​Баатар сэрэгшэдэй дурасхаалда зорюулагдаһан ном Агын Буряадай тойрогто хэблэгдэбэ

Урдахи дугаарнуудтаа шэнэ номой хэблэлһээ гараһан тухай бэшэһэн байгаабди. “Героические сыновья Зуткулея”. (“Зүдхэлиин баатар сэрэгшэд”) гэжэ нэрэтэй номтой танилсалга Буряадай Үндэһэтэнэй номой санда үнгэрөө. Хэмжээ ябуулгада Агын Буряадай тойрогой Дулдаргын аймагай Зүдхэли нютагай эдэбхитэд олоороо зорижо ерэһэн байна.

Хүгшэн аба эжынэрнай тэрэ муухай дайнай сагые яажа дабан гарааб? Агуу Илалтын түлөө ямар олон зомнай ами наһаяа үгөөб? Буряадаймнай хэды олон залуу хүбүүд эрэлхэг зоригтойгоор Эсэгэ ороноо фашистнуудһаа хамгаалааб даа!

Түүхын багша, баатар сэрэгшэд тухай номуудай автор Бато-Жаргал Бубеевич Дармаев «Героические сыновья Зуткулея” гэһэн номоо нэгэ жэлэй туршада бэлдэжэ гаргаба.

«Энэ ном ехэ түргэн бүтэшөө. Хажуудамни туһа хүргэһэн зоной оролдолгоор бүтэбэ гэхэдэ болоно. Нютагайнгаа сэрэгшэд тухай ном бэшэхэ бодол намда түрэнхэй гэжэ Зүдхэли нютагай бэлигтэй хүбүүдэй нэгэн болохо Базаржаб Хуригадаевич Галсанов намда хөөрэхэдэнь, хүсэлынь дэмжээ һэм. Энэ ном соо ганса Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай баатар сэрэгшэдэй бэшэ, харин Солонгосой, Афганистанай, Чечен дайнуудта хабаадаһан зоной нэрэнүүд оруулагдаа. Зүдхэли нютагай зоной сагаан харгытай байһандань, номынь һаадгүй бүтэбэл даа», - гэжэ номой автор Батожаргал Дармаев хубаалдана һэн.

Зүдхэли нютагай музейн захирал Дарима Жалсанова, Зүдхэлиин дунда һургуулиин номой сангай ажалтан, һургуулиин музей даагша, орон нютагаа шэнжэлэгшэ Бальжима Бортоева болон баатар сэрэгшэдэй гэртэхин ном соо ороһон олон тоото түүхын материалнуудые эльгээһэн байна.

Зүдхэли нютагһаа ерэһэн түлөөлэгшэдэй номтой танилсалгада дунда багшын ажалай ветеран Бутид Цыреновна Дугаржапова байба.

«Манай нютагай баатар сэрэгшэд тухай ном анха түрүүшынхиеэ бэшэгдэбэ. Ном бэшэхэнь гэжэ дуулаһандаа, ехэ баярлаа бэлэйб. Батожаргал Бубеевичтэ нютагаархидай зүгһөө доро дохижо, һайниие хүсэхэ байнаб. Энэ ном иража харахада, нютагаймнай хэды олон шамбай залуу хүбүүд Эсэгэ ороноо хамгаалхаяа ошоо гээшэб. Тэдэнэй олонхинь түрэл һайхан тоонто нютагаа, эжы абадаа бусажа ерээгүй. Энэ ном саашадаа Зүдхэли нютагай баримтата хүшөө болохо. Үүсхэл гаргаһан Базаржаб Галсанов - минии шаби. Шабинараараа ехэ омогорхожо ябадагби. Дулаахан дүхэриг соо номтой танилсалга үнгэржэ байна. Ехэ ажал бүтөө», - гэжэ Бутид Цыреновна хубаалдана һэн.

Солонгосой дайнда Зүдхэли нютагһаа нэгэ дороо 11 хүн хабаадаһан түүхэтэй. Энэнь баһал гайхамаар.

Зүдхэли нютагһаа гарбалтай Буряадай оперо болон баледэй дуушад - Буряадай арадай артист Бэлигма Ринчинова, оперын дуушан Саян Цымпилов, мүн Алхана нютагай бахархама бас хоолойтой хүбүүн, Буряадай габьяата дуушан Бадма Гомбожапов гэгшэд шэхэ хужарлуулма һайхан дуунуудаа бэлэг болгон баряа. Үнэхөөрөөшье, шэнэ ном гартаа барижа харахада, ехэ һүрөөтэй, томо, хатуу гадартай. Зүдхэли нютагай дэмжэлгээр түргэхэн саг соо түүхэтэ ном бүтэбэ гээшэ. Энэ ном саашадаа зүдхэлиинхидэй гэр бүхэндэ наринаар хадагалагдажа, дайнда ябаһан, Эсэгэ ороноо хамгаалһан элинсэг хулинсагуудайнь мүнхэ дурасхаал болохо.