​Буряадай элитэ ирагуу найрагша Мэлс Самбуевай 80 жэлэй ойдо

© фото: facebook.com/Баир Балданов

Ерээлби шамдаа, ниислэл хото,

Елэгэр үйлсэ, үндэр сагаан гэртэшни.

Ой тайгаараа хангалтажа ходо,

Оройтожо ерэбэ гүб... магад, эртэшье...

Хүдөөгэй нажар, хүйтэн үбэл,

Хүбшымни ногоон һэбшээн - намтай.

Дуулим Санагымни юрөөл үгэ

Дуундам, зүрхэндэм шэнгээд – гамтай.

– Бидэнэршье мүнөөдэр Улаан-Үдэеэ зорижо ерээбди. Нютагайн­гаа эрхим хүбүүдэй нэгэн, элитэ поэт Мэлс Самбуевай 80 жэлэй ойн баярай хэмжээ ябуулгануудые түгэсхэжэ, буряад поэзиин эрхим түлөөлэгшэдтэ, поэдэй нэрэмжэтэ шангай түлөө тэмсээнэй илагшадта баярай оршондо шагналынь барю­улхамнай, - гэжэ Захааминай уран зохёолшодой “Уран Дүшэ” нэгэдэлэй хүтэлбэрилэгшэ Санжай-Ханда Дар­маева эхилбэ.

Үнгэрһэн жэлдэ эхилһэн энэ тэмсээндэ 17 хүн хабаадажа, уран зохёолнуудаа эльгээгээ: Жалсан Дондоков, Очир Нурбаев, Валерий Цыбиков, Амгалан Будаев, Юлия Дампилова, Цырен-Ханда Нохорова гэгшэд Улаан-Үдэһөө; Елена Цыбикжапова – Түнхэнһөө; Ринчин-Доржо Санданов – Яруунаһаа, Зоя Цыдемпилова – Камчаткаһаа; Солбон Аюшеев – Гусиноозёрск хотоһоо; Борис Дамбаев, Арюна Бадмажапова – Зэдэһээ; Борис Гармаев, Бимбажап Раднаева, Бадма-Ханда Доржиева, Сэсэгма Гармаева, Рэгзэма Шагдурова - Захааминһаа хабаадаа. Тэдэнэй уран бүтээлнүүдые Буряадай арадай поэт Николай Шабаев, “Байгал” сэдхүүлэй харюусалгата секретарь Надежда Шагдурова, “Уран Дүшэ” нэгэдэлэй түрүүлэгшэ, Мэлс Самбуевай нэрэмжэтэ шангай түрүүшын лауреат Санжай-Ханда Дармаева гурбан шүүгшэд сэгнээ.

- Арбан долоон ирагуу найрагшадай уран зохёолнуудһаа Амгалан Будаев, Арюна Бадмажапова, Елена Цыбикжапова, Солбон Аюшеев гэгшэдэй шүлэгүүд удха түгэлдэр, уран нарин байгуулгатай, тодо буряад торгон хэлэтэй, түгэс болбосорһон шанартай гэжэ элирүүлээбди. Эдэ уран шүлэгшэдэй зохёохы замынь үнинэй мэдээжэ болонхой, нэрэ солонь үргэн олон уншагшадта мэдээжэ, шэхэндэ нэгэнтэ бэшэ дуулдаһан, хэблэлдэ уншагдаһан байна, - гэжэ Санжай-Ханда мэдүүлбэ.

Шүлэгшэдэй өөһэдын юртэмсэ гэжэ байдаг, нюураараа танил бэшэшье һаа, уран зохёолнуудайнгаа ирагуу мүрнүүдээр бултадаа танил байдаг ааб даа. Тэдэнэр хэмнай хаана юу бэшэжэрхёоб, ямар шэнэ бүтээлнүүдтэйб гэжэ адаглаһан, хараһан, уншаһан байдаг.

Жэшээлэн хэлэхэдэ, Амгалан Будаевай “Захяа” гэжэ зохёол шэнжэлхэдэ, тэрэ шэнэ янзын байгуулгатай, 21 хубиһаа бүридэнхэй. Нэгэдэхинь нэгэ мүрһөө эхилээд лэ, мүр мүрһөөнь шатанууд болон, урган бадарна. Эдэ угаа зохидоор тааруулһан 21 мүр соогоо Амгалан ажабайдалай бүхы талые, залиршагүй инаг дура, үзэсхэлэн байгаалияа харуулаад, түрэл буряад хэлэеэ магтан дуулажа, дангина басагадаа, хатан эхэнэрнүүдээ 21 Дара эхэнүүдэй гэрэлтэ дүрэтэй сасуулна.

Энэ ирагуу найрагшамнай 3-дахи һуурида гаража, найман мянган түхэригэй шанда хүртэбэ.

Залуу шүлэгшэн Арюна Бадма­жапова онсо һонин харасатай, хурса бодолтойгоороо илгарна. Ажабай­далай элдэб талые бодомжолходоо, үлүү олон үгэнүүдые үрингүй, тоб байтар өөрын оншотой үгэнүүдээр тодорхойлно. Сэдьхэлэйнгээ дото­рой байдалые тон элеэр харуулжа шадана. Тиимэһээ хэнтэйшье адли бэшэ. Залуухан аад, даамай бодол­той, хурса хэлэтэй, тиимэһээ онсо шухала зохёолнуудые найруулдаг Арюна Бадмажаповада шангай хо­ёрдохи һуури олгогдоо.

- Үнинэй мэдээжэ сэдхүүлшэн, ирагуу найрагша, Захааминай Үлэгшэн нютаг тоонтотой, мүнөө Гусиноозёрск хотодо ажаһуудаг, ГРЭС-эй хэблэлэй албанда ажалладаг. Солбон Аюшеев уран гоё ёһотой торгон буряад хэлээр зохёолнуудаа бэшэдэг. Удха түгэс, өөрын онсо уянгатай, уран шүлэгэй далита хүлэгые эзэлэн хазаар-лажа, юртэмсын зулайгаар хиидхүүлжэ, үндэр дээрэ үргэнхэй. Һүүлэй үедэ Солбон Аюшеев бүри эршэмтэйгээр бэшэжэ, шэнэ сагай эрхээр шүлэгүүдээ Интернет-сүлжээндэ үргэнөөр табидаг болонхой. Иигэжэ буряад уран шүлэгэй юртэмсэдэ шэнэ хүсэтэ һудал, долги нэмэжэ байнхай. Энэл ирагуу найрагшамнай илажа гараал даа, - гэжэ Санжай-Ханда Дармаевагай соносхоходо, Мэлс Самбуевай түрэл гаралнуудай зүгһөө ахынь басаган Соёлма Дашанимаевна Бадмацыренова урда гаража, һайхан зугаа дэлгээ:

- Мэлс Самбуевай аха дүүнэрэй зүгһөө сугларһан таанадтаа Сагаан һарын амар мэндые хүргэнэб! Сагаан һарамнай сэлмэжэ, сагаан эдеэмнай дэлгэржэ, һайхан зугаамнай хөөрэжэ, ирагуу шүлэгүүд зэдэлжэл байг! Элитэ уран шүлэгшэ Мэлс Самбуевай түрэһөөр 80 жэлэй ойдо зорюулагдаһан уласхоорондын зохёохы урилдаае эдэбхитэйгээр үнгэргэһэн Санжай-Ханда Долгоржаповнада, Николай Чимитовичтэ, Надежда Доржиевнада, Солбон Дмитриевичтэ баяраа мэдүүлнэбди.

Мэлс Самбуевай түрэл гаралнуу­дай зүгһөө бүлэ дүүнь Виктор Цыре­нович Жалсанов илагшадта Баярай бэшэг, шангуудые барюулаа.

Буряад хэлэ хүгжөөлгын түбэй түрүүлэгшэ Баяр Балданов баярай үгэнүүдые хэлэхэдээ, агуу найрагша Мэлс Самбуевай дэмбэрэлтэ зохё­олнуудые олондо дэлгэрүүлжэ, уран зохёолой урилдаа эмхидхэжэ, уран шүлэгтэ дуратайшуулые хабаадуул­жа, талаан бэлигыень үндэрөөр сэг­нэжэ, шагнал хайрада хүртөөжэ, оло­ной һонирхол татажа байһандань, Буряад Уласай Болбосоролой ба эрдэм ухаанай яаманай зүгһөө “Уран Дүшэ” нэгэдэлэй гэшүүдтэ, Мэлс Самбуевай аха дүүнэртэ баяр хүргэбэ.

– Мэлс Жамьяновичнай угайм­най, аха дүүнэрэймнай урдаа хараха, омогорхохо ахаймнай, абгаймнай, нагасамнай болоно. “Захааминай гургалдай” гүүлэһэн абгайнгаа ира­гуу найруулгануудые уншахадаа, гүн удхыень ойлгохые эрмэлзэжэ, уянга­та мүрнүүдэйнь долгилһон аялгада сэдьхэлэйнгээ хүбшэргэйе дайруу­лан, үнихэн лэ бодолгодо абтагда­дагби. Будажаб Гунгеевич Дымбры­лов ахаймнай эльгэ зүрхэндөө эгээл дүтөөр һанагдаха Мэлс ахайдаа 80 жэлэйнь ойдо зорюулжа, шүлэг найруулһан байна, - гэжэ Соёлма Да­шанимаевна үргэлжэлүүлбэ.

Тэрэ шүлэгыень Будажаб Гунгеевичэй Хориһоо ерэһэн Арюна басаганиинь уранаар уншаа. Залуу бүжэгшэд энэ баяр ёһололые шэмэглээ гэбэл: Арюна Цыденова “Урбаа таабайе” уран гоёор уянгалуулаа, Буряадай габьяата дуушан Доржо Шагдуров “Адуу- шанай дууе” табаруулаа, Борис Щукинай нэрэмжэтэ Москвагай театральна дээдэ һургуули дүүргэжэ, Буряадай драмын театрта ажаллажа байһан Раиса Бадмаева, Бальжин Арданабазарова, Арюна Цыденова гурбан хоолой ниилүүлэн, ирагуу дуунуудаа бэлэглээ.

Түгэсхэлэй үгэ хэлэхэдээ, Санжай- Ханда Дармаева бултанда баяр хүргөөд, “Хорото үбшэн хойшогүй ходоржо, удаадахи урилдаамнай һаадгүй үнгэрхэ бэзэ. Тиигээд үшөө баян эбээн тэдхэгшэд олдожо, шангууднай арьбажажа, үшөө олон ирагуу найрагшад хабаадаха бэзэ”, - гэжэ найдажа байһанаа мэдүүлээ.