Буряадай Асагад һууринай уран һайханай уурхай

Баяртай энэ үйлэ хэрэгтэ соёлой сайд Соёлма Дагаева, аймагай засаг дарга Александр Бурлаков болон нютагай ажаһуугшад хабаадалсаһан байна.

Түсэлэй гаршаг доро
Соёлой байшан гээшэ ямаршье хүдөө һууринда уран һайханай уурхай боложо үгэдэгынь мэдээжэ. Асагадай соёлой байшан анхан баригдахаһаа хойшо оройдоол хоёрдохиёо иигэжэ заһабарилагдаба. Энэ удаа уласай «Соёл» гэһэн түсэлэй аргаар иимэ ажал бүтээгдэбэ. Хуушан байшаниие мүнөө үеын эрилтэдэ таарама түхэлтэй болгохын тула 3 сая 624 мянган түхэриг гаргашалагдаа. Дулаасуулгын соргонууд, сонхонууд һэлгэгдээ, юрэдөө, торхоһоо бэшэ юумэниинь хуу шэнэлэгдээ гэхэдэ, алдуу болохогүй. Газаа талаһаань ханыень гоё һайхан үнгэтэ 
түмэрөөр хушаа, зайн гал дамжуулха утаһануудыень һэлгээ. Хүн зоной хүдэлхэ, ерэжэ амарха дулаан гоё байшан болоо даа. 

- Асагадай ажаһуугшадай баярыень хубаалданаб. Иимэ ехэ ажал уласаймнай «Соёл» гэһэн түсэлэй ёһоор бүтэбэ гэжэ хэлэхэ хэрэгтэй. Асагад нютагтамнай арад зон үндэһэн соёл уралигаа, 
түрэл хэлэеэ дээрэ үргөөд ябадаг гээд, бидэ мэдэнэбди. Хүдөөдэ һууһан арад зондо соёлой байшан яаха аргагүй хэрэгтэй даа. Эндээл бидэ сугларжа, найр наада үнгэргэдэг, хүхидэг, уулзадаг 
байгаабди. Залитай залуу наһанаймнай уулзалгын газар гээшэ. Хүндэтэ нүхэд, иимэ шухала үйлэ хэрэг боложо байхадань, таанадаа халуунаар амаршалаад, һайн һайханиие хүсэнэб! – гэжэ 
Буряад Уласай соёлой сайд Соёлма Дагаева үгэ абахадаа хэлэбэ.

Түүхэ уудалан
Асагадтаа соёлой байшантай болохо гэжэ нютагай эдэбхитэд хэлсээд, эмхидхэлэй ажал 1980-яад онһоо ябуулжа эхилһэн юм.

-Нютагай сомоной һунгамал байха үедөө аймагай засаг баригшадта нютагтаа соёлой байшан барюулха тухай дурадхал оруулаа һэм. Энэ һаналаа бэелүүлхэ гэжэ аймагай захиргаанда хэдэн жэлэй туршада харгылаабди. Засаг баригшадта һүүлэй һүүлдэ хашартайшье болоторынь ябаабди, магад (энеэнэ). Анхан хандаһанһаамнай хойшо 3 жэлэй үнгэрхэдэ, Шэнэ-Хүрбэ нютагһаа модон байшан иишэнь асаржа, клуб болгохыемнай дурадхаба. Тэрэнээ 1984 ондо наашань зөөжэ, барилгын ажал эхилээ һэн, - гэжэ тэрэ үедэ номой сангай хүтэлбэрилэгшэ, һунгамал Людмила Цыденжапова 40-өөд жэлэй саада тээ болоһон үйлэ тухай һанан дурсана.

Людмила Имидеевна Асагад нютагай эгээл эдэбхитэй ажаһуугшадай нэгэн юм. Бүхы наһаараа номой санда хүдэлхэ үедөө Асагадай түрүү хүнүүд тухай, хизаар ороноо шэнжэлгын олохон 
мэдээнүүдые суглуулжа согсолһон. Тэрээнһээ гадна түрэхэһөө уран гартай юм. «Асагад» ансамблиин гэшүүдтэ бултандань үндэһэн буряад хубсаһануудые оёжо үгэһэн, оёжошье байна. Иимэл урагшаа һанаатай хүнүүдэй һайгаар хүдөө нютагтамнай ажал хүдэлмэри ябуулагдаһаар.

Мүнөө үедэ
Танигдахаар бэшэ болоһон соёлой шэнэ ордон соо номой сан, нютагай сомоной захиргаан байрлана. Залуушуулай сугларжа наадаха шэрээгэй теннис, бильярд гэхэ мэтэ нааданууд байха. Соёлой гуламтын дэргэдэ хүүгэдэй «Наратэйл» нэгэдэл, «Арюухан Асагадни» экоклуб болон ехэшүүлэй «Асагад» гэһэн аман зохёолой ансамбль ажалаа ябуулна. Ямаршье һайндэр 
болоходо, эдэ бэрхэшүүл уран һайхан наада бэлдэжэ, нютагаархидайнгаа нюдэ хужарлуулдаг, шэхыень шэмэглэдэг юм.

- Ургажа ябаһан эдиршүүлээ үндэһэн нааданда, хуушан монгол бэшэгтэ, арадай аман зохёолдо һурган хүмүүжүүлдэгбди. Үхибүүдээр наһатай зондо айлшалжа, оньһон үгэ, таабари, урданай 
аялгата һайхан дуунуудые бэшэжэ абадаг гээшэбди. Шэнэ һаруул, дулаан байшантай болоһондоо, ехэл баяртайнууд байнабди, - гээд, соёлой байшанай хүтэлбэрилэгшэ Евгения 
Намсараева дуулгана.

Нютагай шарай
Һүүлэй хэдэн арбаад жэлэй туршада хүдөө һууринууд хооһоржо, үгы болохо туйлдаа хүрөө гэжэ хэлсэжэл, хөөрэлдэжэл байдаг гээшэбди. Үнэхөөрөөшье, мүнөө сагта хүдөөдэ ажаһууха 
гээшэ хэсүүхэн болоо. Һайн салинтай ажал гэжэ байхагүй, хүүгэдтэ нэмэлтэ һуралсал гэжэ оройдоо үгы шахуу. Харин Асагад нютаг хооһорно бэшэ, ажаһуугшадынь бүри олон боложо байна. 

- Манай Асагадай ажаһуугшад 900 хүнһөө дээшэ болоод байна. Хэдыхэн жэлэй туршада аяар 30 гаран залуу гэр бүлэ һөөргөө нютагаа зөөжэ ерээ. Үйлсөөр ябаад харабалтнай, шэб шэнэхэн олон гэрнүүд баряатай байха. Энээнһээ уламжалан, һургуулидамнай хүүгэд олошороо. Залуушуул нютагаа бусахадаа, хүдөө ажахыгаа һэргээжэ, табан хушуу малаа үдхэнэ. Улаан-Үдэһөө балай холо бэшэ оршодог дээрэһээ иигэжэ арад зомнай нютагаа бусана.

Манай соёлой байшанай һэльбэн шэнэлхэ хэрэгтэ ажал ябуулһан зондо баяраа мэдүүлнэб, - гэжэ Асагадай сомон дарга Амгалан Дондуков хэлэнэ.

Асагад нютагаархид Цанид хамба Агван Доржиев, Хамба лама Шойдор Мархаев, Чойнзон-Доржо Иролтуев, суута зүжэгшэн Цырен Шагжин болон бусад бэлигтэй зоноороо ходол омогорхожо байдаг. Буряад ороноо, түрэл арадаа холо ойгуур суурхуулһан талаан бэлигтэй хүбүүдэй хүлөө шоройдоһон Асагад нютаг хүгжэн һалбархань дамжаггүй!