Шалхуу Рабданай бага наһан

Агууехэ драматург Д-Р. Батожабайн түрэһөөр 100 жэлэй ойн баяртай дашарамдуулан, тэрэнэй «Шалхуу Рабданай хөөрөөн» гэһэн туужын удхаар Саян Жамбалов зүжэг найруулан табиба.

Хамбышадай хэлсээн 

Д-Р. Батожабай өөрынгөө үхибүүн наһан тухай «Шалхуу Рабданай хөөрөөн» гэһэн туужа соо уран гоёор зураглажа харуулһан юм. Хубисхалай һүүлээрхи хүндэхэһэн жэлнүүд, шэнэ гүрэнэй түрүүшын алхамууд, хайрата һанагдаха аба эжы хоёр, мүн сугтаа наадажа үндыһэн үетэн нүхэд - эдэ бүгэдэ уран зохёолшын бүтээл соо ульһа дулааханаар, шог ёгтойгоор бэшэгдэһэн юм. Туужын эхиндэ мүльһэн дуулгата Амар мүрэнэй эрьеһээ алта малтагшадай Алдан хүрэтэр нэмжыһэн дайдаар хамбышад ябана. Хүбэн саһан хүнжэлөөр хушаатай харгы эсхэһэн хамбышад амарха һамбаандаа, наһанай ехэ хэлсээ баталба. Ушарынь гэхэдэ, Батажаб хамбышан угаа үргэлжэлүүлхэ хүбүүгүй һэн дээрэһээ аяар 3 хүбүүтэй Гомбо нүхэрһөө удахагүй түрэхэ үриингөө хүбүүн байбалнь, үхибүүгээ үгэхыень гуйна... 

«Шалхуу Рабданай хөөрөөн» гэһэн зүжэг Улаан-Үдын театральна училищиин хэшээлэй үе зураглаһан үйлэһөө эхиеэ абана. Залуухан, гүлмэрхэн хүүгэд ерээдүй сагта арад түмэнөө суурхуулха бэлигтэн ябанабди гэжэ хаанаһаа мэдэхэб даа. Хэдэн жэлэй үнгэрһэн хойно хэн хэнииньшье Буряадай соёл уралигай һалбарида өөрын онсо һуури эзэлһэн байха. 

Уран найруулга 

Дуутай шуутай, хүхюутэй зугаатай энэ зүжэгтэ театрай залуу һүрэг хабаадуулагдаа. Алдарта Батожабайн дүрэ залуушье һаа, яһала дүршэлтэй болоһон зүжэгшэн Булат Самбилов наадаба. Тэрэнэй аба эжы хоёрой дүрэ Буряад Уласай габьяата зүжэгшэн Солбон Субботин болон Лосолма Протасова гэгшэд гүйсэдхэбэ. Баян хэлэтэй, уранаар зураглагдаһан «Шалхуу Рабданай хөөрөөн» туужа нэгэ амин дээрэ уншагдадаг. Зүжэг дотор эгээл һонирхолтой үзэгдэлнүүдыень оруулха гэжэ найруулагша Саян Жамбалов оролдоһон байна. 

Даширабдан хүбүүхэн хонидоо адуулжа ябатараа, хүнэй хохимой тархи оложорхибо. Хараһаар байтарнь, «Хонидоо гэртэнь абааша», - гэжэ хохимой хэлэбэ гээд, хара эртүүр хонидоо хорёодонь асаржа хааба. “Ямар ушарһаа иимэ эртэ гэртээ ерэбэш?” - гэһэн асуудалдаа гэртэхиниинь харюу абахадаа, ехээр сошобо. Лаблажа дахин асуухадань, тэрэ хүбүүхэмнай юрэл залхууржа, гоёор зохёожо хэлэһэн байгаа бшуу. Иимэрхүү удхатай энеэдэһэтэй ушарнууд зүжэгтэ ороһон байна. Гансал энээхэн зураглал абаад харахада, Д-Р. Батожабай үхибүүн наһандаа юумэ зохёохо шадабаритай байһаниинь эли болоно. Харин эхин ангида һуража байха үедөө нүхэр хүбүүнтэеэ талын зумбараа барижа, керосин соо норгоод, галдажа табиһан ушарынь тэрэнэй ехэ тоомгүй хүбүүн байһыень гэршэлнэ бшуу. 

Эдир наһан 

Түрэл тоонто Ага нютагтаа һургуули дүүргэһэнэй удаа Д-Р. Батожабай медицинскэ техникумдэ орохо хүсэлтэй Улаан-Үдэ ерэһэн юм. Теэд тэрэ тоо бодолгоор шалгалта тушаажа шадаагүй һэн. Эмшэн боложо, эжынгээ үбшэн хүлнүүдые аргалха гэжэ тон ехээр оролдожо ябаа бшуу. Шалгалта барижа шадаагүй хүбүүнэй сэдьхэлэй байдал зүжэгшэн Булат Самбилов мүн лэ үнэншэмэ бэрхээр харуулжа шадаа. Суг һураһан Шодой хүбүүнтэй ушаржа, хара хаарташанай харгыда гарахаяа байтараа, гэнтэ зүб харгы шэлэжэ, зүжэгшэн болохо гэжэ шиидэһэн байна. Эдэ бүгэдые театрай ээлжээтэ харалганда ерэжэ, өөрынгөө хоёр нюдөөр харабал, дээрэ байхал даа. 

Шэнэ зүжэг харахаяа ерэһэн зондо Д-Р. Батожабайн зохёохы намтарта зорюулагдаһан удха шанартай, түүхын үнэтэ хуудаһануудһаа бүридэһэн үзэсхэлэн дурадхагдаба. Театрай ордоной хоёрдохи дабхарта гаража ерэхэдэ, суута уран зохёолшоной гэр бүлын, үнэн нүхэдэй дүхэригтэ буулгагдаһан гэрэл зурагууд, зүжэгүүдэй афишанууд олоной һонирхол татана. Тэрэнэй наһанай хани нүхэр, түрүүшын уншагшань Һамасу Батожабайн видеоинтервью шагнаха, хараха арга боломжо үгтөө. Үшөө тиихэдэ олон зүжэгүүдэйнь гар бэшэмэлнүүд, тэрээндээ нэмэлтэ оруулһан заһабаринуудынь тэрэ зандаа харагдана. Домогтол адли намтартай агууехэ хүнэй наһанай гэршэнүүдые хаража байхада, ехэл һонин даа.