдэг. Тэрэнь зүб гэжэ би hанадагби.

Манай Бүргын басагад хүбүүд эртэ caгhaa хойшо эрдэм номдо ехэ бэрхэ. Уhан Хамниин  голнуудаар ажаһууhан зон, аймаг бүхэн өөрын бэрхэ ламанартай байhан гэлсэдэг. Уhан хамняархин Бүргэдэ буужа, колхоз, коммунада opohoн түүхэтэй.

Aяap холын XX-дохи зуун жэлэй 30-аад онуудта манай нютагай басаган Шобхойн Долгор ЛВРЗ-эйн барилгада хабаадаһан намтартай. Агууехэ дайнай үедэ манай Бүргын бэрхэ басаган Ольга Жалсараевна Дариева милицидэ бa паспортна столдо хүдэлһэн. Нютаг нугаархиндаа exэ тyhaлhaн, yгaa хүндэтэй байhан.

Бahaл тэрэ хүндэ жэлнүүдтэ манай басагад Хандагатайн модондо ябалсаһан, Наушки ба Эрхүү хотын түмэр зам барилсаһан. Нэрлэбэл: Цыбик Будаевна Цыренжапова,  Долгор Бадмаевна Чернинова. Антонина Азангаевна Бакшеева Эрхүүгэй эмшэнэй дээдэ һургуули дүүргээд, бүхы нahaapaa хүнэй элүүp энхые сахижа ябана. Долгор Хандажаповна Абидуева, Ольга Азангаевна Батуева, Мария Дашидондоковна Батуева багшанарай дээдэ һургуули дүүргэжэ, бahaл Хориин, Захааминай ба Монголой үхибүүдтэ эрдэм ном загаа. Манай нютагай Ольга Азангаевна мүнөө хүрэтэр баян дүршэлөө залуушуулда дамжуулһаар. Ольга Данзановна Ванданова, Мария  Жимбеевна Тудунова, Taтьяна Бадмаевна Бадмаева гурбан сэрэгэй албанда ябаһан. Maрия Жимбеевна ямаршье мориндо бэрхэ һэн. Залуу хүбүүдэй унажа шадаагүй үpeэ мори унаад ябашадаг байгаа. Mүнөө эдэ басагаднай 80-аад нahaяа хүсэжэ ябанад. Һанаад үзэхэдэ, манай Бүргын басагад ямаршье сагта ехэ бэрхэ байгаа юм байна. Залуу үетэн басагад соо бэрхэ бaгшанар, докторнууд бии. Лариса Гомбоевна Зомонова, Вера Дарицыреновна, Дабаа-Жалсан Дарицыреновна Батуеванууд, Гарма-Ханда Цыбикжаповна Гунжитова, Ринчин Сандановна Дылыкова - хэлэ бэшэгэй кандидат. Ольга Дабаевна Дашеева, Дарима Базар-Садаевна Тубшинова, тоолоо haa, олон даа манай Бүргын бэрхэ басагад. Юундэ Бүргынгөө басагадые магтаа гээшэб, гэжэ haнaa ёһотойт.

 Манай Бүргэ нютаг нэгэл онсо маягтай гү, али илгаатай гү гэжэ һанагшаб. Буряад үгэ бии: «Хандагайн сэмгэн тогоондо багтахагүй. Хариин хүбүүн харида багтахагүй». Харин манай Бүргэ нютаг, Байса хангаймнай xoлo ойроһоо ерэһэн хүрьгэдые дулааханаар үбэртэлжэ, өөрын хүбүүн мэтээр энхэрэн абадаг зантай.

 Эгээл ехэ хүрьгэн гэбэл, аяар холын 1940 оной hүүлээp манай нютагта багшаар хүдэлхэеэ ерэһэн  Иван Богданович Васильев болоно. Иван Богданович ехэ эрдэм номтой, Ленинградай зүүн зүгэй университет (монголовед) дүүргэһэн, одоол интеллигент хүн байгаа. Нютаг соогоо ажалша бэрхэ, сэбэр һайхан шарайтай Шэрнинэй Долгортой хуби заяагаа ниилүүлээ hэн. Долгор Бадмаевна одоол моритой хүниие ябаган болгожо шадаха эхэнэр байгаа. Дүрбэн бэрхэ хүбүүдые хүл дээрэнь гаргажа, эрдэмтэй номтой болгоо. Ехэ хүбүүн Сергей Иванович Васильев боксоор  һорилго хэдэг, спортын мастер габьяатай.

 Санага нютагһаа угтай Будаев Тогтохо Будаевич бүхы наһаараа мал ажалда ябаа. Мүнөө сагта өөрын үмсын ажалтай байһанаа, энэ жэл хадынгаа гэртэ морилоо. Бага хүбүүниинь Энэдхэгтэ һураад, мүнөө Бургалтайн дасанда хүдэлнэ. Басагадынь булта дээдэ һургуулитай, уласай бүхы аймагуудта хүдэлнэ гэбэл алдуу болохогүй.

Борто нютагһаа тоонтотой Базаров Цыремпил бүхы нahaapaa сельподо Цыбик-Ханда Лубсановнатайгаа ажалаа. Үлэгшэн нютагhaa бэрхэ тракторист Дамбии Ринчинов (Xapa Дамбии) нүхэртэеэ ерээ. Тамара Цыденова нүхэрынь номой санда хүдэлжэ байтараа нютагаа буужа ерээ.

 Захааминай аймагай бүхы нютагай хүбүүд манай Бүргэдэ хүрьгэн боложо ерээд, эндээл түбхинөө.  Ганса Борто, Баянгол нютагуудhaa 4-5 хүрьгэд бии.

Гансашье Захааминһаа бэшэ, республикын олон аймагуудһаа хүрьгэд байха. Аяар холын Аха нютагһаа Михаил Жалсанович Хабтагаев хабатай бэрхээр Бүргын үхибүүдые санаар,  конькигаар һорино. Түргэн шуумар гэшхэдэлтэй, шамбай шиираг бэетэй Түнхэнэй Югудуров бүхэ барилдаанда эдиршүүлые һургана.  

Гансашье Буряад opонhoo бэшэ,  угаа xoлo Украинаһаа Спиридок Александр хоёр бэрхэ хүбүүдтэй. Υзэм жэмэс баялигтай Узбекистанһаа Халматов Миша хүрьгэн бии,  Хулзаргын фермэ дээрэ үхэр мал ажалладаг. Иимэ үгэнүүдээр энэ бишыхан хөөрөөгөө дүүргэхэм:

 Байса хангай,

Бүргэ нютагни

Xoлo ойрын хүбүүдые

 Сээжэдээ багтаажа,

Нэрэтэй солотой болгодог

 Уужам сэдьхэлтэй һайхан нютаг лэ.

Хотогор һайхан Бүргэмнай

Хонхор үгы хорин хүрьгэдые

Харан, манан байдаг

Байса һайхан хангаймнай

Басагадаараа омогорхон байдаг.

 Дэмбэн Долгоровна Cоктоева,  багшын ажалай ветеран