​Хүсэеэ нэгэдхэн хүдэлжэ...

Хурамхаанай аймагай Арзгун һууринай ажабайдал һүүлэй хэдэн жэлэй туршада яһала урагшатай. Нютагай бэрхэ уладай һайгаар Юрэнхылэгшын грант шүүгдэжэ, түрэл тоонтодоо аша туһатай хэрэгүүд бэелүүлэгдэнэ. Арад зоной үүсхэлээр агууехэ дайнда хабаадагшадта хүшөө бодхоогдоо. «Соёл» гэһэн үндэһэн түсэлэй ашаар Соёлой байшан һэльбэн шэнэлэгдээ. Байгша оной хабарһаа хэгдэжэ эхилһэн ажал намар тээшээ дүүрэһэн байгаашье һаань, нээлгын баяр мэдээжэ шалтагаанһаа боложо хойшолуулагдаа һэн. Тиигэжэ энэ һарын 10-да Гаарга нютагай Соёлой байшан һэльбэн шэнэлэгдэһэнэй удаа үүдэеэ сэлибэ.

Эндэ Хурамхаанай аймагай гулваа Владислав Сультимов түрүүтэй бүлэг ноёд дарганар сугларжа, баярай оршон байдалда нээлгын ёһолол үнгэргэбэд.

- Эрхим хүндэтэ Арзгун нютагай ажаһуугшад! Та бүгэдэниие аймагай захиргаанай, аймагай һунгамалнуудай болон өөрынгөө зүгһөө энэ баярта һайндэрөөр амаршалнаб. Гаарга нютагайхид анханһаа соёл уралигта, уран һайханда эльгэтэй зон гээд мэдээжэ. Энэл нютагһаа алдар суута сэрэгшэд, талаан бэлигтэй уран найрагшад, зүжэгшэд дэмы гараагүй бшуу. «Соёл» гэһэн үдэһэн түсэлэй һайгаар манай аймаг дотор хоёр иимэ байшан шэнэлэгдэбэ. Тиимэһээ энэ хэрэг эхинһээнь дэмжэлсэһэн зондо баяр хүргэнэб, - гээд, Хурамхаанай аймагай гулваа Владислав Сультимов үгэ абахадаа хэлэһэн байна.

Анхан баригдахаһаань хойшо иимэ заһабарилга үзөөгүй энэ байшан мүнөө танигдахаар бэшэ болоод байна. Дулаасуулгын соргонууд тодхогдоо, сонхо, үүдэнүүд һэлгэгдээ. Юрэдөө, бүхы юумэниинь хуу шэнэ. Хүн зоной зохидоор һуугаад амаржа, гоё гэгшын зүжэг, наада хараха зөөлэн һандалинууд шэнээр һуулгагдаа. Дуу шуу табижа байха мүнөө үеын оньһон түхеэрэлгэ хүрэтэрөө абтаа.

Уласай соёлой сайдай орлогшо Леонид Будаев үгэ абахадаа, иимэ баярай үгэнүүдые дамжуулаа: «Хүндэтэ нютагаархид! Энэ удха шанартай үйлэ хэрэгэй боложо байхадань, та бүгэдэниие соёлой сайд Соёлма Дагаевагай болон өөрынгөө зүгһөө халуунаар амаршалнаб! Һаруул энэ һайхан байшанда хододоо хүхюутэй, зугаатай байхань болтогой!»

Үнэхөөрөөшье, энэ нютагта 30 гаран жэлэй туршада Гааргын арадай театр ажалладаг юм. Жэл бүхэндэ эдэнэр шэнэ зүжэг бэлдэжэ, тоглолто хэдэг һайхан заншалтай. Энэ нютагһаа гурбан мэргэжэлтэ зүжэгшэд урган гаранхай. Михаил Елбоновой нэрэ мэдэхэгүй хүн Буряад нютагта үгы. Гадна мүнөө залуу үеын артистнар Булат Самбилов болон Булат Доржиев хоёр нютагайнгаа Соёлой байшанда энэ тайзанай хүшэгэ бэлэг болгон бариһан байна.

Гаарга нютагта ажабайдал булагаар бурьялжа байна гэхэдэ, алдуу болохогүй. Илалтын 75 жэлэй ойдо дашарамдуулан, дайнай хоёр баатар, ажалай хоёр геройдо зорюулан, гоё хүшөө баригдаа. Энэ хэрэгтэ гааргынхид булта оролсожо, алта мүнгэеэ суглуулжа, аха үеын нютагайнгаа алдарта хүбүүдэйнгээ нэрэ мүнхэлбэ ха юм даа.

Гансал дуу хангюурдаад, хатараад, ама садхалан ябахагүйш. Бүхы хүдөөгөөрхиндэл адли гааргынхид мүн лэ адуу малаа үсхэбэрилжэ, амаа тоһодожо байгаал аабза. Ерэхэ жэлһээ үхэр малдаа үбһэ тэжээл бэлдэхэ хэрэгтэнь ехэ амар болохо гээд хараалагдана. Ушар юуб гэхэдэ, Гаарга нютагые уһаар хангадаг байһан уһанай һубаг мүн лэ гүрэнэй түсэлэй шугамаар һэльбэн шэнэлэгдэнэ. Тэрэнь СССРэй үедэ баригдаһан аад, 20 гаран жэлэй туршада хаясаанай болоһон байгаа. Мүнөө хуушан хаалтань шэнээр баригдаа. Һубагаар залгажа ерэһэн уһаар нютагайхиднай нэн түрүүн сабшалангаа уһалжа, үхэр малдаа үбһэ тэжээл ехээр бэлдэхэ болоно ха юм даа. Газар эдлүүрилжэ, огородой эдеэшье ургуулха арга олдохонь. Ерэхэ хабартаа мойһоной сэсэглэхэ үеэр энэ һубагаараа уһа табижа, сэсэгтэ талаяа уһаар ундалуулха.

«Тус һубагай эхин дээрэ хаалта шэнээр барижа бодхообобди. Энэ ажал хэхынгээ урда тээ Гаарга гэжэ хадын горхоной урасхалые ондоо тээшэнь залаба гээшэбди. Тэрэ ажалнай тон хүндэ байгаа. Хаалтын барилгада бүхыдөө 670 кубометр цемент, 28 тонно түмэр хэрэглэбэбди, - гэжэ барилгашадай ударидагша Баясхалан Батоев хэлээд, үшөө иигэжэ нэмэнэ: – Нютагай гулваа Тарас Михайлович гэжэ хүнтэй нягта харилсаатайгаар ажаллаабди. Ехэл урагшаа һанаатай хүн, байра байдалай, мяха шүлэнэй талаар амаргүй ехэ туһа хүргөө. Бидэшье урдаһаань шадаха зэргээрээ туһалаабди».

Юрэдөө, Гаарга нютагай шарай һэргэжэ байна. Хүн зоншье орхижо ошоһон буусадаа хүрэжэ, хэлтыжэ унаха болоһон харша хүреэгээ шэнэлнэ. Тиигэжэ энэ зундаа хэдэн гэрнүүд өөдэ татагдаа. Хүйһөөрөө холбоотой тоонто газараа һэргээжэ байха гээшэ амаргүй ехэ буян гээшэл даа.

- Нютагайнгаа ажаһуугшадай ашаар үйлсэ гудамжануудаа сэбэрлэжэ байдаг гээшэбди. Мүнөө нажартаа ехэ хура бороотой байжа, харгымнай ехэ шабартай болохоёо һанаа. Нютагтамнай барилгашадай ерээд байхадань һамбаашалжа, жэжэ шулуу, хайр асаржа адхабабди. Үшөөшье хэхэ ажал, түсэбүүд дүүрэн. Жэшээнь, түрүүн нютагай амбулатори байһан байшан шэнэлжэ, нютагай музей болгохомнай. Бүхы ажалаа хэхэдээ, арад зонтоёо сугтаа эблэржэ хэдэг һайхан заншалтайбди. Тиимэһээ өөрынгөө нютагайхидта, намһаа урид хүдэлһэн ноёдто һайниие хүргэхэ байнаб. Бултадаа эбтэй эетэйгээр байбалнай, бүхы юумэн урагшатайгаар бүтэхэ, - гээд, Арзгунай сомон дарга Тарас Евреев хэлэнэ.

Тоонто нютагайнгаа хүгжэн һалбарха хэрэгтэ оролдожо, ажал эрхилжэ байһан уладай үрэ дүн хаража байхада урматай даа.