484
Минии таабай Буда Шултумович Шагдуржапов энэ жэлэй октябрь һарада 92 наһатай болохонь. Мария Дугаровна төөбиимни 86 наһатай. Хоюулан 63 жэл хамта амгалан тэнюун, анбун ажаһуунад.
Энэ зундаа Захааминай Үлэгшэн нютагаа ошожо, хорёод хоноод, ехэл баяртайнууд, хүл хүнгэн ерээд һэн. Буда таабаймнай бага наһан тухайгаа хөөрэхэ дуратай юм. Нэгэ иимэ ушар мандаа хөөрэжэ, ехэтэ һонирхуулба:
- 1934-1935 онуудаар Үлэгшэнэйнгөө «Солдатска» һууринда Шултум баабайтанаараа үбэлжөөндэ байгаабди, 4-5 наһатайл байгаа хаб даа. Тэрэ «Солдатска» һууринда хоёр айл байдаг байгаабди: Будын Бадматан ба Үндэрэй Шултэмтэн. Үшөө Додоо Дулма хүгшэн, Гуляева Дари хүгшэн Матвей хүбүүнтэйгээ үбэлжэлсэһэн юм. Тиихэдэ колхоз болоогүй, өөрынгөө үмсэ малаа хараад байгаабди. «Солдатска» һууримнай хадаа Зэдэ голой олтирог болоно. Тэндэ ехэ амтатай мойһон ургадаг һэн. Мойһон үбэлдөө саһан дээрэ ехээр унаад, харлаад харагдагша бэлэй.
Матвей бидэ хоёр эжынэртэйгээ мойһо түүлсэжэ, ехэл урматай, жаргалтай наададаг һэмди. Эжымнай мойһоороо ааруул хэжэ хатаадаг байгаа.
Хабар болоходо, Зэдэ голнай хайлажа эхилхэдээ, ехэ ехэ мүльһэнһүн тогтоод, дахин нэмэжэ үерлөөд ерэхэдээ, тэрэ мүльһөө түлхижэ урдахадаа, ехэ шууяатайгаар эшхэрһэн мэтэ дуулдадаг һэн. Тогтоһон һүнмүльһэнһөө унжаһан мүльһэхэнүүд (сосульки) наранай элшэдэ ехэл гоёор яларжа харагдагша бэлэй. Матвейтэйгээ хоюулан уһанай захада ошожо наадахадаа, тэрэ унжаһан мүльһэхэнүүдые ехэл гоёшоодог бэлэйбди.
Нэгэтэ уһанай захада байжа байтараа, Матвей намдаа хэлэбэ:
- Хүбаа, Будаа, түү тэрэ мүльһэн дээрэ гараад, эгээн гоё, ута унжаһан мүльһэ абаад ерыш!
Тиихэдэнь, би нүхэрһөө нэгэ жэлээр аха хадаа, түргэн һүрөөд, мүльһэн дээрэ гарашабаб. Тиигээд тэндэһээ эгээн гоё, ута мүльһэхэнүүдые шэлэжэ түүгээд, эрье дээрэ байһан Матвейдээ шэдэжэ үгэжэ байбаб. Гэнтэ мүльһэмни уһандаа түлхюулээд, урбалдаад yha руугаа орошоходонь, бишье хүйтэн yha руу унабаб. Арай гэжэ абиржа, нэгэ заахан мүльһэн дээрэ гаража, уһанайнгаа урадхалаар урдажа ябашабаб. Тэрэ мүльһэмни уһанай дундуур урдаад, эрьеһээ холо боложо, яахашье аргагүй болоо бэлэй. Матвей намайгаа абаржа шадахагүй байжа, түргэн гэртээ гүйжэ ошоод:
- Буда ябаа, мүльһэн дээрэ һуугаад ябаа! - гэжэ хашхарба.
Гэртэ гансал Додоо Дулма хүгшэн байжа, Матвейн юун гэжэ хашхарһые ойлгоод, бушуу түргэн уһанай эрьеэр харайжа, томо модо абаад, таяг хэжэ тулаад, yha руу хүзүүндээ хүрэтэрөө ороод, намайе эрье дээрэ гаргаба. Амыемни уруун харуулжа, аманһаам yha гаргуулаад, мэдээ opyyлhaн юм ха.
Тиигэжэ манайхин хүхилдэжэ:
- Амиды үлэхэ хубитайл хүбүүн байнаш дaa, - гэлсэдэг һэн.
Снежана БУДАЖАПОВА
