Үльгэрэй орон. Үзэсхэлэн һайхан ордон

Театрай түүхэ 1932 онһоо эхиеэ абадаг. Һая байгуулагдаһан театрай артистнуудта шэнэ байшан бариха тухай асуудал табигдаа һэн. Тиигэжэ оперо болон баледэй театр Улаан-Үдэдэ барюулха тухай дээдын засаг зургаанай газараар Гомбо Цыдынжапов хэлсээ ябуулжа, Москвагай архитектор А.Н. Фёдоровоор оперын ордоной проект зохёолгоһон юм. Проектын ёһоор нэгэ байшан дотор  театр, номой сан, музей, эрдэм шэнжэлгын интститут орохо байгаа. Теэд тэрэнь зүбшэлгэ абаагүй. 750 һууритай шэнэ проект А.Н. Фёдоров 1936 ондо бэлдэжэ харуулаа.

Эхин проектыень олониитэ хаража, нэмэлтэ хубилалтануудые оруулжа, үндэһэн буряад маяг, түхэл оруулха гэжэ хэлсэгдэһэн байгаа. 1938 ондо театрай барилга тогтоогдоо. 1940-1941 онуудта үргэлжэлүүлхэ гэжэ байтарн,ь Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайн эхилжэ, барилга хойшолуулагдаһан юм. 1945 ондо барилга дахинаа үргэлжэлүүлэгдээ. 1950 ондо архитектор А.Н. Фёдоровой наһа барахадань, орондонь В.А. Калинин ороһон юм.

Оперо болон баледэй театр соо орожо, зал соохи үһээень харабалтнай ехэ уран һайханаар зурагууд зурагдаһан байдаг. Тэрэ зурагуудые Г.И. Рублёв Б.В. Иорданский хоёр шэмэглээ. Тэрэнэй зуралгада 55 мянган үндэгэн хэрэглэгдээ. Гэрэл сасаруулдаг плафонииень түрүүн  В.И. Ленинэй нэрэмжэтэ номой санда зураад, Улаан-Үдэ асардаг байгаа. Тиигэжэ плафоной зуралга 3 жэл соо хэгдээ. «Социалис байдалай» маягтай зураг темпера гэһэн аргаар хэгдээ.

Театр нээлгын баяр ёһолол 1952 оной майн 1-дэ үнгэрһэн. Тэрэл жэлэй ноябриин 7-до түрүүшын зүжэг табигдаа.

Театрай түхэл маяг түхэреэн зангаар баригдаһан. Харагшадай зал эгээл түб боложо үгэнэ. Тэрэнииень тойроод, билет наймаалдаг газар, хубсаһаа тайладаг газар оршон. Хоёрдохи ба гурбадахи дабхартань театр тухай мэдээсэлэй зурагууд үлгөөтэй.

Театрай орой дээрэ «Всадники» гэһэн хүшөө табяатай. Эрэ хүн эхэнэртэй хамта хоёр морид дээрэ һуужа, туг намилзуулан зогсоно. Энэ хүшөөгэй авторынь А.И. Тимин. Үшөө тиихэдэ Тимин хоёрдохи дабхарай фойе соо оршодог буряад  ба ород арадуудай хани барисаан тухай горельефэй автор мүн. Тэрэ горельефэй үргэниинь 6, үндэрынь 3 метр. Гипсээр хэгдэһэн ажал соонь зогсоод байһан 15  хүнэй бэе. Гол түлэб ажалша малша зон харуулагданхай.

Тус горельефэй урдахи ба хажуу тээхи таланууд хэмэл шулуун мрамораар гоёогдонхой. Театрай хойно талань баһал һайханаар шэмэглэгдэхэ гэжэ табан һалаатай аркада баригданхай.

Оперо болон баледэй байшанай шэмэглэлгэ үндэһэн маягаар хэгдэнхэй. Томо гэгшын пилонууд уран һайханай түхэлөөр зохёогдонхой. Ара таладань томо аркаданууд, хоёр тээһээ гараха гэшхүүрнүүд, дундань амаржа һууха зохид талмай зохёогдонхой. Тэрэ талаһаань тайзан дээрэ томо авто-унаагай багтахаар ехэ үүдэн хэгдэнхэй. Совет үедэ Буряадай оперо болон балэдэй театр Сибириин болон Алас Дурна зүгтэ ори гансахан гээд нэрлэгдэдэг байгаа. Мэдээжэ олон дуушад ерээд, гайхамаар театр байна, дуулахада, зал соо абяанайнь дуулдаха гээшэ тон зохид гээд хэлэдэг һэн.

1974 ондо Буряадай оперын театрай байшан гүрэнэй хамгаалгада абтагдаһан гээд һануулая.

2006-2011 онуудта тус театрта гайхамшагта ехэ заһабарилга хэгдэһэн. Харагшадай һуужа баярлаха һандалинуудһаа эхилээд, артистнуудай бэеэ гоёохо таһалганууд хүрэтэр хосоохи олон юумэниинь шэнэлэгдээ.