Соёл уралиг 25 feb 2022 1200

«Амар сайнай» шэнэ найруулганууд

“Амар сайнай” шэнэ найруулга  
Морин хуурай жэнгирмэ жэгүүртэ аялга хүгжэмынь хүн түрэлтэнэй зүрхэ сэдьхэлэй хүбшэргэйе дайран шэмшэрүүлхэ, уяруулан баясуулха эди шэдитэйень хүн бүхэн мэдэрдэг. Зүгөөр ямар эхи үндэһэтэй, хаанаһаа уг изагууртай хүгжэмтэ зэмсэг бэ гэжэ хүн бүхэнэй толгойдо хадуугдаһан ха гү? Морин хуурай бии болоhон тухай этно-мюзикл «Амар сайн»  театр найруулан табиба. Энээн тухай, мүн бусад шэнэ найруулганууд тушаа театрай захирал Оюна Дарижаповатай манай мүнөөдэрэй хөөрэлдөө анхарыт.

- Оюна Шираповна, нэн түрүүн энэ шэнэ түсэл тухайгаа хөөрэжэ үгыт.

- Манай театрай гол ажаябуулгын нэгэ ехэ hалбари болохо «Театры малых городов» гэhэн федеральна программаар табадахи жэлээ шэнэ-шэнэ проектнүүдые бэелүүлжэ байнабди. Энэ хадаа жанрайнгаа талаар янза бүриин hонин үгүүлбэритэй, хэдэн ондо-ондоо режиссерой хүтэлбэри доро алибаа наадан бэлдэгдэжэ, артистнарай хүсөөр тайзан дээрэ найруулан табижа, арад зондоо дурадханабди. Жэшээнь, 2017 ондо «Хүхэ хулгана жэл» гэhэн зүжэг, 2018 ондо «Ага минии - алтан үлгы» гэhэн зүжэг-концерт, тиихэдэ 2019 ондо «Тэнгэриин изагуур» драматическа кино-зүжэг табигдаhан байна. Удаань эрын гурбан нааданда зорюулагдаhан «Талын ехэ наадан» гэhэн зүжэг-концерт харагшадтаа дурадхаа бэлэйбди. Үнгэрэгшэ жэлэй эсэстэ Олег Юмовэй ударидалга доро морин хуур тухай домогоор «Хүхөө Намжил» гэhэн этно-мюзикл табигдажа, олоной hайшаалда хүртөө.

- Буряад-монголшуудай ажабайдалда онсо һуури эзэлдэг, эгээл хүндэтэй морин хуурай бии болоһон тухай домогоор табигдаhан этно-мюзикл  тухай тобшохоноор хөөрэжэ үгыт.

- Росси гүрэн дотор эгээ түрүүшынхиеэ "Хүхөө Намжил" гэһэн этно-мюзикл Ага нютагта табигдаба. Энэ ехэ хэмжээнэй ажал бүтээхэ хэрэгтэ Россиин болон Буряад Уласай соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэ нэрэ зэргэтэй Николай Шабаев тус үльгэрые баян бардам буряад хэлэн дээрэ шүлэглэмэл маягаар бэшэжэ, харагшадаймнай зүрхэ сэдьхэлдэ хадуугдамаар дамжуулжа шадаһандань, "Амар сайн" театрай зүгһөө баярые хүргэхэ байнабди. Мүн тиихэдэ олондо мэдээжэ болоһон, соёл урлалай һалбарида хүтэлбэрилэн эмхидхэхэ, зохёон найруулха талаар нэрэеэ бата бэхеэр алдаршуулһан, талаан бэлигтэй, баян дүй дүршэлтэй режиссёр Олег Юмовэй оруулһан хубита нилээд ехэ. Буряад-монгол угсаатанай домог болохо "Хүхөө Намжил" үльгэрые тайзан дээрэ шадамар бэрхээр найруулан табижа, урдын түүхэһээ һабагшалан һэргээжэ, жэгтэй гоё хүгжэмтэ зүжэг бии болгоо! Наһаар залууханшье һаа, эрмэлзэл зоригынь, һанаа хүсэлынь, түсэблэһэн хэрэгынь урагшатай бэелүүлэгдэһэндэнь, үнэн зүрхэнһөө урмашанабди.

- Тус проект бэелүүлхэ хэрэгтэ үшөө хэд хабаадалсаа гээшэб?

- Энэ шэнэ маягаар табигдаһан хүгжэмтэ зүжэгэй шанар шэнжые мүн лэ суг хамта ажаллажа ябаһан уран зураашан Ася Лыгденова шэдитэ зурагуудаараа улам баяжуулһан байха юм. Уран зураашын онсо харасаар оршон тойронхиие зураглан шэмэглэхэ табисууртай, олоной нюдэ хужарлуулһан хүлэг эмниг болоһон шэдитэ зурагуудынь хүнэй сэдьхэлдэ эгээл һайханаар хадуугдан үлөө.

- Сүлжээ холбоондо, танай театрай сайтда энэ шэнэ бүтээлэй хэhэгүүдые хараhан байнаб. Нааданай бүхы ябаса «амиды» хүгжэм доро ябуулагдана гэжэ зүб гү?

- Зүб. Манай театрай буряад арадай хүгжэмтэ зэмсэгүүдэй оркестрэй артистнар бултадаа хабаадана. Бүридэлдэнь хуур, лимбэ, ятага ба йочинтой хамта саксофон, электрогитара... Булта нэгэ доро, нэгэ амин болоод наадахадаа, ямар һүртэй, жэгүүртэй гоё хүгжэм дуулдана гээшэб?! Нэгэ үгөөр хэлэхын аргагүй - энээниие өөрөө нюдөөрөө хараха, шагнаха хэрэгтэй. Энэ ехэ ажалые театраймнай дирижер, «Душа России» шангай лауреат Баатр Лиджи-Гаряев хүтэлбэрилнэ. Бүхы хатар дуунууднай «амиды» хүгжэм доро гүйсэдхэгдэнэ.

- Энэ этно-мюзиклдэ танай театрай мэргэжэлтэд олоороо хабаадажа, өөhэдын хүсөөр олон дуунуудые бэшэжэ, эндээ хэрэглээ гэжэ ойлгооб.

- Тиимэ. Шэнээр олон дуунууд бэшэгдээ. Ага нютагаймнай мэдээжэ ирагуу найрагша Дугарма Батоболотовагай хоёр шүлэгтэнь дуунууд зохёогдоо. Манай театрай Дашима Цынгуева, олониитэтэй харилсаанай талаар ахамад мэргэжэлтэн Оюна Базарова гэгшэд хэдэн  дуунуудые бэшээ. Абяа найруулагша Баир Дамдинжаповай аша оролдолгоор хүгжэмынь зохёогдожо, зүжэгөө тусгаар шэмэглэжэ шадаа.

- Гүрэнэй үндэhэтэнэй театр буряад хэлэеэ үргэхэ, соёл урлалаа хүгжөөн hалбаруулха хэрэг гансал томо бүтээлнүүдэй хүсөөр бэшэ, зүгөөр юрын ажабайдалаараа харуулнат?

- Заатагүй. Гол ажалайнгаа хажуугаар нааданаймнай бүхы ябаса буряад хэлэн дээрэ дамжуулагдана. Тэрээнhээ гадна мүнөөдэрэй сагай эрхээр онлайн аргаар ажалаа ябуулха баатай болонобди. Энэ хугасаа соо нилээд олон видео-толилгонууд, дуунай шэнэ клип-буулгабаринууд, концерт-нааданшье онлайн маягаар харагшадтаа дурадхаха саг туданхай. Элдэб онол арга хэрэглэжэ, буряад хэлэеэ дэмжэхэ, үргэхэ талаар шэнэ буряад дуунуудые, оршуулгануудые репертуартаа оруулан нэмэнэбди. Жэшээнь, хори буряадуудай арадай дуунуудай шэглэлээр ажаhуугшадай дунда тусхай мүрысөө эмхидхээ hэмди. Тэрэнэй дүнгүүдээр мүнөө согсолбори хэблэлдэ бэлдэгдэжэ байнхай. Гэхэшэлэн, ажалайнгаа алишье hалбарида түрэлхи хэлэеэ үргэн дэмжэхэ, саашадаа хүгжөөхэ гол зорилгоёо алдангүй ябахые оролдонобди. Түрэл арадайнгаа түүхэ, ёhо заншалаа соёл урлалай ашаар, дуу хатарай хүсөөр ажалдаа нэбтэрүүлэн хэрэглэжэ, «буряад» гэhэн нэрэеэ, буурал гарбалаа дээрэ үргэжэ ябаха нангин уялгатайбди. Тиин энэ удаа буряад-монголшуудай хүндэлэн түшэглэдэг үндэр заяатай морин хуурайнгаа һүр һүлдэдэ hүгэдэн, түрэлхи хэлэн дээрэ найруулан табигдаһан зүжэг наадаяа Буряад Уласай ажаhуугшадта мартын эхеэр дурадхахамнай. Ерэжэ харахыетнай уринабди!

- Асуудалнуудта дэлгэрэнгы харюу үгэһэндэтнай баяраа мэдүүлээд, ажалдатнай амжалта хүсэе!

- Баярлаа!

 

“Амар сайн” театрай олониитэтэй харилсаанай талаар ахамад мэргэжэлтэн Оюна Базаровада хөөрэлдөө эмхидхэхэдэ туһа хүргэһэндэнь,  баяраа мэдүүлнэбди.

Автор: Янжима ДАРМАЕВА бэлдэбэ

Фото: Театрай дурадхаһан гэрэл зурагууд